Министерката за надворешни работи и дијаспора на Косово, Доника Гервала, изјави дека преку писмо го информирала Советот на Европа дека Косово подготвува нацрт статут за формирање „механизам за самоуправување, координација и соработка на општините со српско мнозинство на Косово (ЗСО)“.

Овој нацрт ќе биде испратен на толкување до Уставниот суд до крајот на мај.

Владата претходно призна дека формирањето на Заедницата на општини со српско мнозинство е поставено како услов за прием на Косово во Советот на Европа.

Според Гервала, нацрт-статутот ги задоволува потребите на граѓаните на српската заедница и истовремено ги почитува Уставот на Косово и принципите на Советот на Европа.

„Нацртот обезбедува не само целосно почитување на Уставот и законите на Република Косово, туку во исто време спречува неовластени интервенции однадвор, како во општините на Косово, така и низ целата земја“, напиша Гервала на Фејсбук.

Гервала изјави дека заедно со конкретизирање на напорите за формирање Заедница на општини со српско мнозинство, Косово очекува Советот на Европа да го исполни својот дел од обврската и да го покани Косово да се приклучи во Советот на Европа без одлагање, бидејќи Приштина ги исполнила сите услови.

Комитетот на министри на Советот на Европа заседава на 16 и 17 мај во Стразбур. Ова тело го дава последниот збор за прифаќање на една земја во членство.

Заменик министерот за надворешни работи Крешник Ахмети на 14 мај изјави дека прашањето за прием на Косово во оваа организација за човекови права не е на дневен ред на Комитетот на министри.

Џералд Кнаус, од Европската иницијатива за стабилност, го објави на интернет Х, целото писмо кое Гервала го испратила до претседателот на Парламентарното собрание на Советот на Европа, грчкиот пратеник Теодорос Русопулос.

Во писмото, чија автентичност за РСЕ ја потврдија од Владата на Косово, се наведува дека нацрт-статутот што Косово го подготвува ќе биде испратен на толкување до Уставниот суд на Косово до крајот на мај.

Францускиот министер за внатрешни работи Жералд Дарманин денеска го обвини Азербејџан за мешање во политиката на пацифичката територија Нова Каледонија.

„Ова не е фантазија … Жалам што некои од сепаратистите се договорија со Азербејџан … дури и ако има обиди за мешање … Франција е суверена на својот сопствена територија“, истакна Дарман.

Немирите на Нова Каледонија почнаа на 13 мај поради уставната реформа, која предвидува промени на изборниот закон на француската територија.

Националното собрание во Париз ја усвои реформата со 351 глас „за“ и 153 „против“, со која на илјадници француски граѓани на јужниот пацифички архипелаг ќе им се даде право на глас, а со тоа и поголемо политичко влијание.

Во немирите во Нова Каледонија едно лице е застрелано, а повредени се стотици луѓе, вклучувајќи околу 100 полицајци и жандарми. Десетици домови и деловни објекти биле запалени за време на немирите, а повеќе од 130 лица се приведени.

Премиерот на Франција, Габриел Атал вчера изјави дека на Нова Каледонија ќе бидат распоредени дополнителни полициски сили.

Лидерите на Кина и Русија, Си Џинпинг и Владимир Путин, ги претставија односите на нивните земји како стабилизирачка сила во еден хаотичен свет на состанокот во Пекинг, каде што рускиот претседател бара поголема кинеска поддршка за неговите воени напори во Украина и изолираната економија.

Си и Путин потпишаа и заедничка изјава за продлабочување на сеопфатното стратешко партнерство меѓу Кина и Русија, објавија кинеските државни медиуми.

На прес-конференција Путин рече дека му е „благодарен“ на Пекинг што се обидел да најде решение за војната во Украина и дека ги поздравил растечките економски врски со Кина.

„Ќе го информирам претседателот на Народна Република Кина за ситуацијата околу украинската криза. Ние сме им благодарни на нашите кинески пријатели и колеги за иницијативите што ги даваат за решавање на овој проблем“, рече Путин.

Кинескиот лидер Си Џинпинг изјави дека тој и рускиот колега Владимир Путин се согласиле за потребата од „политичко решение“ за војната во Украина, по разговорите меѓу двајцата претседатели во Пекинг.

„Двете страни се согласуваат дека политичкото решение за украинската криза е правилна насока“, изјави Си за медиумите заедно со Путин на заедничката прес-конференција што ја емитуваше Руската телевизија.

Москва тврди дека е отворена за разговори со Украина за завршување на војната, но инсистира дека Киев мора да ја прифати ситуацијата на терен, односно да се согласи со тврдењата на Русија дека ги анектирала регионите Доњецк, Херсон, Луганск и Запорожје.

Кина се позиционира како неутрална страна во конфликтот, кој никогаш не го осуди и во кој се обиде да се претстави како посредник. Западните земји велат дека нејасните мировни предлози објавени од Пекинг минатата година ќе и овозможат на Русија да задржи голем дел од територијата што ја зазеде во Украина.

Во Пекинг меѓудругото, Путин ги критикуваше и безбедносните сојузи предводени од Западот во азиско-пацифичкиот регион, што е заедничка грижа и за Москва и за Пекинг.

Тој рече дека „затворените воено-политички сојузи“ во регионот се „многу штетни“ и „контрапродуктивни“.

Претходно, Си го поздрави Путин на свечената церемонија за добредојде со воени почести пред Големата куќа на народот во Пекинг, на почетокот на дводневната посета на рускиот претседател, која се очекува да ги продлабочи односите меѓу Москва и Пекинг, за кои претходно рекоа дека „ без граници“.

Си му рекол на својот „стар пријател“ Путин дека односите меѓу Кина и Русија „водат кон мир“, се вели во соопштението на Министерството за надворешни работи на Пекинг.

„Кина е подготвена да соработува со Русија за да ги зачува правичноста и правдата во светот“, додаде Си.

Путин, пак, му рекол на Си дека односите на двете земји се „стабилизирачки фактори на меѓународната сцена“.

„Односите меѓу Русија и Кина не се опортунистички и не се насочени против никого“, рече Путин, според соопштението на Кремљ.

Ова е прво патување на Путин во странство откако тој беше реизбран во март и негово второ за нешто повеќе од шест месеци во Кина, која обезбеди економски спас за Русија откако беше санкционирана од Западот поради нејзината агресија во Украина.

Се очекува Путин да разговара за Украина, Азија, енергијата и трговијата со Си - неговиот најмоќен политички поддржувач и колега во геополитичкото ривалство со САД.

Украинската армија денеска (16 мај) објави дека го запрела руското напредување во некои области на североисточниот регион Харкив, каде Русија започна нова офанзива минатата недела.

„Ситуацијата во регионот Харкив сè уште е комплицирана, но се развива на динамичен начин. Нашите одбранбени сили делумно ја стабилизираа ситуацијата. Напредувањето на непријателот во одредени зони и локалитети е запрено“, рече портпаролот на армијата.

Портпаролот на армијата рече дека руските сили „секогаш се обидуваат да создадат услови за нов напредок“ и додаде дека украинските војници „се обидуваат да ја стабилизираат ситуацијата, да нанесат штета и да го спречат непријателот да ја окупира територијата“.

Предупредување за воздушен напад беше прогласено рано во четвртокот во Киев и неколку украински региони, при што украинските воздухопловни сили предупредуваа на закана од балистички ракети истрелани од Русија.

Руските сили редовно напаѓаат цивили во регионите на Украина, со бројни фатални жртви, меѓу кои и деца, како и огромни штети на цивилната и енергетската инфраструктура, јави украинскиот сервис на Радио Слободна Европа.

Во средата две лица загинаа во руски артилериски напад во Днепар, соопштија локалните власти.

Поддршката за Украина, имплементацијата на концептот за операции и на одбранбените планови, подготовките за јулскиот Самит на НАТО, како и прашања од стратешко значење за сојузниците, ќе бидат темите на денешното заседание на Воениот комитет на Алијансата на ниво на началници за генералштабови на земјите членки на Пактот во Брисел.

Со заседанието ќе претседава претседателот на Воениот комитет, адмирал Роб Бауер, а на почетокот на собирот ќе се обрати и генералниот секретар на НАТО Јенс Столтенберг, кој, според најавите, ќе се осврне на клучните приоритети и предизвици на Алијансата.

Во рамките на првата сесија на заседанието, началниците ќе се фокусираат на имплементација на концептот за операции во повеќе домени и на Агендата за развој на војувањето, која го надополнува Планот за воената трансформација на НАТО за следните дваесет години.

Предвидени се и поопсежни дискусии во врска со усогласувањето на операциите и планирањето на одбраната во рамките на Процесот на одбранбено планирање на НАТО.

Како дел од заседанието ќе се одржи и состанок на Советот НАТО-Украина на ниво на началници на генералштабови, на кој е предвидено присуството и на началникот на Генералштабот на украинските Вооружени сили. Советот ќе расправа за ситуацијата на теренот поврзана со руската агресија врз Украина, како и за поддршката на државата од страна на НАТО и неговите земји членки.

На посебна сесија, врховниот командант на Силите на НАТО во Европа, генерал Кристофер Каволи ќе ги информира началниците за напредокот постигнат во имплементацијата на плановите од Концептот за одвраќање и одбрана на евроатлантската област (ДДА), што беа усвоени на ланскиот Самит на Алијансата во Вилнус, а во рамки на подготовките за претстојната средба на врвот во Вашингтон.

Во рамките на оваа сесија предвидено е да се одржат и дискусии за воената способност, интегрирана воздушна и ракетна одбрана, капацитетите на одбранбената индустрија и за општествената отпорност.

Црна Гора денеска (16 мај) ќе ги собере лидерите од Западен Балкан и претставници на Европската Унија и САД на самит на кој ќе разговараат за планот за раст на ЕУ за Западен Балкан. Домаќин на самитот во Котор, под слоганот „Еден регион, заедничка визија“ ќе биде премиерот на Црна Гора, Милојко Спајиќ.

На состанокот ќе учествуваат и европскиот комесар за соседство и проширување Оливер Вархеј и помошникот државен секретар на САД за Европа и Евроазија Џејмс О'Брајан.

Стејт департментот соопшти дека О'Брајан и другите учесници на самитот во Котор ќе се фокусираат на регионалната економска интеграција и можностите за раст понудени од Планот за раст на Западен Балкан и ќе ја зајакнат силната американска поддршка за патот на Западен Балкан кон членство во ЕУ.

Заедно со лидерите и министрите на земјите од регионот, во Котор беа поканети и партнерски организации, како што се Советот за регионална соработка, Европската банка за обнова и развој, Европската инвестициска банка, Светската банка, Транспортната заедница, Атлантска алијанса, Енергетска заедница, Фондација Отворено општество, РеСПА, ГИЗ.

Планот за раст на Западен Балкан, што Европската комисија го усвои во ноември, а ЕУ пред две недели, предвидува финансиска поддршка од шест милијарди евра, од кои две милијарди се грантови, а четири милијарди се поволни заеми обезбедени од ЕУ.

Услов за добивање средства е спроведување на реформите, пред се во делот на почитување на демократските механизми, владеењето на правото и основните права. Планот го опфаќа периодот од 2024 до 2027 година и предвидува секоја влада од Западен Балкан шест да добива одредена сума пари на секои шест месеци, во зависност од реформите што ги спроведувала во тој период.

Првоосомничениот за убиството на малолетното девојче Вања Ѓорчевска и велешанецот Панче Жежовски, вечерва (15 мај) со авионски лет е екстрадиран во Северна Македонија од Турција.

Од скопскиот аеродром, со полициска придружба, тој директно беше транспортиран во затворот „Скопје“ во Шуто Оризари бидејќи веќе има решение за 30-дневен притвор.

„Полициски службеници од Секторот за меѓународна полициска соработка на МВР во соработка со турската полиција го завршија процесот на екстрадиција од Република Турција на Љупчо Палевски (59) од Скопје, за кого беше распишана меѓународна потерница“, наведоа од Министерството за внатрешни работи.

Министерот за правда, Кренар Лога, се заблагодари на брзата реакција и соработката од Турција за екстрадиција на Палевски која, оцени, била завршена во релативен краток период за околу пет месеци.

Ова следува откако на 30 април македонските власти добија официјално известување од турска страна дека е одобрена екстрадицијата.

По одобрувањето, екстрадицијата се спроведе во организација на Министерството за внатрешни работи.

Во притвор во „Шутка“ веќе се наоѓаат тројца осомничени соизвршители за грабнувањата и свирепите убиства на двете жртви.

Од безбедносни причини, од затворската управа за Радио Слободна Европа посочија дека Палевски ќе биде издвоен од останатите притвореници во посебна ќелија. За него ќе бидат задолжени само одреден дел од затворските чувари што значи дека останатите припадници на затворската полиција ќе немаат пристап до него. Во тој дел од затворот, објаснуваат оттаму, може да се влегува само со електронска партичка.

Исто така, велат од затворот за РСЕ, за осомничениот ќе се определи посебно време кога ќе може сам да излегува во затворскиот двор, ќе посетува посебна бања со придружба на чувари, ќе се проверува храната што ќе ја добива итн.

Палевски, како првоосомничен, избега од Северна Македонија преку Србија и Бугарија и стигна до Турција. На 5 декември турската полиција го уапси во градот Балибекир.

Кривичните дела за кој е осомничен се „грабнување“ и „убиство на свиреп начин“. Предметот е се уште во фаза на истрага, но се очекува наскоро таа да заврши и да биде поднесено обвинение.

Двете жртви, 14-годишната Вања и велешкиот фризер Панче, беа пријавени за исчезнати на 24 и 27 ноември лани. Нивните тела беа пронајдени мртви во близина на Велес и Скопје на 3 декември.

Во овој случај како петоосомничен се јавува и таткото на Вања. Тој се гони за помагање во делото грабнување. Тој во моментов се наоѓа во домашен притвор.

За помагање во бегството на Палчо, пак, е осомничено едно лице кое се наоѓаше во притвор, но на 12 март по барање на обвинителството му беше укината оваа мерка и наместо неа му беа определени мерки на претпазливост – забрана за напуштање на живеалиште, одземање патна исправа и обврска за јавување во суд.

Без договор за прашањето за употребата на српскиот динар заврши и денешната (15 мај), седма по ред средба во Брисел меѓу главните преговарачи на Косово и Србија.

Косовскиот главен преговарач рече дека ќе нема повеќе средби во рамките на дијалогот на оваа тема. Европската унија потврди дека нема волја на страните да постигнат компромисно решение.

„Средбата пропадна затоа што немаше подготвеност од српската страна да се разговара за предлогот на (Мирослав) Лајчак [европскиот пратеник за дијалог]. Нивната позиција денес назадувала во споредба со претходните три состаноци“, изјави косовскиот преговарач Бесник Бислими на крајот од состанокот кој траеше повеќе од осум часа.

Главниот преговарач на Србија, Петар Петковиќ, одговорноста за неуспехот на преговорите за динарот ја префрли на косовската страна.

Но, призна и дека Србија дошла со нови предлози.

„Иако нашата страна повторно беше конструктивна, иако излеговме со нови предлози, покажавме дека сакаме договор. Излеговме со шест нови предлози“, рече Петковиќ.

На средбата, Косово и Србија требаше да се договорат за компромисниот предлог што го даде европскиот претставник Мирослав Лајчак.

Петковиќ рече дека Белград не ја затворил вратата за понатамошни разговори, бидејќи Србија, како што посочи, сака решение зашто без него „на Србите на Косово им е потешко“.

Ова беше седма средба за динарот која пропадна бидејќи Приштина и Белград не успеаја да најдат заеднички јазик. Целта на овие состаноци беше да се постигне привремено решение за примена на регулативата на Централната банка на Косово, според која од 1 февруари годинава еврото е единствената валута за готовинско плаќање во Косово.

ЕУ жали за исходот од состанокот

„ЕУ жали што денес не беше можно да се постигне договор. ЕУ оценува дека нема подготвеност да се најде компромисен договор во иднина“, се вели во изјавата на портпаролот на Унијата по средбата на преговарачите од Србија и Косово.

Во изјавата од ЕУ, се потврдува подготвеноста на Брисел да свика нова средба на оваа тема, „штом страните покажат волја за изнаоѓање заемно прифатливо решение“.

Како што се наведува во соопштението на ЕУ, меѓу предлозите што ги дала европската страна бил и договор за формирање на нов деловен субјект според косовскиот закон, кој би имал задача привремено да ја распределува финансиската помош за косовските Срби што ја дава Србија.

Сепак, како што соопшти прес-службата на ЕУ, и покрај тоа што Унијата доставила компромисен предлог, страните не можеле да се договорат за неколку клучни прашања, вклучувајќи го и вкупниот обем на активности што би ги имал тој нов субјект, опфатот на корисници на овој субјект и обемот на финансиска помош од Србија.

„Отсуството на договорен пат за напредок има негативни последици врз секојдневниот живот на косовските Срби и другите заедници низ Косово и е постојан извор на загриженост“, се заклучува во соопштението од ЕУ.

Меѓународната заедница претходно побара од Косово да го одложи спроведувањето на уредбата на Централната банка на Косово и да најде краткорочно преодно решение, бидејќи декретот има влијание врз локалното население на северот на Косово, кое со години прима исплати во динари од буџетот на соседна Србија.

Министрите за европски прашања и за финансии на земјите од регионот и претставниците на Европската комисија на 15 мај во Котор разговараа за спроведувањето на Планот за раст на Европската унија за Западен Балкан, „тежок“ шест милијарди евра.

Средбата беше организирана во пресрет на почетокот на Самитот на ЕУ и лидерите на земјите од регионот, што ќе се одржи во Котор утре (16 мај), а чиј домаќин ќе биде црногорскиот премиер Милојко Спајиќ.

Министрите разговараа и за пристапот до единствената зона за плаќање во евра (СЕПА), за подобрување на трговските и транспортните капацитети меѓу земјите од регионот и членките на ЕУ, како и за подобрување на снабдувањето со критични лекови и за Центарот за дигитални иновации, соопшти Министерството за европски прашања на Црна Гора.

На министерскиот состанок учествуваше и генералниот директор за соседство и преговори за проширување на Европската комисија, Герт Јан Купман.

Црногорската министерка за европски прашања Маида Горчевиќ рече дека приоритет на нивната Влада во рамки на Планот за раст се 44 инфраструктурни проекти во областа на образованието, како и забрзување на развојот на инфраструктурата во областа на транспортот и енергетиката.

Нејзината колешка од Србија, Тања Мишчевиќ, посочи дека се благодарни на Брисел за сумата што ја издвојува преку Планот за раст, нагласувајќи дека „парите се помалку важни во споредба со тоа што ќе се забрзаат европските интеграции“.

„Западен Балкан оди во вистинска насока“, рече Мишчевиќ.

Албанскиот министер и главен преговарач, Мајлинда Дука, смета дека е важно граѓаните и економијата да ги разберат придобивките од овој процес, со цел да се зголеми поддршката за европската интеграција.

„Сакаме зборовите на хартија да се преточат во дело. Затоа ни е потребна синергија, на национално, регионално и ниво на ЕУ“, рече Дука.

За нејзиниот колега, министерот за финансии Ервин Мета, видлив е напредокот на земјите од регионот во процесот на донесување регулативи и приближување кон единствениот европски пазар.

Од Северна Македонија на состанокот учествуваа вицепремиерот за европски прашања Бојан Маричиќ и заменик-министерот за финансии Филип Николовски.

Маричиќ посочи дека смета оти постои високо ниво на посветеност на реформите.

„Планот за раст нема да биде само уште една убава идеја, туку ќе имаме реални придобивки, а граѓаните ќе ги почувствуваат придобивките уште пред формалното членство во ЕУ“, рече Маричиќ.

Николовски, пак, порача дека Планот за раст е значајна алатка и сите земји треба да вложат максимални напори да го искористат.

На средбата присуствуваа и заменик-министерот за финансии, труд и трансфер на Косово, Авни Зогиани и советникот на министерот за финансии и трезор на Босна и Херцеговина, Жељко Јањетовиќ.

Присутни беа и претставници на Секретаријатот на Централноевропскиот договор за слободна трговија, Транспортната заедница, Енергетската заедница, Светската банка, Европската банка за обнова и развој, Европската инвестициска банка…

Планот за раст за Западен Балкан ќе биде тема на самитот на лидерите на земјите од регионот и претставниците на ЕУ и САД закажан за утре. Најавено е присуство на еврокомесарот за проширување Оливер Вархеји и помошникот државен секретар на САД за европски и евроазиски прашања, Џејмс О’Брајан.

Претходно овој месец, Советот на ЕУ одобри план вреден шест милијарди евра за поддршка на земјите од Западен Балкан, чија цел е да се забрзаат реформите и економскиот раст во регионот.

Од таа сума, две милијарди евра ќе бидат во форма грантови, а четири милијарди како поволни заеми гарантирани од ЕУ.

Претходните самити на лидерите од Западен Балкан и ЕУ се одржаа во Скопје и Тирана.

Соединетите Американски Држави (САД) го осудуваат нападот врз словачкиот премиер Роберт Фицо, изјави американскиот претседател Џо Бајден.

Тој порача дека нивната амбасада во Братислава е подготвена да и помогне на Владата на Словачка.

Бајден во изјавата објавена на веб-страницата на Стејт департментот наведува дека е вознемирен од веста за нападот.

„(Првата дама на САД) Џил и јас се молиме за негово брзо закрепнување, а нашите мисли се со неговото семејство и народот на Словачка. Го осудуваме овој ужасен чин на насилство“, рече Бајден.

„Американската амбасада е во близок контакт со Владата на Словачка и тие се подготвени да помогнат“, додава американскиот претседател.

Покрај од САД, реакции со осуди стигнаа и од лидерите на НАТО и ЕУ, како и бројни европски држави.

Животот на Фичо е во опасност откако беше застрелан со огнено оружје.

Инцидентот се случи во градот Хандлова, пред тамошниот Дом на културата, каде Фицо имаше закажано средба со симпатизери.

Полицијата го приведе осомничениот.