Поддржувачите на владејачката Сојуз на независни социјалдемократи (СНСД) – партијата на Милорад Додик и на другите партии што се на власт во босанскиот ентитет Република Српска, денеска (18 април) одржаа народен собир во Бања Лука поради најавата за усвојување на резолуцијата за Сребреница во Обединетите Нации (ОН).

Повикот за собир го упати прорускиот претседател на Република Српска, Милорад Додик, кој е на црните листи на САД и Велика Британија.

Резолуцијата за Сребреница во Обединетите Нации, со која 11 јули се прогласува за Меѓународен ден на сеќавање на геноцидот во овој град на истокот на Босна и Херцеговина, беше тема на состанокот зад затворени врати во ОН на 17 април. Генералното собрание на ОН веќе на почетокот на мај би можело да расправа за овој документ, кој го иницираа Германија и Руанда.

Еден од коспонзорите на овој документ, по одлука на министерот за надворешни работи Бујар Османи, е и Северна Македонија.

Радио Слободна Европа (РСЕ) имаше увид во нацртот на резолуцијата, која, меѓу другото, повикува на безрезервна осуда на секое негирање на геноцидот и ги повикува членките на ОН да ги зачуваат утврдените факти и да развијат соодветни програми преку нивните образовни системи, со цел во иднина да се спречи ревизионизам и геноцид.

Српскиот народ, како и колективната одговорност, не се директно спомнати во овој документ.

На собирот во Бања Лука дојдоа и владини претставници од Србија – Ана Брнабиќ, претседателка на српскиот парламент, Никола Селаковиќ – министер во технички мандат за труд, вработување и социјални работи во Владата на Србија.

Брнабиќ изјави дека Србија е за почитување на Дејтонскиот договор.

„Денес во Србија има луѓе на власт кои секогаш ќе бидат со Република Српска и со нашиот народ. Не мора да мислиме исто, но секогаш ќе бидеме заедно. Колку е потешко, толку ќе бидеме поблиски“, порача Брнабиќ.

На митингот во Бања Лука забележливи беа знамиња на Република Српска, на соседна Србија и со рускиот претседател Владимир Путин.

На една од улиците во центарот на Бања Лука, РСЕ сними автобуси од Србија – од градовите Белград, Шабац, Обреновац, Лозница и Уб.

Сопственикот на „АИС Турса“ од Крупње кај Лозница, Славко Мициќ, накратко за РСЕ изјави дека „не знае дали неговите автобуси се во Бања Лука, дека се издаваат преку агенција и дека во моментов ги има насекаде“.

Газдата на компанијата „Аладин Турс“ од Уб, Јован Јовановиќ, пак, истакна дека никогаш не прашува кој се вози со автобусите.

„Јас превезувам за пари, а не прашувам каде се вози, кој се вози. Аранжманите ги договараат шефовите за сообраќај според класичните услови“, рече Јовановиќ.

На еден паркинг, кој се наоѓа на околу три километри од центарот на Бања Лука, забележани се и автобуси кои донесоа граѓаните на собирот. РСЕ фотографираше и автобус со регистарски таблички од Прибој во Србија.

Сопственикот на компанијата, кој не сакаше да се претстави, за РСЕ изјави дека „испратиле еден автобус“, но „не знае кои се патниците од Прибој“.

Злосторството во Сребреница се карактеризира како геноцид

Во 2007 година, Меѓународниот суд на правдата во Хаг го окарактеризира злосторството во Сребреница како геноцид, во кое во јули 1995 година беа убиени повеќе од 8.000 мажи и момчиња од тогашната енклава под заштита на Обединетите нации.

За овие злосторства, беа осудени повеќе од 50 лица кои добија вкупно околу 700 години затвор.

Пресудите на Хаг и домашните судови за виновни за геноцид прогласија поединци, а не колективи, држави или ентитети.

Хашкиот суд утврди дека Србија и Црна Гора не се одговорни за геноцидот во Босна и Херцеговина, ниту се соучесници, иако поранешна Југославија не направи ништо за да го спречи тоа.

Во заедничкото соопштение на Канцеларијата на високиот претставник (ОХР), Амбасадата на САД и Канцеларијата на Организацијата за безбедност и соработка во Европа (ОБСЕ) во БиХ од 2018 година, се наведува дека не станува збор за колективната одговорност на Србите за Сребреница.

„Никој не ја демонизира Република Српска и не зборува за колективната одговорност на Република Српска или на српскиот народ, како што тврдат претседателот на Република Српска и други“, беше потенцирано во тогашното соопштение.

Овие институции реагираа откако Националното собрание на Република Српска на седницата го отфрли извештајот за Сребреница изготвен во 2003 и 2004 година, во кој Владата на РС призна дека во овој град на истокот на Босна и Херцеговина се случило злосторство од големи размери.

Соединетите Американски Држави (САД) воведоа нови санкции кон Иран кои опфаќаат субјектите поврзани со производството на беспилотни летала, соопшти американското Министерство за финансии на 18 април.

Санкциите доаѓаат како одговор по иранскиот напад врз Израел.

Конкретно, со нив се опфатени 16 поединци и два субјекти кои овозможуваат производство на беспилотни летала и мотори со кои се напојуваат иранските дронови Шахед, што беа користени во нападот на 13 април.

„Тие работат во име на иранскиот корпус на исламската револуционерна гарда, на неговиот огранок за производство на дронови и на други ирански производители на мотори“, се наведува во соопштението на Министерството за финансии.

Канцеларијата за контрола на странски средства (ОФАЦ), исто така, санкционираше и пет компании кои купуваат испорачуваат компоненти за производство на челик на иранската компанија КСЦ (Khuzestan Steel Company) – еден од најголемите производители на челик во Иран.

На мета се и три подружници на иранскиот производител на автомобили Бахман Груп, за кој ОФАЦ наведува дека материјално го поддржува иранскиот корпус на Исламската револуционерна гарда.

Покрај тоа, американското Министерство за трговија воведува нови контроли за да го ограничи пристапот на Иран до технологии.

Американскиот претседател Џо Бајден изјави дека САД и нивните сојузници му помогнале на Израел да се заштити од нападите со ракети и дронови на 13 април и оти сега со санкциите бараат одговорност од Иран.

„Санкциите се насочени кон лидери и ентитети поврзани со корпусот на Исламската револуционерна гарда, Министерството за одбрана на Иран и програмите за ракетни и беспилотни летала на иранската влада што го овозможија овој дрзок напад“, вели Бајден.

„Ројтерс“ пренесува и дека Велика Британија, исто така, воведува санкции против неколку ирански воени организации, поединци и субјекти, вклучително и Генералштабот на вооружените сили и морнарицата на корпусот на Исламската револуционерна гарда.

За нападот од 13 април, Техеран наведе дека бил извршен како одмазда за израелскиот напад на 1 април врз комплексот на иранската амбасада во Дамаск во кој меѓу загинатите имаше и двајца генерали.

Со претставување на носителите на кандидатските листи за пратеници во шесте изборни единици, албанската опозициска коалиција „Вреди“ ја започна кампањата за парламентарните избори.

Својата програма, коалицијата ќе ја објави наредната недела, а во денешните излагања на нејзините претставници во фокусот беа ветувања од областа на економијата. Меѓу нив и минимална плата од 800 евра.

„Ние како коалиција „Вреди“, во владата, мора да гарантираме и ќе гарантираме зголемување на минималната плата до 800 евра. Таа е единствената програма што вреди. Но, уште еднаш повторувам, за да дојде до промена, секој човек мора да биде посветен. Затоа што секој глас е важен. И го повикуваме секој гласач да излезе на денот на гласањето, за да ја гарантираме победата на промените“, изјави Арбен Таравари од „Вреди“ кој е и претседателски кандидат на оваа коалиција.

Изет Меџити, кој со својата партија Демократско движење е дел од „Вреди“, потенцираше дека една од економските мерки што ќе ги преземат доколку победат на избори ќе биде враќање на државните претпријатија во рацете на граѓаните.

„На сите граѓани во Северна Македонија ќе им се поделат 49 отсто од акциите на државните претпријатија, односно на секој поединец ќе се поделат акции во вредност од 10.000 евра. Овие акции ќе можат да се продаваат на пазарот, ќе донесат нова економска динамика во сите семејства, но ќе овозможат и внесување приватен капитал во овие претпријатија, што носи модернизација и развој. Овие политики, кои се успешно спроведени во многу европски земји, време е да се имплементираат и кај нас“, рече Меџити.

Тој е носител на кандидатската листа во првата изборна единица. Во втората носител од „Вреди“ е Арфрим Гаши, во „тројката“ е Шенер Биљали, во „четворката“ – Мендурим Зекмани, во „петката“ – Салим Сулејмани и во шестката“ – Биљал Касами.

Кампањата за парламентарните избори, која започна денеска (18 април), ќе трае до 6 мај. Гласањето ќе биде на 8 мај.

Во трка за освојување пратенички мандати покрај „Вреди“ се и кандидати од уште 16 други коалиции и партии.

Паралелно, во тек е и претседателската кампања. Првиот круг од гласањето на претседателските избори ќе се одржи на 24 април. Во трка се седум кандидати за шеф на државата, а двајцата кои ќе освојат најмногу гласови ќе се пласираат во вториот круг за кого гласањето ќе биде истиот ден со парламентарните избори – 8 мај.

Народното Собрание на Република Српска (РС) денеска (18 април) го усвои извештајот на Независната меѓународна комисија за истражување на страдањата на сите народи во регионот на Сребреница од 1992 до 1995 година.

Овој извештај беше претставен на седницата на Народното собрание уште во јуни 2021 година и во него, меѓу другото, е наведено дека „не е извршен геноцид во Сребреница“.

Комисијата која го подготви овој извештај, беше формирана од Владата на Република Српска.

Во парламентот, за гласаа сите 73 пратеници кои беа присутни. Пратеничката група на Социјалдемократската партија (СДП), пак, пред почетокот на седницата соопшти дека нема да учествува на неа бидејќи на дневен ред биле одлуки кои водат, како што истакнаа, „на поделба на Босна и Херцеговина и опасноста од нови конфликти“.

За потсетување, во 2007 година, Меѓународниот суд на правдата во Хаг го окарактеризира злосторството во Сребреница како геноцид, во кое во јули 1995 година беа убиени повеќе од 8.000 мажи и момчиња од тогашната енклава под заштита на Обединетите нации.

За овие злосторства, беа осудени повеќе од 50 лица кои добија вкупно околу 700 години затвор.

На седницата на Народното Собрание на Република Српска беа усвоени и низа заклучоци, меѓу кои и еден со кој се осудуваат постапките на постојниот претставник на Босна и Херцеговина во Обединетите Нации, Златко Лагумџија. Според заклучокот, неговите постапки кои се насочени кон подготовка и доставување на Предлог за резолуцијата за геноцидот во Сребреница до Генералното собрание на ОН, се недозволиви и неприфатливи.

Во него се додава и дека тоа е направено „без консултации и согласност на институциите, ентитетите и конститутивните нации на БиХ, а со цел да се демонизираат Република Српска и српскиот народ како геноцидни“.

Еден од коспонзорите на оваа резолуција во ОН, заедно со САД, Германија и други земји, е и Северна Македонија, за што одлуката ја донесе министерот за надворешни работи Бујар Османи.

Радио Слободна Европа, имаше увид во нацртот на резолуцијата, која, меѓу другото, повикува на безрезервна осуда на секое негирање на геноцидот и ги повикува членките на ОН да ги зачуваат утврдените факти и да развијат соодветни програми преку нивните образовни системи, со цел во иднина да се спречи ревизионизам и геноцид.

Српскиот народ, како и колективната одговорност, не се директно спомнати во овој документ.

Генералното собрание на ОН треба да гласа за резолуцијата на пленарна седница на 2 мај.

Демократската унија за интеграција (ДУИ) со партнерите од коалицијата „Европски фронт“ на првиот ден од кампањата за парламентарните избори организираше настан на кој симулираше конститутивна седница на Собранието на која се носат уставни измени.

На почетокот на симулациската седница тие „го избраа“ коалицискиот партнер Зијадин Села за претседател на Собранието. Потоа, симулираа дека едногласно со 120 гласа се носат и уставни измени.

Симулацијата се однесуваше на усвојување амандмани на Уставот со кои во него се вметнуваат бугарскиот, хрватскиот, црногорскиот, словенечкиот, еврејскиот и египетскиот народ. Другиот дел од уставните измени што „Европскиот фронт“ ги симулираше беа за избор на претседател на државата во Собранието при што го „инаугурираа“ Бујар Османи за шеф на државата.

Во изјава за медиумите, Артан Груби од ДУИ, рече дека симулациска седница ја претставува идејата на тоа на што ќе инсистира оваа коалиција во Собранието и во Владата.

На настанот говори одржаа претседателите на партиите од коалицијата: Мунир Колашинац од Бошњачкиот демократски сојуз, Фатима Османовска од Унијата на Ромите, Аријанит Хоџа од Европска демократска партија, Скендер Реџепи-Зејд од Народно движење, Бејџан Иљаз од Демократската партија на Турците, Зиајдин Села од Алијансата за Албанците и Али Ахмети од ДУИ.

Нивните главни пораки беа во насока на поддршка на уставните измени.

Кампањата за парламентарните избори, која започна денеска (18 април), ќе трае до 6 мај. Гласањето ќе биде на 8 мај.

Во трка за освојување пратенички мандати покрај „Европскиот фронт“ на ДУИ, се и кандидати од уште 16 други коалиции и партии.

Паралелно, во тек е и претседателската кампања која влегува во својот финиш. Првиот круг од претседателските избори ќе се одржи на 24 април. Во трка се седум кандидати за шеф на државата, а двајцата кои ќе освојат најмногу гласови ќе се пласираат во вториот круг за кого гласањето ќе биде истиот ден со парламентарните избори – 8 мај.

Без да се постигне договор заврши новата рунда од дијалогот меѓу Белград и Приштина што се одржа во Брисел со цел изнаоѓање преодно решение по одлуката на Централната банка на Косово (ЦБК) за укинување на употребата на динарот за готовинско плаќање на косовска територија.

Веста за исходот од денешните разговори ја соопшти главниот преговарач на Србија, Петар Петковиќ, кој најави дека следната средба ќе се одржи наредната недела.

Пред новинарите тој изјави дека белградската страна презентирала „конструктивен предлог“ и додаде оти европскиот посредник Мирослав Лајчак го оценил како „цврста основа“ за продолжување на разговорите.

„Но, другата страна не сака да се договори и не сака да најде решение кога е во прашање динарот“, изјави Петковиќ.

Во Косово, на 1 февруари стапи на сила уредбата на ЦБК, со која еврото стана единствена официјална валута за плаќање во готовина во земјата. Со тоа се забрани употребата на српскиот динар кој како валутата ја користи мнозинското српско население на северот на Косово.

На претходните состаноци за ова прашање, кои ги организираше ЕУ, двете страни разменија мислења за тоа како да се надмине ситуацијата, но поради големите разлики беше невозможно да се најде решение.

Меѓународната заедница побара косовските власти да го одложат спроведувањето на уредбата и да се најде краткорочно преодно решение, бидејќи декретот има влијание врз локалното население на северот на Косово, кое со години добива исплати во динари од буџетот на соседна Србија.

Претседателот на Сојузот на синдикати на Македонија (ССМ), Слободан Трендафилов, на 18 април соопшти дека Основниот граѓански суд Скопје донел решение со кое ќе се повтори постапката за заградата на Работничкиот дом која со одлука на Врховниот суд треба да им се одзеде на синдикатите.

Трендафилов очекува дека проблемот ќе се реши во најбрз можен рок.

„До 1 мај очекуваме приоритет на постапката и нова пресуда која ќе значи враќање на предметот на повторно одлучување пред пониските судови, пред првостепениот и Апелациониот суд, или укинување на пресудата на Врховниот суд и на таков начин враќање на Работничкиот дом на работниците“, рече Трендафилов на прес-конференција на 18 април.

Зградата на ССМ се наоѓа во центарот на Скопје. На 9 ноември лани, Врховен одлучи дека таа не им припаѓа на синдикатите туку на државата.

Образложението на врховните судии беше дека „имотот и средствата доделени на општествените организации и здруженија на граѓани, добиени на користење од страна на поранешните општествено-политички заедници и самоуправни интересни заедници, се државна сопственост“.

Ваквата одлука предизвика бурни реакции, но и протести на ССМ пред Врховниот суд.

Во училиштата каде што ќе се гласа на 24 април и на 8 мај на претседателските и парламентарните избори, деновите претходно (23 април и 7 мај) ќе има скратена настава.

Министерството за образование и наука (МОН) соопшти дека двата дена училиштата ќе работат од 7 до 11 часот.

Деновите на гласањето, пак, како што е познато, се неработни денови и за училиштата и за сите граѓани.

„Иако гласањето во рамки на првиот и вториот изборен круг е закажано во работни денови, учениците нема да изгубат од наставата и да пропуштат дел од наставниот материјал“, велат од МОН.

Учебната година, според одлуката од претходно, за средношколците ќе заврши на 10 јуни, а за учениците од основните училишта на 17 јуни.

И средношколците и основците, оваа учебна година (2023/2024) за првпат ќе имаат и пролетен распуст кој ќе трае од 29 април до 6 мај.

Казна доживотен затвор изрече Основниот суд во Кочани на обвинетиот за убиството на жената која во септември лани 40-тина пати беше прободена со нож.

Обвинетиот признал вина за кривичното дело за кое го товареше обвинителството – „убиство извршено при родово базирано насилство и на свиреп начин“.

„Основното јавно обвинителство Кочани го товареше обвинетиот и за кривично дело – ’уцена‘ кон истата оштетена, сторено пред убиството. Меѓутоа тоа дело обвинетиот не го призна, за што постапката е раздвоена и за тој дел од обвинението ќе продолжи судска постапка“, велат од обвинителството.

Убиството предизвика низа реакции во јавноста, пред сè, од граѓанскиот сектор кој реагираа дека до вакви фемициди доаѓа поради непостапување на институциите.

Истражување на оваа тема насловено „Фемицидот во Северна Македонија – состојба, правна рамка и судска пракса“, во кое се анализирани четири години (од 2018 до 2022), покажува дека во овој период имало 17 постапки за фемицид за 19 кривични дела. Пет од сторителите биле во брак, пет во вонбрачна заедница, четири разведени и тројца неженети. Најголем дел од нив биле невработени. Како жртви се јавуваат нивните сопруги, сегашни или бивши, а потоа следат мајки, баби, или мајки на сопругата.

Министерот за внатрешни работи на Косово, Џељаљ Свечља, соопшти дека врз основа на информациите со кои располага, на заменик генералниот директор на косовската полиција Дејан Јанковиќ му е одредена мерка притвор во траење од 48 часа.

Според него, тој е обвинет за уривање на уставниот поредок на Србија.

На прес-конференцијата по седницата на Владата, Свечља рече дека ден претходно „најмалку 1.498 граѓани биле приведени, малтретирани, дека некои биле уапсени и испрашувани во врска со нивното минато, врските со ОВК, нивното или учеството на членовите на семејството во ОВК. како и нивните активности во текот на 1998-99 година“, рече тој.

Тој повика на ослободување на Јанковиќ, но и на другите граѓани на Косово кои според неговите информации се во притвор.

Министерството за внатрешни работи (МВР) потврди дека на Јанковиќ му е одреден притвор до 48 часа.

Како што беше соопштено, притворот на Јанковиќ е определен „за утврдување на фактите и потребните проверки во однос на безбедноста на Република Србија“.

Претходно, Министерството за внатрешни работи на Србија соопшти дека четворица припадници на косовската полиција биле приведени во средата на 17 април на територијата на Србија при гранична контрола, а еден од нив е приведен.

За случувањата реагираа и амбасадорите на САД и на Германија во Косово, а на прашање на Радио Слободна Европа се огласи и Стејт департментот.

Американскиот амбасадор Џефри Ховениер изрази загриженост поради апсењето на заменик-генералниот директор Јанковиќ, но и надеж дека ќе биде ослободен.

„Тој (Јанковиќ) е некој што го познаваме долги години, етнички Србин и припадник на косовската полиција кој вложи многу време и енергија во полицијата, помагајќи ја интеграцијата на српската заедница во косовската полиција“, изјави Ховениер по средбата што ја имаше со косовската претседателка Вјоса Османи.

Од Стејт департментот, пак, ја повика Србија да се воздржи од еднострани и некоординирани дејствија и целосно да ги почитува договорите постигнати во рамките на дијалогот меѓу Косово и Србија, кој се води со посредство на ЕУ.

Во одговорот за РСЕ, оттаму ги повикуваат властите во Србија да дејствуваат транспарентно и со целосно почитување на владеењето на правото кога станува збор за притворените граѓани од Косово.

„Произволни или неразумно долги притвори, особено ако се насочени кон полицајците на Косово, ќе се гледаат како ескалација на ситуацијата, што им штети на мирот и стабилноста“, рече портпаролот на американскиот Стејт департмент за РСЕ на 18 април.

Тој додаде дека случаите на апсење мора брзо да се разгледаат и изрази надеж дека полицајците на Косово, кои сè уште се во притвор во Србија, ќе бидат ослободени.

Во одговорот се наведува и дека договорот за слободата на движење, постигнат во рамките на дијалогот, „обезбедува јасни параметри за влез и излез на косовските граѓани во и надвор од Србија“.

Германскиот амбасадор Јорн Роде, пак, преку социјалните мрежи обвини дека е неприфатливо приведувањето на косовски полицајци во Србија.

„Деескалација веднаш! Притворањето на косовските службеници задолжени спроведување на законот, вклучително и косовски Срби, од страна на српските власти е неприфатливо и секако не е она што може да се очекува од земја кандидат за членство во ЕУ. Ова мора веднаш да заврши“, напиша Роде на платформата Икс.

Тој порача и оти очекува политичарите од редовите на косовските Срби да зборуваат во име на своите сограѓани.