Францускиот претседател Емануел Макрон го заврши патувањето во Кина каде што побара помош од Пекинг за притисок врз Русија да се согласи на прекин на огнот со Украина, во услови на неодамнешен бран дипломатски преговори околу американскиот предлог за прекин на војната.
Но, аналитичарите и европските претставници кои разговараа со Рaдио Слободна Европа се сомневаат дека Пекинг ќе ги послуша повиците на Макрон до кинескиот лидер Си Џинпинг да го притисне рускиот претседател Владимир Путин да се откаже од своите максималистички барања за решавање на речиси четиригодишната војна.
Иако е богата со симболика и фокусирана на трговски можности, посетата на Макрон немаше опипливи резултати. Експертите велат дека континуираната поддршка на Кина за Русија во текот на војната веројатно нема да се поколеба и дека Си има малку причини да го прошири своето влијание врз Путин врз мировниот план што рускиот претседател во суштина го отфрли.
Оригиналниот мировен план на САД од 28 точки за прекин на војната во Украина се чини дека во голема мера ја фаворизира Русија, иако предлогот оттогаш е ревидиран за да се земат предвид повеќе загриженостите на Киев.
„Не мислам дека има некаков поттик Пекинг да се вмеша и да се обиде да ја заврши војната“, изјави за РСЕ Клаус Сунг, аналитичар во берлинскиот менторски центар МЕРИЦС (MERICS).
„Европа не вреди толку за Кина колку Русија“, вели тој.
По пречекот со црвен тепих и воената почесна гарда во Пекинг на 4 декември, Макрон предупреди за притисокот врз меѓународниот политички систем што го носи војната во Украина и потребата од постигнување траен мир за време на неговата средба со Си.
„Се соочуваме со ризикот од распаѓање на меѓународниот поредок што со децении донесе мир во светот, а во овој контекст, дијалогот меѓу Кина и Франција е уште поважен од кога било“, рече Макрон.
Францускиот претседател, исто така, го повика Си да се придружи на европските напори за „што е можно поскоро да се постигне барем прекин на огнот во форма на мораториум за напади насочени кон критичната инфраструктура“. Си не одговори директно на повикот на Макрон, но рече дека „Кина ги поддржува сите напори што работат кон мир“ и повика на договор што сите страни ќе го прифатат.
Пекинг никогаш не ја нарече целосната инвазија на Москва во 2022 година војна, туку ја нарече „конфликт“. И додека повеќе европски претставници повикаа Кина да ја заузда Москва, ставот на Пекинг остана статичен.
„Кина може да нанесе многу сериозна економска штета на ЕУ“, изјави Јуриј Поита од Центарот за студии за армија, конверзија и разоружување со седиште во Киев.
„Затоа повиците на Макрон до Кина да влијае врз Русија се претежно симболични. Никој во Европа не верува дека Пекинг ќе се согласи.“
Зошто Макрон отиде во Кина
Овие економски врски беа исто така клучна причина за посетата на Макрон, која заврши на 5 декември со разгледување на југозападниот град Ченгду со Си.
Пред патувањето, француските претставници споделија нови податоци со новинарите во Брисел за „значајниот“ трговски дисбаланс меѓу Франција и Кина, посочувајќи на дефицит од 47 милијарди евра (54 милијарди долари), двојно поголем од оној пред една деценија.
Овие претставници рекоа дека нивната „цел е да ги ребалансираат овие трговски текови“ за време на посетата, при што Макрон беше придружуван од 35 раководители на големи француски компании - од производители на коњак до луксузни малопродажни брендови.
Средбата во кинескиот главен град на 4 декември резултираше само со 12 договори за соработка што опфаќаат области како што се стареењето на населението, нуклеарната енергија и зачувувањето на пандите, а не беше објавен никаков паричен вкупен износ.
ЕУ, со 27 члена, вкупно има огромен трговски дефицит со Кина: над 300 милијарди евра (348 милијарди долари) минатата година.
Аналитичарите велат дека Пекинг може да ги искористи пријателските врски со Франција за да го прошири своето влијание во рамките на ЕУ, но во моментов е ограничен од неможноста да му понуди на Париз големи отстапки.
Не се очекува долгоочекуваната нарачка на Ербас од 500 авиони да се реализира, бидејќи би можела да влијае на влијанието на Пекинг во тековните трговски разговори со САД, кои вршат притисок врз Кина за нови нарачки на авиони Боинг произведени во САД.
Си, исто така, не презеде никакви обврски за ублажување на условите за француските производители на коњак или производители на свинско месо, бидејќи тоа би ја ослабело преговарачката позиција на Пекинг со Брисел во врска со царините за електрични возила произведени во Кина.
И покрај овие пречки, Сунг од тинк-тенкот МЕРИЦС вели дека Макрон сè уште има „очигледен поттик“ да му се допадне на Пекинг, бидејќи претставниците во администрацијата на американскиот претседател Доналд Трамп сè повеќе повикуваат да се префрли вниманието кон западната хемисфера.
„Макрон треба да ги искористи своите врски со Кина и да види што може да добие од овој однос“, рече Сунг.
„Пријателство преку пресметка“ меѓу Кина и Русија
Кина останува главен пазар за европскиот извоз - од авијација до индустриски хемикалии - и стана уште поважна откако американските царини беа воведени за европскиот увоз.
Кина е исто така главен снабдувач на суровини и ретки земјени елементи во Европа, што ја прави неопходна за стратешките синџири на снабдување на континентот.
Естонскиот министер за надворешни работи, Маргус Цахна, кој го посети Пекинг на почетокот на ноември, за РСЕ/РЛ изјави дека дијалогот со Кина сè уште служи за цел, дури и ако Пекинг е „главниот овозможувач“ на способноста на Русија да води војна, коментар што им го пренесе на своите кинески колеги за време на неговото патување.
Кина тврди дека е неутрална во војната, но исто така продолжи да ги продлабочува своите политички и економски врски со Русија. Киев и неговите западни сојузници долго време се жалат дека Пекинг испорачал предмети со двојна употреба на Москва што можат да се користат на бојното поле против Украина. Кина е исто така и најголем купувач на нафта од Русија.
И покрај тоа, Кина останува длабоко инвестирана во Европа, која е еден од нејзините најголеми пазари за стоки.
„Тоа е и лост со кој треба да се залагаме за Кина повеќе да не ја поддржува Русија“, рече Цахна.
Како Европа може да ја примени таа моќ останува отворено прашање.
Кинескиот министер за надворешни работи Ванг Ји ја посети Москва оваа недела и се сретна со својот руски колега Сергеј Лавров, дури и на 2 декември се појави да го поздрави специјалниот претставник на САД, Стив Виткоф, и зетот на Трамп, Џаред Кушнер, додека тие се сретнаа со руски претставници на разговори за прекинување на војната во Украина.
Врховниот кинески дипломат беше во Кремљ за она што беше најавено како рутински стратешки разговори, но времето се совпаѓа со новиот дипломатски притисок на САД за прекин на војната.
„Ова е пријателство од пресметка“, изјави за РСЕ Наталија Бутирска од тинк-тенкот „Нова Европа Центар“ со седиште во Киев.
„Кина нема интерес Русија да се врати во западниот камп. ѝ се потребни ресурсите на Русија - и нејзината улога во заедничкото спротивставување на Западот.“
Николас Тенцер, поранешен француски функционер и виш соработник во Центарот за анализа на европската политика, вели дека „Кина ја користи Русија како алатка за фрагментирање на Западот.“
„Си сигурно сака целосно да го преработи меѓународниот поредок“, рече Тенцер додавајќи:
„Си, исто така, се плаши од еден вид демократска зараза, како и сите диктатори. И поради оваа причина, мислам дека Си го поддржува Путин.“
Тензер додаде дека Кина е желна да ги одржи своите силни економски врски со Европа, бидејќи тоа би помогнало да се заштити Пекинг од можни санкции доколку го нападне Тајван - самоуправниот остров што Пекинг го смета за свој и вети дека ќе го обедини, вклучително и со сила доколку е потребно.
Пекинг се обрати кон Франција за поддршка во врска со Тајван за време на патувањето на Макрон, во услови на продлабочување на дипломатскиот спор со Токио. Јапонскиот премиер Санае Такаичи минатиот месец посочи дека конфликтот околу Тајван би можел да претставува егзистенцијална закана за Јапонија.
Макрон не се обрати јавно на Тајван за време на своето патување, но европските претставници внимателно ги следат тензиите во регионот, свесни дека продолжената војна во Украина би можела истовремено да ги ослаби Русија и Западот и да го одвлече вниманието од Кина и Индо-Пацификот.
„Кина ги развива своите воени капацитети далеку над она што ѝ е потребно за самозаштита или самоодбрана. Значи, прашањето секогаш е зошто?“, изјави министерот за надворешни работи на Латвија, Баиба Бразе, за РСЕ/РЛ на маргините од состанокот на министрите за надворешни работи на НАТО во Брисел на 3 декември.
„Исто така, јасно гледаме дека Кина ја овозможува војната на Русија во Украина. Важно е да се претстават овие предизвици на Кина во отворен дијалог. Русија не е Кина, Кина не е Русија“
