Поројните поплави предизвикани од обилните дождови опустошија села на северот на Авганистан, при што загинаа 315 луѓе, објави агенцијата Ројтерс, повикувајќи се на локални вести.

Во поплавите повеќе од 1.600 луѓе беа повредени, илјадници куќи беа оштетени, а значителен број добиток беше изгубен.

Хуманитарните организации предупредуваат дека последиците од поплавите би можеле да бидат уште поголеми со оглед на тоа што се оштетени здравствените установи на северот од Авганистан, но и критичната инфраструктура, како што е водоснабдувањето, додека улиците се покриени со кал.

„Ројтерс“ јави дека во областа Нахрин во провинцијата Баглан, луѓето ги носеле починатите за да ги погребаат на блиските гробишта.

„Немаме храна, вода за пиење, засолниште, буквално немаме ништо, поплавите уништија сè“, изјави за Мухамед Јахкуб, кој загуби 13 членови на семејството, меѓу кои и деца, за „Ројтерс“.

Талибанскиот министер за економија Дин Мухамед Ханиф апелираше до Обединетите нации, хуманитарните организации и приватните компании да обезбедат помош за погодените.

„Поројни поплави рикаа низ селата, збришаа домови и убиваа добиток“, рече Аршад Малик, директор на огранокот на „Спасете ги децата“ во Авганистан, пренесе „Ројтерс“.

Според неговите проценки, 310.000 деца живееле во најтешко погодените области.

Авганистан е земја во која често има природни катастрофи и Обединетите нации ја сметаат за една од земјите најранливи на климатските промени.

Авганистан се соочи со недостиг на странска помош откако Талибанците ја презедоа власта во 2021 година по повлекувањето на меѓународните сили.

Дотогаш, развојната помош од странство го формираше столбот на владините финансии.

Литванците денеска (12 мај) ќе гласаат на претседателски избори кои се одржуваат во време кога руската офанзива во Украина ги подгрева страхувањата од Москва во стратешки важниот балтички регион, јавува Асошиејтед прес (АП).

Во трката за претседателскиот мандат се осум кандидати, меѓу кои и актуелниот претседател Гитанас Науседа, кој важи за фаворит на изборите. Доколку победи, ќе обезбеди уште еден петгодишен мандат.

Сепак, АП пренесува дека бројот на кандидати го отежнува Наузеда и другите кандидати да ги соберат 50 проценти од гласовите потребни за победа во првиот круг од претседателските избори. Доколку ниту еден од кандидатите не го добие потребното мнозинство, вториот круг од изборите ќе се одржи на 26 мај.

Право на глас во Литванија, која е членка на Европската Унија и НАТО и една од трите балтички земји, имаат речиси 2,5 милиони гласачи.

Главните задачи на претседателот во политичкиот систем на Литванија се да ја надгледува надворешната и безбедносната политика и да ја извршува функцијата врховен командант на вооружените сили.

Важноста на претседателските избори во Литванија е и поради фактот што таа се наоѓа во стратешки важен дел и го претставува источното крило на НАТО, во светло на руската инвазија на Украина, која трае од февруари 2022 година.

Руската ексклава Калининград на Балтичкото Море е сместена меѓу Литванија на север и исток и Полска на југ. Во Литванија, како и во соседните Латвија и Естонија, постои голема загриженост поради најновата офанзива на руските сили во североисточна Украина.

Сите три балтички држави прогласија независност по распадот на Советскиот Сојуз и зазедоа одлучувачки курс кон Запад, приклучувајќи се и на Европската Унија и на НАТО.

Актуелниот претседател во трката за уште еден претседателски мандат, пишува АП, е умерен конзервативец кој една недела по изборите полни 60 години. Еден од неговите главни предизвикувачи е четириесет и деветгодишната Ингрида Шимоните, актуелна премиерка и поранешна министерка за финансии, која ја победи во вториот круг од претседателските избори одржани во 2019 година со 66 отсто од гласовите.

Игнас Вегеле, адвокат кој стекна популарност за време на пандемијата со Ковид-19 спротивставувајќи се на ограничувањата и вакцините, исто така е кандидат на изборите.

Гласачите во Литванија, покрај тоа кој ќе биде претседател, гласаат и на референдум за тоа дали треба да се измени Уставот на земјата за да се дозволи двојно државјанство на стотици илјади Литванци кои живеат во странство.

Според сегашниот Устав, Литванците кои ќе стекнат друго државјанство мора да се откажат од своето литванско државјанство. Меѓу другото, ова е една од причините поради која бројот на жители во Литванија падна од 3,5 милиони на 2,8 милиони денес, пренесува АП.

Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ) првпат ја отфрли поканата на Литванија за набљудување на изборите.

Владата на Литванија сакаше да ги исклучи набљудувачите од Русија и Белорусија, обвинувајќи ги двете нации, обете членки на 57-члената организација, дека претставуваат закана за нејзините политички и изборни процеси.

Во неделата, на 12 мај, Израел продолжи да спроведува воздушни напади врз Газа, откако ја продолжи наредбата за евакуација на Рафа на југот на Газа, пренесе АФП.

Обединетите Нации (ОН) предупредија дека директната инвазија на пренаселениот јужен град ризикува да доведе до катастрофа од „епски“ размери.

Генералниот секретар на ОН Антонио Гутереш повика на итен прекин на војната меѓу Израел и Хамас во Газа, враќање на заложниците и испорака на хуманитарна помош на опколената палестинска територија.

„Го повторувам мојот повик, повикот на светот за итен хуманитарен прекин на огнот, безусловно ослободување на сите заложници и поголема испорака на хуманитарна помош“, рече Гутереш во видео обраќањето на меѓународната донаторска конференција во Кувајт на 12 мај.

„Но, прекинот на огнот ќе биде само почеток. Тоа ќе биде долг пат назад од уништувањето и траумата на оваа војна“, додаде тој.

Британскиот министер за надворешни работи Дејвид Камерон изјави дека Израел не треба да започне офанзива врз градот Рафа во Газа без „јасен план“ за заштита на цивилите.

„За да има голема офанзива во Рафа, треба да има апсолутно јасен план за тоа како ќе спасите животи, како ќе ги тргнете луѓето од патот, како ќе бидете сигурни дека тие се хранат, дека имаат лекови, засолниште и сè друго“, рече Камерон за телевизијата Скај њуз, пренесе АФП.

„Не видовме таков план... затоа не ја поддржуваме офанзивата на тој начин“, додаде тој.

Агенцијата за цивилна одбрана на Газа соопшти дека двајца лекари биле убиени во неделата во централниот град Деир ал-Балах, додека дописниците на АФП јавија за интензивни судири и силни пукотници од израелски хеликоптери во близина на градот Газа.

Во Каталонија денеска (12 мај) се одржуваат регионални парламентарни избори, кои се сметаат и за тест за тоа колкава поддршка имаат сепаратистичките сили меѓу гласачите во таа шпанска покраина.

Учество на предвремените избори најави и поранешниот премиер на Каталонија, Карлес Пучдемон, кој живее во егзил од 2017 година и кој би ризикувал веднаш да биде уапсен доколку влезе во шпанска територија.

Пучдемон ја напушти Шпанија откако по него беше распишана потерница поради организирање на нелегален референдум за отцепување на Каталонија во 2017 година.

Дури откако левичарската шпанска влада на премиерот Педро Санчез го усвои контроверзниот закон за амнестија на опозицијата, во кој беа вклучени Пучдемон и стотици други поддржувачи на каталонската независност, му беше дозволено да учествува на изборите на 12 мај.

На регионалните избори, кандидатот на социјалистичката ПСОЕ на Санчез, Савлвадор Ила, моментално води во сите анкети, пред Пучдемон и неговата партија Заедно за Каталонија, и актуелниот покраински премиер Пере Арагонес и неговата републиканска левица од Каталонија (ЕРЦ).

Арагонес распиша предвремени регионални избори откако владејачката коалиција не беше во можност да донесе нов буџет.

И популистичката партија на Пучдемон Заедно за Каталонија и социјалдемократската ЕРЦ ја поддржуваат независноста на Каталонија. Ила освои најмногу гласови на регионалните избори во 2021 година, но не успеа да ја спречи коалицијата на сепаратистичките партии, предводена од РКЕ, да го задржи парламентарното мнозинство.

На непризнатиот референдум на 1 октомври 2017 година, 92 отсто од граѓаните се изјаснија за отцепување, но излегоа само 43 отсто од запишаните гласачи.

Во пресрет на референдумот, откако шпанскиот Уставен суд го прогласи за незаконски, покраината беше зафатена од бран протести и судири меѓу полицијата и поддржувачите на независноста. Тогашната конзервативна влада во Мадрид ја распушти покраинската влада и воведе присилна управа во Каталонија, а водечките организатори на референдумот беа осудени на долги затворски казни.

Пучдемон побегнал од Шпанија со неколку негови соработници и оттогаш живеел претежно во Белгија. Тој пред извесно време се пресели од Белгија во село на југот на Франција, веднаш до границата со Шпанија, каде веќе одржа неколку предизборни собири за приврзаниците од Каталонија.

Новите анкети покажуваат дека сега 50 отсто од Каталонците се против независноста, додека 42 отсто ја поддржуваат. Во времето кога Пучдемон ја напушти Шпанија, во 2017 година, според тогашните анкети, 49 отсто од граѓаните биле за независност, а 43 отсто биле против.

Каталонија е една од 17-те регионални автономни заедници, како што се нарекуваат провинциите во Шпанија. Како и некои други шпански провинции, Каталонија има своја специфична историја, култура и јазик што е малку поинаков од шпанскиот

Швајцарскиот изведувач Немо е победник на изборот за песна на Евровизија што се одржа на 11 мај во шведскиот град Малме. Со песната „Код“ (The Code) Немо освои вкупно 591 поен.

Второто место по бројот на гласови го зазеде хрватската претставничка Бејби Лазања со песната „Рим тим таги дим“ која беше фаворит на годинашното натпреварување за најдобра евровизиска песна.

Немо од Швајцарија ѝ ја донесе на земјата третата победа на Евровизија. Финалето на натпреварувањето остана во сенка на дисквалификацијата на репрезентативецот на Холандија, Јост Клајн, неколку часа пред почетокот на програмата, во која настапија претставници на 25 земји.

Финалето за песна на Евровизија беше обележано и со протест на десетици илјади пропалестински демонстранти кои излегоа на улиците на Малме за да протестираат против учеството на Израел на натпреварот.

Демонстрантите носеа транспаренти на кои пишуваше „Во Газа се убиваат деца“, „Стоп за геноцидот“ и „Палестина засекогаш“ и извикуваа „Слободна Палестина“.

Агенцијата АФП јави дека полицијата ги растерала демонстрантите собрани околу Арената во Малме, каде што се одржуваше финалето за песна на Евровизија.

Протестот беше организиран во услови на зголемени тензии во таа скандинавска земја поради учеството на Израел на Евровизија, во време кога Израел продолжува со нападите врз Појасот Газа, каде од почетокот на октомври минатата година беа убиени речиси 35.000 Палестинци.

Денеска точно напладне со свечена изјава во Собранието професорката Гордана Силјановска-Давкова и официјално ќе биде инаугурирана како претседателка на државата, откако победи во вториот круг претседателски избори во Северна Македодонија на 8 мај.

Со свечениот чин на положување заклетва почнува да тече нејзиниот петгодишен претседатлски мандат во вилата „Водно“, како шести претседател на Северна Македонија.

Силјановска-Давкова на функцијата ќе го наследи досегашниот претседател Стево Пендаровски, чиј мандат истекува денеска.

Инаугурацијата на новизбраната претседателка ќе биде во рамките на 151. Седница на Собранието, на која давањето свечена заклетва ќе биде единствената точка на дневниот ред.

По свеченоста во Собранието, според најавата, во Кабинетот на претседателот ќе се одржи официјална церемонија на примопредавање на функцијата претседател со највисоки државни и воени почести.

По церемонијата, новоизбраната претседателката Гордана Силјановска-Давкова и претседателот Стево Пендаровски, кој беше и нејзин противкандидат во трката за шеф на државата ќе имаат тет-а-тет средба.

Државната изборна комисија(ДИК) ги објави конечните резултати од изборите, соред кои Силјановска-Давкова победи со мнозинство од гласовите, односно 561. 000 глас, додека нејзиниот противкандидат, професорот Стево Пендаровски освои 251. 899 гласови.

По седницата, претседателот на ДИК, Александар Даштевски на Силјановска-Давкова ѝ го предаде уверението за избор на претседател на државата и во име на Комисијата ѝпосака успешен мандат.

Гордана Сиљановска Давкова, универзитетска професорка по уставно право и политички систем, е прва жена претседателка на Северна Македонија.

Времето денеска претпладне ќе биде сончево со умерена облачност. Попладне претежно во северните и источните делови ќе има зголемена променлива облачност и услови за краткотраен пороен дожд и ретки грмежи, соопштиј од Управата за хидрометеролошки работи (УХМР).

Ќе дува слаб до умерен ветер од северен правец. Максималната температура ќе биде во интервал од 19 до 26 степени.

Во текот на ноќта времето беше малку до умерено облачно. Изутринава е сончево со мала до умерена облачност, а само во североисточниот дел има зголемена облачност која брзо се преместува кон југ. Понекаде дува слаб променлив ветер.

Во Скопје времето сончево со умерена облачност, а попладне во делови од котлината ќе има зголемена облачност со услови за краткотраен дожд. Ќе дува слаб до умерен ветер од северен правец. Максималната температура ќе достигне 24 степени.

Претставници на ВМРО-ДПМНЕ, предводени од партискиот претседател и мандатар Христијан Мицкоски и лидерите на коалицијата „Вреди“ на денешната средба ги договориле општите начела за соработка во идната влада.

Од ВМРО - ДПМНЕ соопштија дека соработката ќе се темели на три постулати: евроинтеграции, забрзан економски развој, борба против криминалот и корупцијата и владеење на правото.

„Заклучено е дека двете страни ќе формираат работни групи, на кое ниво ќе продолжат разговорите до нивно финализирање“, се вели во соопштението од ВМРО - ДПМНЕ.

Од страна на ВМРО-ДПМНЕ на средбата покрај Мицкоски биле присутни потпретседателите Александар Николоски, Владо Мисајловски, Тимчо Муцунски и Гордана Кочоска Димитриеска, како и шефот на кабинет на претседателот Владимир Нелоски.

Од страна на „Вреди“ биле Арбен Таравари, Изет Меџити, Биљал Касами и Африм Гаши.

Претходно, од „Вреди“ изјавија дека според нив, првичната средба и разговори оделе во позитивна насока.

Според Мицкоски, коалицијата „Вреди“ со резултатот од 107.000 гласови на парламентарните избори на 8 мај е кредибилиен партнер во идната Влада.

Но, Мицкоски има и друга математика - тој очекува до 28 мај(до кога треба да се конститурира Собранието) да консолидираат 61 пратеник. Некои избрани пратеници во Собранието, поединци од други коалиции, веќе пратиле „сигнали“ дека сакаат да се приклонат кон ВМРО-ДПМНЕ.

На тој начин, коалициите на ВМРО-ДПМНЕ и на „Вреди“ заедно би имале 74 или 75 пратеници во Собранието.

Според роковите во Уставот, Владата би требало да биде предложена најдоцна до крајот на јуни. Таа треба да биде изгласана со мнозинство од 61 пратеник од вкупно 120 пратеници во Собранието.

Лидерот на коалицијата „Европски фронт“ и претседател на ДУИ, Али Ахмети на денешниот собир на претставниците и членството на коалицијата објави, како што рече, заедничка политичка декларација што, според него, заедно со лидерите на „Вреди“ ја потпишале на 13 јануари годинава, а во којатврди дека се обврзале да соработуваат само со политички чинители кои се согласни да ги спроведат уставните измени за вметнување на Бугарите во Уставот.

Според документот што го прочита Ахмети, потписници на декларацијата заедно со него, како што рече тој, се Арбен Таравари, Африм Гаши, Билал Касами и Изет Меџити, лидери на опозициските партии на Албанците здружени во коалицијата „Вреди“.

„Имајќи ја во предвид состобата во која се наоѓа државата и должноста што jа имаме кон граѓаните, чувствуваме обврска да изјавиме дека сме целосно решени, сега и во иднина да соработуваме и да владееме заедно само со оние политички партии кои се согласуваат да ги поддржат уставните измени како услов за продолжуванье на процесот на интеграција на земјата во ЕУ“,
стои во документот што го презентираше Ахмети.

„На 13 јануари заедно со господинот Таравари го потпишав овој договор. Ние сме многу рационални и сме убедени дека повеќе од било кога треба стабилност, мир, добри односи меѓу заедниците, потребни се нула проблеми со соседите и целосно членство во Европската унија“, рече Ахмети.

Во декларацијата меѓудругото се вели дека предложените уставни измени имаат создадени ситуација која бара внимателно разгледување, отворен дијалог и заедничка посветеност за изнаоѓање на трајно и сеопфатно решение.

– Во овој дух на единство и колективна одговорност jа претставуваме оваа заедничка политичка изјава, согледувајќи ја итноста и тежината на предизвиците со кои се соочува Северна Македонија, стои во договорот.

Ахмети го објави документот во ист дека кога мандатарот Христијан Мицкоски се сретна со лидерите на „Вреди“, со кои разговара за нивно учество во новата Влада на Северна Македонија.

Во предизборните програми и настапи, ВМРО-ДПМНЕ и „Вреди“ имаат различни ставови за уставните измени.

„Одложената примена на уставните измени претставува валидна алтернатива која е целосно во согласност со досегашната практика на сите држави, кои пред самиот чин на нивно пристапување во полноправно членство вообичаено ги прават неопходните или условени уставни измени, или во таа фаза истите влегуваат во сила“, пишува во програмата на ВМРО-ДПМНЕ.

Ставот на „Вреди“ беше дека Северна Македонија нема друга алтернатива за европскиот пат на Северна Македонија и дека измените во Уставот мора да се направат.

Северна Македонија ја одржа првата меѓувладина конференција со ЕУ, но за одржување на втората односно за отворање на кластерите во процесот на преговори, потребно е да се направат уставни измени со кои бугарската и други заедници ќе се внесат во Преамбулата од Уставот.

На 8 мај во Северна Макенија имаше парламентарни избори и втор круг избори за претседател на државата. По парламентарните избори, течат роковите да се формира новата Влада, чиј мандатар е Христијан Мицкоски, претседател на ВМРО - ДПМНЕ.

Поплавите во северен Авганистан предизвикани од обилните сезонски дождови, оставија десетици мртви и повредени, соопштија претставници на владата предводена од Талибанците на 11 мај.

Портпаролот на Министерството за внатрешни работи изјави дека бројот на загинати се искачи на 151, што е речиси три пати повеќе од цифрата дадена од провинциски функционер еден ден претходно.

Портпаролот на Министерството, Абдул Матин Кани, изјави за „Ројтерс“ дека најмалку 135 лица се повредени.

Провинцијата Баглан е една од најтешко погодените области, но авганистанските власти на листата ги додадоа провинциите Бадакшан, Гор и Херат.

Портпаролот на талибанската влада Забихула Муџахид потврди дека покрај жртвите се забележани и големо пустошења и финансиски загуби.

Министерството за одбрана на Талибанците на 11 мај објави дека воздухопловните сили ги евакуираат заглавените жители во Баглан и дека некои од нив ги пренеле во воени болници.