На меѓународниот аеродром Франц Лист, луѓето чекаат во долги редици за да се пријават за нивните летови. За Нора, 22-годишна унгарска студентка, ова е голем ден. Ова е првиот ден кога таа може да патува без карантин до многу европски дестинации, и покрај тоа што се вакцинираше против коронавирусот во пролетта годинава. Нејзините претходни планови за патување беа прекинати поради вакцината што ја прими: две дози Синофарм произведена во Кина.
Нора е само една од илјадниците Унгарци кои беа вакцинирани, со Синофарм или Спутник V, но оттогаш се каат за својот избор и се трудат да добијат вакцина одобрена од ЕУ за да можат да патуваат. Нора го реши својот проблем во октомври, кога прими еднократна вакцина Џонсон и Џонсон.
Како Кина стана изборна тема во Унгарија
Досега Европската агенција за лекови (ЕМА), која е одговорна за евалуација и надзор на медицинските производи во ЕУ, одобри само четири вакцини: Фајзер-Бионтек, Модерна, АстраЗенека и Џонсон и Џонсон.
Граѓаните и жителите на ЕУ кои ги примиле тие вакцини се главно ослободени од тестирање или карантин кога патуваат во други земји на ЕУ. Иако Синофарм нема одобрение од ЕМА, Светската здравствена организација ја дозволи за итна употреба, а неколку европски земји, вклучително Австрија и Шпанија, најавија дека ќе ја прифатат.
Спутник нема одобрение ниту од ЕМА ниту од СЗО, што значи дека во ЕУ, на пример, само Унгарија, Словачка, Кипар и Грција ја прифаќаат како доказ за имунизација.
Во слична ситуација бил и уште еден Унгарец, Даниел (23). Сега работи во Германија, во април примил две дози Синофарм во Унгарија, изјави тој по телефон за РСЕ. Како и другите соговорници цитирани во овој напис за нивниот избор за вакцинација, тој претпочита да не го даде своето име само поради медицинска приватност.
„Тогаш ја прифатив кинеската вакцина за да можам да ја видам баба ми“, рече тој. Но, откако прими Синофарм, тој не можеше да отпатува назад во Ирска без тест за коронавирус. Така, тој одлучи да добие трета вакцина, еднократната Џонсон и Џонсон, во Австрија, каде што исто така беше пријавен за вакцинација. „Тие само ме прашаа дали сум примил вакцина во последните четири месеци и јас им реков не. Што е точно“, рече тој.
„Вакцински тури“
Дури и Русите кои примиле Спутник патуваат во странство за да добијат вакцини одобрени од Западот. Во последниве недели, стотици Руси се собраа во Србија за да добијат вакцини Фајзер, искористувајќи ги организираните „вакцински тури“ што ги организираа компаниите во Белград.
Унгарија донираше 6 илјади дози вакцини
Во почетокот на 2021 година, стратегијата за вакцинација на унгарскиот премиер Виктор Орбан изгледаше храбра, спроведена со кавалерскиот популизам што често ја дефинира неговата политика. Наместо да чека за вакцини одобрени од ЕМА, Унгарија беше првата земја од ЕУ што ги купи Спутник и Синофарм, ставајќи ја земјата на врвот на вакцинацијата во светот.
Заобиколувајќи ја Европската комисија, Унгарија оттогаш имаше складирано повеќе од 5 милиони дози од кинеската вакцина и 2 милиони дози од руската, а исто така стапи во разговори со Русија за започнување на сопствена производна операција на Спутник.
На 26 април, унгарските власти соопштија дека секој Унгарец на возраст над 18 години може да се пријави за термин за да добие Синофарм. За споредба, во исто време во Британија - уште една земја која рано започнува во споредба со нивните европски соседи - само луѓето на возраст над 45 години можеа да се регистрираат за нивната прва доза.
Многу млади Унгарци го послушаа повикот, желни да добијат пропусница за нивниот социјален живот во пабови, ноќни клубови и заеднички спортови. Тие беа помалку претпазливи за руските и кинеските вакцини отколку нивните постари сонародници, од кои многумина беа скептични за медицинските производи кои доаѓаат од комунистички или поранешни комунистички земји.
До 11 ноември, 60,6 отсто од вкупното население на Унгарија примило најмалку една доза вакцина, а 58,5 отсто од вкупното население примило две, покажуваат податоците на Европскиот центар за превенција и контрола на болести. Повеќе од 2 милиона од овие снимки биле кинески (17 проценти) и 1,8 милиони руски (14 проценти).
Со 58,5 отсто, вкупното население на Унгарија кое е целосно вакцинирано е приближно 6 насто помалку од просекот на ЕУ, но доста повисоко отколку во соседните земји, како што се Романија (33,9 отсто) или Словачка (44,8 отсто).
За оние кои сакаат да патуваат, а кои ја примиле вакцината Спутник, се чини дека едноставно решение не е на хоризонтот. И покрај тоа што започна во март со испитувања, ЕМА, наводно, нема да донесе одлука за одобрување на Спутник пред првиот квартал на 2022 година.
Безбедно ли е комбинирањето на вакцини?
Според извештаите на медиумите, процесот на одобрување е попречен, бидејќи Русија постојано ги одложувала инспекциите. Ситуацијата е малку порозова за вакцинираните со Синофарм. Иако ЕМА никогаш не започна преглед за кинеската вакцина, итното одобрување на СЗО за Синофарм отвори повеќе опции, вклучително и патување во Соединетите држави од 8 ноември и во Британија од 22 ноември.
Сè поконтроверзна практика
За луѓето вакцинирани со Спутник кои сакаат да патуваат, најдобрата опција е да се обидат да добијат трета вакцина - практика која станува сè поконтроверзна во Унгарија.
Оливер, 26-годишен жител на Будимпешта, сакал да се вакцинира со Џонсон и Џонсон по две дози на Спутник, но неговиот лекар го одбил. Според Министерството за здравство на Унгарија, вакцината Џонсон и Џонсон не треба да се дава на пациенти кои веќе примиле Спутник или АстраЗенека.
Во препораката на министерството се наведува дека третата доза може да ја ослаби веќе постоечката заштита, бидејќи Џонсон и Џонсон, Спутник и АстраЗенека се векторски вакцини, кои инјектираат изменета верзија на вирус во телото. Некои лекари се решителни да ги следат советите на Министерството за здравство.
„Оние кои добија Спутник ќе мора да почекаат додека Европската унија и Русија не ја решат неизвесноста околу вакцинацијата“, вели Даниел Еорси, лекар од Будимпешта, додавајќи: „Во согласност со важечката легислатива, пациентот има право да избере која вакцина би сакал да ја прими, доколку тоа не е во спротивност со професионалните препораки“. И Министерството за здравство не препорачува мешање на вакцинациите, додаде тој.
Но, Оливер очајно сакаше да оди на Малта. Така, и покрај упатствата на Министерството за здравство, тој најде друг центар за вакцинација каде што може да прими вакцинирање на Џонсон и Џонсон.
„Пред да ме вакцинира, докторот ме извести дека заштитата ќе стане послаба“, рече тој. Дури и високи владини функционери ги прескокнуваат правилата. ХВГ, водечки унгарски економски и политички неделник, објави дека Ѓергели Ѓуљас, шеф на кабинетот на премиерот, консултирал повеќе лекари пред да одлучи да добие вакцина за Џонсон и Џонсон откако примил две дози Спутник.
Различната примена на медицинската пракса на теренот во Унгарија ја илустрира многу поголемата, глобална дебата за ефикасноста на третите вакцини од различни даватели на вакцини.
Фокусот да се стави на невакцинираните, а не на трета доза
„Во отсуство на клинички испитувања со добар квалитет, унгарската препорака за мешање различни вакцини не може да се потврди или отфрли“, изјави за РСЕ Шаболч Добсон, експерт за лекови. Тој додаде дека сега има некои докази дека векторските вакцини може да се комбинираат.
Додека некои студии покажаа дека мешањето вакцини може да биде ефективно па дури и во случај на векторски вакцини, да се зајакне имунолошкиот одговор на една личност, експертите велат дека сè уште нема доволно убедливи податоци.
„Мислам дека добив многу време“, вели Даниел, неколку месеци откако ја прими вакцината Џонсон и Џонсон во Австрија. „Се чувствувам послободно затоа што знам дека сум заштитен и моето семејство знае дека сум заштитен. Не би го направил тоа на друг начин“.
