Рускиот претседател Владимир Путин денеска (11 октомври) се сретна со неговиот ирански колега, Масуд Пезешкијан, додека кризата на Блискиот Исток се заканува дека може да излезе од контрола.

Средбата е во Ашхабат, на маргините на конференцијата во главниот град на строго контролираната централноазиска земја Туркменистан. Ова е прва од двете средби меѓу двајцата, а следна е закажана на самитот на БРИКС во рускиот град Казан, кој ќе се одржи од 22 до 24 октомври.

Портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, пред средбата изјави дека иако разговорите ќе се фокусираат на билатералните односи, „ситуацијата на Блискиот Исток дефинитивно нема да биде игнорирана и исто така ќе биде на дневен ред“.

Средбата е прва меѓу двајцата претседатели откако Пезешкијан ја презеде функцијата на 30 јули, по победата на изборите за наследник на Ебрахим Раиси, кој загина во хеликоптерска несреќа во мај.

Односите меѓу Москва и Техеран се зајакнаа откако Кремљ ја почна својата целосна инвазија на Украина во февруари 2022 година.

Од раните месеци на војната во Украина, Русија беше обвинета за користење на беспилотни летала Шахед и Мохаџер-6 од иранско производство, од кои многу беа пронајдени откако беа соборени над украинските градови и боишта.

Иран првично негираше дека ја вооружува Русија пред да попушти и да признае дека ѝ доставил „ограничен број беспилотни летала“ на Москва пред војната.

Видете и ова:

Бајден и Нетанјаху разговарале за израелскиот одговор на нападот на Иран

И покрај доказите за спротивното, Техеран продолжува да негира дека неговите беспилотни летала се користат од Русија против Украина. Тоа не ги спречи САД и Европската унија да воведат санкции против Иран поради помошта на Москва.

Минатиот месец ЕУ соопшти дека има „веродостојни“ информации обезбедени од сојузниците кои сугерираат дека Иран ѝ доставил балистички ракети со краток дострел на Русија за да ѝ помогне на Москва во војувањето со Украина.

Во меѓувреме, тензиите на Блискиот Исток се засилени откако Техеран лансираше околу 200 проектили врз Израел на 1 октомври, велејќи дека нападот бил одговор на убиството на милитантните лидери поддржани од Техеран и на генерал од иранскиот корпус на Исламската револуционерна гарда.

Израел вети дека ќе изврши „смртоносен, прецизен и изненадувачки“ напад врз Иран како одмазда, додека продолжува да гаѓа цели во Либан и во Појасот Газа за кои вели дека се насочени кон посредници поддржани од Иран.

Неодамнешната спирала на насилство беше предизвикана од нападот врз Израел од страна на Хамас на 7 октомври 2023 година, во кој загинаа околу 1.200 луѓе, а околу 250 беа земени како заложници. Хамас е прогласен за терористичка организација од страна на САД и Европската унија.

Видете и ова:

Еден избегнат атентат и 22 загинати во израелски напад на Бејрут

Борбите во Газа поттикнаа друга група поддржана од Иран, Хезболах, да истрела проектили кон Израел како поддршка на Хамас. Хезболах е означен како терористичка организација од страна на Соединетите држави, додека ЕУ го става на црната листа нејзиното вооружено крило, но не и нејзината политичка партија.

Како одговор, израелската војска започна масовни воздушни напади врз Бејрут и јужен Либан, како и копнен упад во јужен Либан со цел да се уништи милитантната група, сојузничка на Иран, чија политичка партија има места во либанскиот парламент.

Вкупно 22 лица загинале, а повеќе од 100 биле повредени во синоќешните (10 октомври) израелски напади врз центарот на Бејрут, соопштија либанските власти. Висок функционер на Хезболах избегнал обид за атентат, јавува Ројтерс, повикувајќи се на три безбедносни извори.

Либанското министерство за здравство извести и за 117 ранети. А меѓу загинатите има и осумчлено семејство, вклучително и три деца, кои се евакуирале од југот, според безбедносни извори.

Во јужен Либан, двајца мировници на Обединетите нации (ОН) беа повредени кога израелски тенк пукаше на набљудувачка станица во седиштето на силите во Накура. ОН соопштија дека нивниот персонал се соочува со зголемена опасност.

Израелските напади погодија густо населена област со станбени згради и мали продавници во центарот на Бејрут.

„Се молев. Го слушнавме првиот удар и помислив дека е во мојата куќа. Вториот беше многу посилен од првиот. Отидов да видам каде е ударот и видов дека ми се скршени прозорците на куќата. Тоа беше страшна глетка, тоа беше нешто неверојатно“, рече Алаа Бајдун, жител чија куќа беше оштетена.

Видете и ова:

Израел соопшти дека елиминирал член на Хезболах во Голанската висорамнина

Израел не издаде предупредувања за евакуација пред нападот и претходно ја немаше нападнато областа, која е далеку од јужните предградија на Бејрут, каде Израел постојано го бомбардираше седиштето на Хезболах.

Хезболах, милитантната група и политичка партија која контролира голем дел од јужен Либан, е прогласена за терористичка организација од страна на САД, додека Европската унија го стави на црната листа само нејзиното вооружено крило, но не и партијата што има членови во либанскиот парламент.

Вафик Сафа, кој ја предводи единицата за врски и координација на Хезболах одговорна за соработка со либанските безбедносни агенции, во четвртокот вечерта беше мета на Израел, но преживеа.

Обидот за атентат врз Сафа, чија улога ги спојува безбедносните и политичките работи, означи проширување на израелските цели меѓу претставниците на Хезболах, кои претходно се фокусираа на воените команданти и врвните лидери на групата, наведува Ројтерс.

Конфликтот меѓу Израел и Хезболах избувна пред една година, кога групата поддржана од Иран, отвори оган во поддршка на палестинската милитантна група Хамас на почетокот на војната во Газа.

Тоа драматично се засили во последните недели, во текот на израелското бомбардирање на јужните предградија на Бејрут, јужниот дел и долината Бека, при што загинаа некои од главните лидери на Хезболах.

Најмалку 2.169 луѓе беа убиени во израелските напади во Либан минатата година, соопшти либанската влада. Повеќето од нив се убиени по 23 септември, кога Израел ја прошири својата воена кампања.

Најмалку четворица цивили, од кои една тинејџерка, беа убиени, а 10 беа ранети рано утрово (11 октомври) во напад на руски балистички ракети врз јужниот украински регион Одеса, соопшти гувернерот Олех Кипер на платформата Телеграм.

„Двокатната зграда во која живееле и работеле цивили е уништена. Четворица беа извлечени од под урнатините, но уште три беа пронајдени мртви, 43-годишна жена, 22-годишен маж и 16-годишна девојка“, рече Кипер, додавајќи дека четвртата жртва, жена, подоцна починала од повредите, а уште четири лица се вво тешка состојба во болница,

Одеса, главниот центар за извоз на жито на Украина, беше постојано напаѓан од руските сили од почетокот на војната.

И градоначалникот на Киев, Виталиј Кличко, рече дека главниот град бил цел на руски беспилотни летала рано утрово.

Воената администрација на украинската престолнина подоцна на Телеграм објави дека се соборени сите беспилотни летала, без да го прецизира нивниот број.

Вооружените украински сили се бореа со руските војници во стратешката точка, градот Торецк во источниот регион Доњецк, откако минатата недела го напуштија Вухледар, уште еден стратешки центар во регионот.

Видете и ова:

Тензични времиња за Украина, се зголемува притисокот на бојното поле

Во изминатите 24 часа руските сили извршија нови напади во околината на Времивка, Харкив, Купјанск и Сиверск, соопшти Генералштабот на украинската армија денеска.

Руските вооружени сили редовно ги напаѓаат украинските региони, особено областа Харкив, користејќи различни видови оружје како беспилотни летала за напад и противвоздушни ракети.

Раководството на Русија негира дека руската армија извршува целни напади врз цивилната инфраструктура на градовите и селата во Украина, при што убива цивили и уништува болници, училишта, градинки, енергетски и други објекти.

Украинските власти и меѓународните организации ги квалификуваат овие напади како воени злосторства извршени од Руската Федерација.

Ураганот Милтон, најсилниот во последните сто години, ја погоди Флорида. Иако неговата јачина се намали од категоријата 5 на 1 пред да стигне до брегот на Флорида, зад себе остави пустош.

Потврдени се најмалку 16 смртни случаи поврзани со овој ураган.

Повеќе од милион и пол се евакуирани, а над 2 милиони луѓе се без струја. Многу области се поплавени, додека нивото на морето се подига, а забележани се и екстремни количества дожд. Најтешко погодени области се Нејплс, Форт Мајерс и Тампа.

Иако Милтон не предизвика катастрофален наплив на вода како што се стравуваше на Флорида, една од многуте држави кои пред две недели ги погоди ураганот Хелена, расчистувањето за некои може да трае со недели или месеци.

„Тоа ви ги отвора очите за тоа што може да направи мајката природа“, изјави Чејс Пирс од Западен Сент Петербург, за Ројтерс.

Петтиот најсилен атлански ураган во историјата, Милтон, би можел да ги чини осигурителните компании до 100 милијарди долари, велат аналитичарите.

Белата куќа вети поддршка од владата бидејќи сѐ уште се утврдува целосниот обем на штетата.

Трамп ја критикуваше владата

Но, републиканецот Доналд Трамп, кој заостанува зад демократската потпретседателка Камала Харис, според неодамнешната анкета на Ројтерс/Ипсос пред претседателските избори на 5 ноември, ги нападна своите противници за тоа како тие се справуваат со закрепнувањето од невремето.

„Федералната влада ... не го направи она што требаше да го направите, особено во однос на Северна Каролина“, рече тој во четвртокот (10 октомври).

Северна Каролина исто така беше силно погодена од ураганот Хелена, а Трамп таму се соочува со тесна битка против неговата противничка.

Харис, која вели дека Трамп шири лаги за одговорот на владата, возврати истиот ден.

„За жал, видовме во последните две недели, од ураганот Хелена и сега веднаш по Милтон, каде луѓето играат политички игри“, рече Харис, без да го именува Трамп.

Видете и ова:

Ураганот Милтон ја погоди централна Флорида

Администрацијата на претседателот Џо Бајден соопшти дека на Федералната агенција за управување со вонредни состојби ќе ѝ треба дополнително финансирање од Конгресот, каде републиканците го контролираат Претставничкиот дом, а демократите го контролираат Сенатот и ги повика пратениците да дејствуваат.

Гувернерот на Флорида, Рон ДеСантис, вчера (10 октомври) предупреди дека иако државата го избегнала „најлошото сценарио“, штетата е сепак значителна.

Неидентификувани вооружени лица застрелале и убиле 20 рудари во југозападната пакистанска провинција Белуџистан, изутрината на 11 октомври, соопшти локалната полиција.

Нападот се случил во рудник за јаглен во областа Дуки во Белуџистан, изјавија за РСЕ локалните власти.

Полицискиот службеник, Хумајун Кан, вели дека напаѓачите користеле и ракетни гранати. Лекарите во болницата во Дуки соопштија дека примиле 20 тела и седум повредени.

Ниту една група не ја презеде одговорноста за нападот.

Видете и ова:

Шест лица загинаа во напади во јужен Иран

Белуџистан, кој е богат со минерали, е потресен од серија милитантни напади од почетокот на годината. Балушките сепаратисти, како што е Ослободителната војска на Белуџистан (БЛА), означена како глобална терористичка организација од страна на Соединетите Држави, се ангажирани во борбата против пакистанската влада.

Македонските политичари од власта и опозицијата упатија честитки до граѓаните по повод празнувањето на 11 Октомври- Ден на народно востание.

Претседателката Гордана Сињановска Давкова ја истакна благодарноста кон хероите за нивната натчовечка жртва, но и одговорноста кон нив и кон новите генерации, истакнувајќи дека чувањето на татковината е важно колку и чинот на нејзиното ослободување.

„Секоја генерација се соочува со нови предизвици. Изминативе 33 години ние се боревме за признавање на независноста и добивање заслужено место во европското семејство и во меѓународните организации, за зачувување на мирот и градење демократија. Борбата за нашите правдини, но и за правна држава, продолжува“, нагласува Сиљановска Давкова во честитката.

Таа апелира да се надминат меѓусебните делби, за обединување за заедничката борба за просперитетна европска држава и за праведно македонско општество.

Видете и ова:

„Набуко“ од Верди за затоплување на односите меѓу Скопје и Софија

Премиерот Христијан Мицкоски по повод празникот, порача дека денеска кога се одбележуваат 83 години од пркоста и желбата за слободна Македонија, народниот дух на пркос и непокор трае и е движечка сила за промени и подобро утре.

„Како генерација политичари, ние немаме втора шанса, и оваа шанса и доверба која ја ни ја дадовте мораме да ја зграпчиме и од истата извадиме најмногу што можеме, тоа им го должиме на сегашните, но и на идните генерации на кои мораме да им обезбедиме својата иднина да ја градат тука, зошто ни е аманет од тие пред нас. Само заедно сложни Македонци, Албанци, Турци, Роми, Срби, Власи, Бошњаци можеме да градиме единство, иднина и просперитет“, порачува Мицкоски.

Во честитката тој истакнува дека „ерата пред нас ќе биде одбележана со економски напредок и развој, правна сигурност на системот и владеење на правотосистемот и владеење на правото“.

Претседателот на опозициската СДСМ, Венко Филипче, во неговото обраќање по повод 11 Октомври прави паралела на партизанската борба за слобода и сопствена држава во 1941 и денешната битка пред која се исправени граѓаните и државата.

„Ако тогашната битка беше за слобода и човечки правдини, денешните битки се за стабилна, интегрирана и просперитетна Македонија. Нашиот просперитет можеме најдобро да го реализираме интегрирани со нашите европски сојузници како полноправна и рамноправна членка на Европската Унија“, вели Филипче во своето обраќање.

Во честитката апелира победничкиот дух на 11 Октомври да биде водилка во сите битки и одлуки кои се пред нас.

Времето денеска ќе биде променливо облачно со повремени локални врнежи од дожд. Попладне, во северните и источните делови врнежите ќе бидат поројни проследени со ретки грмежи, велат од Управата за хидрометеоролошки работи (УХМР).

Ќе дува слаб до умерен ветер, претежно од југозападен правец. Минималната температура ќе биде во интервал од 8 до 16, а максималната ќе достигне од 22 до 29 степени.

Во Скопје ќе биде променливо облачно, попладне со повремен дожд и ретки грмежи. Минималната температура ќе се спушти до 13, а максималната ќе достигне до 25 степени.

УХМР најави дека следува период на стабилно и релативно топло време за овој период од годината. Во сабота и понеделник вдолж Повардарието повремено ќе дува засилен северен ветер.

Украинската новинарка Викторија Рошчина, која исчезнала на териториите окупирани од Русија, е потврдено дека починала во руско заробеништво, објавија украинските власти на 10 октомври.

Веста ја потврди Петро Јаценко, претставник на украинскиот Координативен штаб за третман на воени затвореници, по внатрешна истрага за нејзиното исчезнување.

„Спроведовме внатрешна истрага и за жал, информациите за смртта на Викторија се потврдени“, рече Јаценко.

„Меѓутоа, околностите околу смртта на Рошчина остануваат нејасни и се уште се истражуваат“, додаде тој.

Рошчина, хонорарна новинарка која претходно соработувала со Радио Слободна Европа (РСЕ) и други истакнати украински медиуми, исчезна на почетокот на август 2023 година.

Таа отпатувала од Украина во Полска на 27 јули 2023 година пред да се упати кон териториите окупирани од Русија во источна Украина, според нејзиниот татко, Володимир Рошчин.

Нејзината последна позната комуникација со јавноста беше на 3 август 2023 година. Таа тогаш изјави дека поминала низ неколкудневни гранични контроли, но не кажа каде точно се наоѓа.

Видете и ова:

Исчезната украинска новинарка пронајдена во притвор во Русија

Јаценко откри дека се прават напори да се обезбеди ослободување на Рошчина од руското заробеништво, каде што била држена заедно со најмалку 25 други украински новинари. Овие новинари се или приведени или исчезнати во областите под контрола на Русија.

Андриј Јусов од Украинското воено разузнавање потврди дека Рошчина била избрана за размена на затвореници, а според најновите ажурирања таа била префрлена од Таганрог, руски град во близина на украинската граница, во притворниот центар Лефортово во Москва како подготовка за нејзиното ослободување.

Украинските власти сега се обидуваат да разберат што се случило при овој трансфер.

Случајот на Рошчина ги истакнува опасностите со кои се соочуваат новинарите кои известуваат во воените зони. Според Репортери без граници (РСФ), повеќе од 100 украински и странски новинари биле директно погодени од руската инвазија на Украина, која започна во февруари 2022 година.

Неколку украински новинари остануваат приведени или исчезнати на териториите окупирани од Русија во Украина.

Рошчина од самиот почеток ја покриваше целосната руска инвазија на Украина. Во март 2022 година, новинарката беше приведен од ФСБ во окупираниот Бердјанск. Таа беше ослободена 10 дена подоцна.

Викторија Рошчина соработуваше со порталот Украинска Правда, како и Меѓународната фондација за жени кои работат во медиумите (IWMF).

Европската унија (ЕУ) одлучи да ја одложи имплементацијата на новиот систем за влез/излез (ЕЕС) во Шенген зоната, беше потврдено по состанокот на Советот за правда и внатрешни работи на ЕУ на 10 октомври.

„10-ти ноември повеќе не е на маса. Се надевам дека ќе започнеме што е можно поскоро, но засега нема нова временска рамка“, потврди еврокомесарката за внатрешни работи, Илва Јохансон, по министерскиот состанок.

Таа рече дека Германија, Холандија и Франција им потврдиле на европските институции дека не се подготвени да почнат со имплементација на овој систем, што меѓу другото е и причината за доцнењето.

Видете и ова:

Што треба да знаат граѓаните на Западен Балкан за новите правила за влез во ЕУ?

Овој систем требаше да се имплементира на 10 ноември.

Тоа е автоматизиран ИТ систем за регистрација на патници од трети земји, и оние со краткорочни визи и оние без виза, секој пат кога ќе ја преминат надворешната граница на ЕУ.

Системот треба да го регистрира името на лицето, видот на патната исправа, биометриските податоци (отпечатоци од прсти и фотографија) и датумот и местото на влез и излез, со целосно почитување на основните права и заштитата на податоците.

Системот е воспоставен во ноември 2017 година, а неговата имплементација неколкупати се одложува.

Примената на системот требаше да се однесува на граѓаните од околу 60 земји, вклучително и земјите од Западен Балкан, за нивен влез во Европската унија и Швајцарија, Норвешка, Исланд и Лихтенштајн, кои се членки на Шенген зоната.

Пасошите во сите земји од Западен Балкан се биометриски, чиповите содржат отпечатоци од прсти и фотографии и целосно се усогласени со условите што ги бара ЕУ за земјите од Западен Балкан да добијат безвизен режим.

Собранието на Србија со мнозинство гласови го отфрли предлогот на опозицијата за изменување и дополнување на Законот за рударски и геолошки заводи, со кои опозицијата бараше забрана за истражување и експлоатација на литиум и бор.

Од присутните 214 пратеници, 84 гласале „за“, 128 гласале „против“, додека двајца пратеници не гласале.

Пратениците во српското Собрание четири дена расправаа за Предлогот за изменување и дополнување на Законот за рударско-геолошки истражувања, што го предложија 86 пратеници од опозицијата.

Српската влада летово го обнови планот на меѓународниот рударски гигант Рио Тинто за отворање рудник за литиум во долината Јадра во западна Србија, иако пред две години, под притисок на еколошките протести, проектот беше прекинат.

Претседателката на Собранието на Србија, Ана Брнабиќ, во расправата од претходните денови рече дека не слушнала никакви аргументи зошто опозицијата бара однапред забрана за истражување и експлоатација на литиум и бор кога компанијата не ја заврши студијата за влијанието на тој рудник врз животната средина.

Брнабиќ тврди дека рудникот нема да се отвори додека студијата не покаже дали е опасен за животната средина и ја обвини опозицијата дека го „политизира“ проектот.

Видете и ова:

Вучиќ: Предложениот закон за забрана за ископ на литиум е „неписмен и глупав“

Пратениците од опозицијата, кои бараат забрана за ископ на литиум, укажаа на негативните последици по животната средина доколку се отвори рудникот и ги обвинија властите дека се „промотори“ на Рио Тинто.

Во претходните месеци протести против отворањето на рудници за литиум беа организирани во десетици градови низ Србија.

Дел од граѓаните и еколошките активисти се против експлоатација на литиум и бор поради, како што наведоа, голем ризик за животната средина.

Рио Тинто претходно во одговор за Радио Слободна Европа изјави дека „домашни и меѓународни експерти потврдија дека проектот Јадар може да се реализира безбедно и во согласност со највисоките стандарди за заштита на животната средина“.

Сепак, бројни експерти од Србија и од странство посочуваат дека во процесот на експлоатација на литиумот неминовно има и еколошки последици, пред се загадување на речниот слив и на земјиштето.

Активистите во Србија потсетуваат и дека во текот на својата долга историја компанијата Рио Тинто се соочила со неколку обвинувања за уништување на животната средина или за кршење на човековите права.