„Имаше толку многу наивност во однос на Кина во европските престолнини што можеме да ја намалуваме постепено некое време, а сепак да не го достигнеме дното“, рече европратеникот Рајнхард Бетикофер во интервју за Радио Слободна Европа во Прага, каде што присуствуваше на Самит на Интер- Парламентарната алијанса за Кина, односно меѓупартиски собир на политичари фокусиран на азиската моќ.
Бетикофер претседава со делегацијата на Европскиот парламент за Кина и стана еден од најсилните гласови на ЕУ кога станува збор за справувањето со Пекинг, честопати говорејќи против кинеската политика за Тајван, неговото економско силно вооружување на земји како Литванија во 2021 година и нејзината поддршка за Москва во услови на нејзината целосна инвазија на Украина и покрај тврдењата на Пекинг дека е неутрален.
Германскиот политичар, кој порано беше копретседавач со Зелената партија во земјата пред да премине во Брисел, вели дека категорично не се согласува со тој поим.
Во опширното интервју во врска со несогласувањето на Пекинг за Кремљ за војната во Украина, тој вели дека ЕУ треба да ги примени тешките лекции научени од нејзината зависност од руската енергија, на моменталната ситуација со Кина, пазарот и неговото влијание врз виталните синџири на снабдување за стратешките индустрии.
„Мислам дека е фер да се каже дека ова искуство со Русија нè научи на лекција што треба да се примени и на нашите односи со Кина. Кина ја поддржува Русија и не сака Русија да загуби на некој значаен начин. Јас секако не ги гледам како блиску до неутрална позиција. Тие се обидуваат да ја искористат војната во Украина“, вели Бетикофер.
Прашањето како да се справи со долгорочните односи со Кина доби нова димензија во ЕУ од почетокот на војната во Украина и поттикна непријатни разговори во Брисел за идните зделки со втората по големина економија во светот.
Додека Пекинг не ѝ дава на Москва смртоносна воена поддршка за војната во Украина, Кина ѝ го продолжи клучниот економски живот на Русија, при што кинеските царински податоци покажуваат растечката трговија со комерцијални стоки со двојна употреба, кои се пренаменети за воени средства, како и пратки на оружје од мали размери од приватни кинески добавувачи.
Пекинг, исто така, започна глобален дипломатски притисок за да се покаже како миротворец.
Во февруари, таа го обелодени својот предлог од 12 точки за одржување мировни преговори меѓу Москва и Киев, кој беше критикуван од Западот како обид за замрзнување на конфликтот на линиите во корист на Москва- но тој доби поддршка ширум глобалниот југ.
Во август, Кина, исто така, учествуваше во дипломатските разговори во Саудиска Арабија, насочени околу војната во Украина.
„Кинезите не можат да бидат исклучени и тие сакаат да седнат на маса. Но, тие се таму за свои интереси и за да преговараат за исход што ќе биде од корист на рускиот претседател Владимир Путин“, вели Бетикофер.
Преместување на „палката“ во Брисел
За европските политичари, прашањето како да се справи со Пекинг е непријатно. Тие се под притисок да ги заштитат своите економии од изложување на каприците на кинеската комунистичка партија и сериозно да ги сфатат безбедносните ризици од континуираното сојузништво на кинескиот лидер Кси Џинпинг со Путин.
Во исто време, бизнисите во ЕУ се потпираат на Кина за извоз во вредност од 230 милијарди евра (248 милијарди долари) годишно.
Германија е претпазлива да не ги наруши нејзините огромни деловни интереси во Кина, која беше нејзин најголем трговски партнер во последните шест години и доби се поголемо значење откако бизнисот со Русија пропадна со напливот на нови санкции во февруари 2022 година.
Франција, која е уште еден клучен столб во ЕУ, беше скептична за следење на американскиот пристап, кој се фокусираше на зголемен притисок врз Пекинг и ограничување на западната економска изложеност кон Кина.
„Се разбира, зависноста од Кина не е фокусирана само на едно прашање како што е снабдувањето со фосилна енергија со Русија. Тоа е пораспространето и тоа го отежнува решавањето“, смета европарламентарецот.
И покрај недостатокот на кохезија во блокот од 27 земји, Брисел е сè поактивен во формирањето на нови политики за справување со Кина.
ЕУ поттикна нова стратегија за индо-пацифичкиот регион што сè повеќе го смета Пекинг како долгорочен ривал и во март, претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен повика на преоценување на односите на блокот со Кина, предупредувајќи дека „ние не можеме да ги затвориме очите пред фактот дека Кина не е само економски партнер, туку и системски ривал“.
Во јуни и јули беа објавени акциониот план на Европската комисија за економската безбедност и новата стратегија на германската влада за Кина, кои повлекоа нови, потешки линии кон Пекинг.
Високо ниво на сомнеж и отпор
Брисел, исто така, најде дополнителен заеднички јазик со Вашингтон за она што го нарекува „де-ризик“ од кинеската економија, наспроти „де-спојување“, кое беше дел од американскиот пристап. Практиката бара ограничување на економските зависности со Кина во одредени стратешки области, наместо поширок напор да се одвои од кинеската економија.
Бетикофер вели дека овој моментум во голема мера е резултат на воинствените акции на Пекинг кон Брисел и поединечните членки во последниве години. Конкретно, тој укажува на епизодата во 2021 година кога Пекинг стави на црна листа група европски пратеници (меѓу нив и Бетикофер), експерти и дипломати поради воведувањето санкции од блокот на четворица кинески претставници за кршење на правата во Ксинџијанг.
Последиците од инцидентот доведоа до замрзнување на инвестицискиот договор меѓу ЕУ и Кина. Кина се обиде да го оживее пактот, при што нејзините дипломати, наводно, понудиле Кина да ги укине санкциите во замена Брисел да го ратификува трговскиот договор. Бетикофер ги нарече ваквите обиди неостварливи, додавајќи дека договорот сега е мртов.
„Нема илузија во Брисел дека Кина е само партнер. За релативно краток временски период, Кина беше во можност да поттикне високо ниво на сомнеж и спротиставување“, вели тој.
Бетикофер беше во првите редови за оваа промена, но вели дека никој „никогаш сам не мрда“, укажувајќи на поддршката што Кина ја доби меѓу политичките партии во Европскиот парламент и на други места во Брисел.
Бетикофер не планира да се кандидира за реизбор во 2024 година.
Јанка Оертел, директорка за Азија на Европскиот совет за надворешни односи во Берлин и познат експерт за Кина, во јуни објави дека се пријавува за место на кандидатска листа на партијата на Зелените за изборите за Европскиот парламент во 2024 година и Бетикофер понуди поддршка за нејзината кандидатура.
„Успеавме да создадеме заедничко разбирање за кинеската политика. Јас сум целосно убеден дека ова не е површно и секако очекувам дека ќе продолжи“, вели Бетикофер.
Ова ќе биде тестирано во 2024 година. Претседателските избори во Соединетите Држави и Тајван може да влијаат на политиката на двете страни на Атлантикот, а гласовите ширум ЕУ, како и изборите за Европскиот парламент, би можеле да одредат дали сегашниот курс на Брисел е постојан или привремен.
За ветеранот германски политичар, идната насока е јасна.
„Не се враќаме во ерата на илузионизмот“, заклучува тој.
