Македонските политичари од власта и опозицијата упатија честитки до граѓаните по повод празнувањето на 11 Октомври- Ден на народно востание.

Претседателката Гордана Сињановска Давкова ја истакна благодарноста кон хероите за нивната натчовечка жртва, но и одговорноста кон нив и кон новите генерации, истакнувајќи дека чувањето на татковината е важно колку и чинот на нејзиното ослободување.

„Секоја генерација се соочува со нови предизвици. Изминативе 33 години ние се боревме за признавање на независноста и добивање заслужено место во европското семејство и во меѓународните организации, за зачувување на мирот и градење демократија. Борбата за нашите правдини, но и за правна држава, продолжува“, нагласува Сиљановска Давкова во честитката.

Таа апелира да се надминат меѓусебните делби, за обединување за заедничката борба за просперитетна европска држава и за праведно македонско општество.

Видете и ова:

„Набуко“ од Верди за затоплување на односите меѓу Скопје и Софија

Премиерот Христијан Мицкоски по повод празникот, порача дека денеска кога се одбележуваат 83 години од пркоста и желбата за слободна Македонија, народниот дух на пркос и непокор трае и е движечка сила за промени и подобро утре.

„Како генерација политичари, ние немаме втора шанса, и оваа шанса и доверба која ја ни ја дадовте мораме да ја зграпчиме и од истата извадиме најмногу што можеме, тоа им го должиме на сегашните, но и на идните генерации на кои мораме да им обезбедиме својата иднина да ја градат тука, зошто ни е аманет од тие пред нас. Само заедно сложни Македонци, Албанци, Турци, Роми, Срби, Власи, Бошњаци можеме да градиме единство, иднина и просперитет“, порачува Мицкоски.

Во честитката тој истакнува дека „ерата пред нас ќе биде одбележана со економски напредок и развој, правна сигурност на системот и владеење на правотосистемот и владеење на правото“.

Претседателот на опозициската СДСМ, Венко Филипче, во неговото обраќање по повод 11 Октомври прави паралела на партизанската борба за слобода и сопствена држава во 1941 и денешната битка пред која се исправени граѓаните и државата.

„Ако тогашната битка беше за слобода и човечки правдини, денешните битки се за стабилна, интегрирана и просперитетна Македонија. Нашиот просперитет можеме најдобро да го реализираме интегрирани со нашите европски сојузници како полноправна и рамноправна членка на Европската Унија“, вели Филипче во своето обраќање.

Во честитката апелира победничкиот дух на 11 Октомври да биде водилка во сите битки и одлуки кои се пред нас.

Времето денеска ќе биде променливо облачно со повремени локални врнежи од дожд. Попладне, во северните и источните делови врнежите ќе бидат поројни проследени со ретки грмежи, велат од Управата за хидрометеоролошки работи (УХМР).

Ќе дува слаб до умерен ветер, претежно од југозападен правец. Минималната температура ќе биде во интервал од 8 до 16, а максималната ќе достигне од 22 до 29 степени.

Во Скопје ќе биде променливо облачно, попладне со повремен дожд и ретки грмежи. Минималната температура ќе се спушти до 13, а максималната ќе достигне до 25 степени.

УХМР најави дека следува период на стабилно и релативно топло време за овој период од годината. Во сабота и понеделник вдолж Повардарието повремено ќе дува засилен северен ветер.

Украинската новинарка Викторија Рошчина, која исчезнала на териториите окупирани од Русија, е потврдено дека починала во руско заробеништво, објавија украинските власти на 10 октомври.

Веста ја потврди Петро Јаценко, претставник на украинскиот Координативен штаб за третман на воени затвореници, по внатрешна истрага за нејзиното исчезнување.

„Спроведовме внатрешна истрага и за жал, информациите за смртта на Викторија се потврдени“, рече Јаценко.

„Меѓутоа, околностите околу смртта на Рошчина остануваат нејасни и се уште се истражуваат“, додаде тој.

Рошчина, хонорарна новинарка која претходно соработувала со Радио Слободна Европа (РСЕ) и други истакнати украински медиуми, исчезна на почетокот на август 2023 година.

Таа отпатувала од Украина во Полска на 27 јули 2023 година пред да се упати кон териториите окупирани од Русија во источна Украина, според нејзиниот татко, Володимир Рошчин.

Нејзината последна позната комуникација со јавноста беше на 3 август 2023 година. Таа тогаш изјави дека поминала низ неколкудневни гранични контроли, но не кажа каде точно се наоѓа.

Видете и ова:

Исчезната украинска новинарка пронајдена во притвор во Русија

Јаценко откри дека се прават напори да се обезбеди ослободување на Рошчина од руското заробеништво, каде што била држена заедно со најмалку 25 други украински новинари. Овие новинари се или приведени или исчезнати во областите под контрола на Русија.

Андриј Јусов од Украинското воено разузнавање потврди дека Рошчина била избрана за размена на затвореници, а според најновите ажурирања таа била префрлена од Таганрог, руски град во близина на украинската граница, во притворниот центар Лефортово во Москва како подготовка за нејзиното ослободување.

Украинските власти сега се обидуваат да разберат што се случило при овој трансфер.

Случајот на Рошчина ги истакнува опасностите со кои се соочуваат новинарите кои известуваат во воените зони. Според Репортери без граници (РСФ), повеќе од 100 украински и странски новинари биле директно погодени од руската инвазија на Украина, која започна во февруари 2022 година.

Неколку украински новинари остануваат приведени или исчезнати на териториите окупирани од Русија во Украина.

Рошчина од самиот почеток ја покриваше целосната руска инвазија на Украина. Во март 2022 година, новинарката беше приведен од ФСБ во окупираниот Бердјанск. Таа беше ослободена 10 дена подоцна.

Викторија Рошчина соработуваше со порталот Украинска Правда, како и Меѓународната фондација за жени кои работат во медиумите (IWMF).

Европската унија (ЕУ) одлучи да ја одложи имплементацијата на новиот систем за влез/излез (ЕЕС) во Шенген зоната, беше потврдено по состанокот на Советот за правда и внатрешни работи на ЕУ на 10 октомври.

„10-ти ноември повеќе не е на маса. Се надевам дека ќе започнеме што е можно поскоро, но засега нема нова временска рамка“, потврди еврокомесарката за внатрешни работи, Илва Јохансон, по министерскиот состанок.

Таа рече дека Германија, Холандија и Франција им потврдиле на европските институции дека не се подготвени да почнат со имплементација на овој систем, што меѓу другото е и причината за доцнењето.

Видете и ова:

Што треба да знаат граѓаните на Западен Балкан за новите правила за влез во ЕУ?

Овој систем требаше да се имплементира на 10 ноември.

Тоа е автоматизиран ИТ систем за регистрација на патници од трети земји, и оние со краткорочни визи и оние без виза, секој пат кога ќе ја преминат надворешната граница на ЕУ.

Системот треба да го регистрира името на лицето, видот на патната исправа, биометриските податоци (отпечатоци од прсти и фотографија) и датумот и местото на влез и излез, со целосно почитување на основните права и заштитата на податоците.

Системот е воспоставен во ноември 2017 година, а неговата имплементација неколкупати се одложува.

Примената на системот требаше да се однесува на граѓаните од околу 60 земји, вклучително и земјите од Западен Балкан, за нивен влез во Европската унија и Швајцарија, Норвешка, Исланд и Лихтенштајн, кои се членки на Шенген зоната.

Пасошите во сите земји од Западен Балкан се биометриски, чиповите содржат отпечатоци од прсти и фотографии и целосно се усогласени со условите што ги бара ЕУ за земјите од Западен Балкан да добијат безвизен режим.

Собранието на Србија со мнозинство гласови го отфрли предлогот на опозицијата за изменување и дополнување на Законот за рударски и геолошки заводи, со кои опозицијата бараше забрана за истражување и експлоатација на литиум и бор.

Од присутните 214 пратеници, 84 гласале „за“, 128 гласале „против“, додека двајца пратеници не гласале.

Пратениците во српското Собрание четири дена расправаа за Предлогот за изменување и дополнување на Законот за рударско-геолошки истражувања, што го предложија 86 пратеници од опозицијата.

Српската влада летово го обнови планот на меѓународниот рударски гигант Рио Тинто за отворање рудник за литиум во долината Јадра во западна Србија, иако пред две години, под притисок на еколошките протести, проектот беше прекинат.

Претседателката на Собранието на Србија, Ана Брнабиќ, во расправата од претходните денови рече дека не слушнала никакви аргументи зошто опозицијата бара однапред забрана за истражување и експлоатација на литиум и бор кога компанијата не ја заврши студијата за влијанието на тој рудник врз животната средина.

Брнабиќ тврди дека рудникот нема да се отвори додека студијата не покаже дали е опасен за животната средина и ја обвини опозицијата дека го „политизира“ проектот.

Видете и ова:

Вучиќ: Предложениот закон за забрана за ископ на литиум е „неписмен и глупав“

Пратениците од опозицијата, кои бараат забрана за ископ на литиум, укажаа на негативните последици по животната средина доколку се отвори рудникот и ги обвинија властите дека се „промотори“ на Рио Тинто.

Во претходните месеци протести против отворањето на рудници за литиум беа организирани во десетици градови низ Србија.

Дел од граѓаните и еколошките активисти се против експлоатација на литиум и бор поради, како што наведоа, голем ризик за животната средина.

Рио Тинто претходно во одговор за Радио Слободна Европа изјави дека „домашни и меѓународни експерти потврдија дека проектот Јадар може да се реализира безбедно и во согласност со највисоките стандарди за заштита на животната средина“.

Сепак, бројни експерти од Србија и од странство посочуваат дека во процесот на експлоатација на литиумот неминовно има и еколошки последици, пред се загадување на речниот слив и на земјиштето.

Активистите во Србија потсетуваат и дека во текот на својата долга историја компанијата Рио Тинто се соочила со неколку обвинувања за уништување на животната средина или за кршење на човековите права.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски разговараше на 10 октомври со францускиот претседател Емануел Макрон во Париз, како дел од напорите за обезбедување дополнителна воена и финансиска помош за Украина.

Европската турнеја на Зеленски и посетата на Франција доаѓа во време кога Киев се соочува со немилосрдни секојдневни воздушни напади и жестока руска офанзива на исток, која постепено напредува.

Зеленски се состана со Макрон по разговорите во Лондон со британскиот премиер Кир Стармер и со генералниот секретар на НАТО, Марк Руте, кој минатата недела беше во Киев.

Зеленски на мрежата Икс (поранешен Твитер) напиша дека на состанокот со Стармер и Руте ги „изнел деталите“ од неговиот план за пораз на руските сили и додаде дека тој и другите лидери се согласиле да работат на планот заедно.

Зеленски кажа и дека разговарале за трансатлантска соработка и за дополнително воено зајакнување на Украина. Тој не даде детали, но рече дека „ова се чекорите што ќе создадат најдобри услови за враќање на праведен мир“.

Видете и ова:

Зеленски на европска турнеја за да обезбеди воена и финансиска помош за Украина

Прес-службата на Зеленски соопшти дека тој ќе започне преговори „со клучните партнери од кои зависи воената компонента на нашето зајакнување“.

Портпаролот на Стармер им рече на новинарите дека британскиот премиер „ќе ја повтори железната поддршка на Обединетото Кралство за Украина во тековната руска агресија“.

Украинскиот лидер исто така треба да разговара со францускиот претседател Емануел Макрон во Париз, а потоа да отпатува во Рим на средби со италијанската премиерка Џорџа Мелони на 10 октомври и со папата Франциск во Ватикан на 11 октомври.

Зеленски на 11 октомври треба да замине во Германија на консултации со германскиот канцелар Олаф Шолц.

Инаку Зеленски на 9 октомври присуствуваше на самитот со балканските лидери во Хрватска, каде што ја истакна важноста на европското единство за траен мир.

Учесниците на самитот донесоа декларација со која се осудува руската агресија врз Украина се поддржуваат мировните напори на Зеленски, членството на Украина во НАТО и нејзината реконструкција по војната.

Советодавниот комитет на Советот на Европа за заштита на националните малцинства објави нови мислења со кои се оценува развојот на ситуацијата со националните малцинства во Бугарија и Црна Гора и се даваат препораки до властите на двете земји.

„Додека Бугарија игра сè поактивна улога во унапредувањето на правата на лицата кои припаѓаат на бугарските малцинства во странство, не можат да се видат истите напори и на внатрешен план. Генерално, има недоволна свест за малцинските права како составен дел на човековите права. Не е направен никаков напор за спроведувањето на голем број препораки за прашања како што е принципот на слободно самоопределување, поддршка за унапредување и заштита на малцинските права, вклучувајќи ги и јазичните права и потребата да се обезбеди целосна еднаквост и интеграција во општеството на сите што живеат во Бугарија“, оценува Советодавниот комитет на Советот на Европа за Рамковната конвенција за заштита на националните малцинства во своето шесто мислење за состојбите во Бугарија објавено на 10 октомври.

Комитетот дава препораки до бугарските власти за промоција на културите и јазиците на малцинствата, за негување доверба и меѓусебно почитување, како и подобрување на состојбата со ромското малцинство.

„Како и во претходните циклуси, лицата кои се идентификуваат како Македонци ја повторија својата долгогодишна желба да бидат заштитени според Рамковната конвенција, но бидејќи властите не го прифаќаат постоењето на објективни критериуми за нив, овие лица не можат да уживаат пристап до индивидуалните малцински права. Нивните долгорочни обиди да регистрираат здруженија кои ја промовираат македонската заедница не беа успешни“, пишува во документот.

Видете и ова:

Мицкоски од Благоевград: Зошто правото на Македонците во Бугарија не е признаено

Советодавниот комитет нагласува дека е потребно да се следи прагматичен пристап кон лицата кои се самоидентификуваат како Македонци, врз основа на принципот на слободна самоидентификација.

Во извештајот се посочува дека Европскиот суд за човекови права во 12 случаи против Бугарија поднесени од здруженија чија цел е заштита на интересите на македонското малцинство во земјата, утврди прекршување на член 11 од Европската конвенција за човекови права во врска со слободата на собирање и здружување поврзани со здружението ОМО Илинден и со одбивањата на националните судови да ги регистрираат здруженијата на жалителите.

Комитетот посочува дека Европскиот суд за човекови права оценил оти ваквите судски одлуки се неоправдани и претставуваат „непропорционално мешање во правото на слобода на здружување, меѓу другото, бидејќи здруженијата апликанти не се залагале за употреба на насилство или други недемократски средства за постигнување на нивните цели“.

За Црна Гора, во документот пишува дека и покрај силните политички и општествени турбуленции во земјата во последните пет години, таа останува посветена на правата на малцинствата, останувајќи активна во промовирањето на културите, идентитетите и учеството на националните малцинства во услови на тешки општествените услови.

Комитетот смета дека позицијата на Ромите и Египќаните во Црна Гора е алармантна од некои аспекти, особено во однос на домувањето и здравствената заштита. Комитетот смета и дека припадниците на малцинствата во голема мера се недоволно застапени во
малцинските совети и во политичкиот живот воопшто.

Седницата на Управниот одбор на Академијата за судии и јавни обвинители „Павел Шатев“ на која денеска, 10 октомври, беше предвидено да се именува нов директор на Академијата се одложи поради отсуство на претставник од Министерството за правда.

Како што информираше членот на Управниот одбор, Зоран Герасимовски, согласно Законот за Академија за судии и јавни обвинители, одлуките од круцијално прашање како што е избор на директор на Академијата, се носат со мнозинство гласови од вкупниот број членови.

По барање на Герасимовски, седницата беше одложена за в понеделник, 14 октомври во 15 часот, како последен ден за избор.

На огласот за нов директор се пријавија судиите од Основниот кривичен суд во Скопје, Ненад Савески и Оља Ристова, судијата Андреј Димовски од Граѓанскиот суд, судијката Едита Насковска од Управниот суд, како и актуелниот заменик-директор на Академијата, Илир Исени, чија судиска функција е во мирување.

Од редовите на обвинителите пријавени се Спасенка Андонова од Основното јавно обвинителство Скопје и Ирина Трајкоска-Стрезоски од Вишото јавно обвинителство Битола.

Видете и ова:

Академијата за судии и јавни обвинители избира директор, ќе биде ли последен?

Јавниот оглас за избор на директор на Академијата беше објавен на 26 август годинава, откако поранешната директорка Наташа Габер-Дамјановска, поднесе неотповиклива оставка од функцијата кон средината на јули.

Нејзината оставка дојде по спорот околу постапката за прием на 130 кандидати во деветтата, најголема генерација на АСЈО. До него дојде бидејќи една од фазите на тестирања беше закажа во изборниот период поради што Државната комисија за спречување корупција (ДКСК) покрена иницијатива за одговорност. Случајот се најде и пред Управен суд, кој првично пресуди во корист на Академијата, но потоа донесе одлука дека треба да се стопира приемот.

Габер-Дамјановска, во целиот овој процес тврдеше дека тие не ги прекршиле изборните правила бидејќи во случајот со постапката за тестирање за кандидатите не станува збор за вработувања.

Академијата за судии и јавни обвинители постои од 2006 година и таа е единствениот пат по кој некој може да стане судија или обвинител. Прва директорка на Академијата за судии и обвинители беше Анета Арнаудова. Во 18-годишното постоење, обуката во Академијата ја поминале над 1200 кандидати.

Русија во четвртокот ги укина визните ограничувања за Грузија, давајќи им на нејзините граѓани право да работат во Русија две недели пред парламентарните избори на кои владата која се повеќе е во судир со Западот ќе бара четврти мандат, јави агенцијата Ројтерс.

Овој потег уследи по коментарот на амбасадорот на Европската унија во Грузија минатиот месец, дека блокот ќе размисли за суспендирање на безвизниот режим со Грузија, кој е во сила од 2017 година, доколку гласањето не биде слободно и фер.

Уредбата објавена на интернет-страницата на Кремљ го укина правилото за ограничување на безвизните посети на Грузијците на Русија на 90 дена и ги отстрани ограничувањата што ги спречуваа да работат или да студираат во Русија без виза.

Видете и ова:

Грузиската владејачка партија повторно се обидува да ја отповика прозападната претседателка

Двете земји сè уште немаат формални дипломатски односи по кратката војна меѓусебна војна во 2008 година и последователното признавање од страна на Русија на два отцепени грузиски региони како независни држави.

Владејачката партија „Грузиски сон“ ги обвини западните земји дека сакаат да ја вовлечат Грузија во конфликт со Русија.

ЕУ ѝ додели на Грузија кандидатски статус во декември, но потоа соопшти дека го замрзнала процесот за членство откако „Грузиски сон“ го усвои законот за странски агенти, за кој критичарите велат дека е авторитарен и инспириран од Русија.

Руските власти постојано сигнализираа дека сакаат „Грузиски сон“ да остане на власт.

Сергеј Наришкин, шеф на руската служба за надворешно разузнавање, минатата недела изјави дека Москва сака да види „здрави, национално ориентирани сили“ да ја задржат власта во Грузија и ги обвини Соединетите Американски Држави за мешање во изборите.

Јужнокорејската писателка Хан Канг ја доби Нобеловата награда за литература, соопшти Шведската кралска академија.

Во објаснувањето од академијата се наведува дека Канг е наградена за поетска во која се опишуваат историските трауми а воедно ја разоткрива кревкоста на човечкиот живот.

Канг е првата јужнокорејска добитничка на наградата која комисијата за доделување на Нобеловата награда ја нарекува личност „посветена на музиката и уметноста“. Во соопштението, исто така, се додава дека нејзината работа ги поместува границите со истражување на широк спектар на жанрови.

Видете и ова:

Нобелова награда за физика за двајцата пионери во вештачката интелигенција

Хан Канг (53) е најпознатата јужнокорејска современа писателка и добитничка на Букеровата награда за нејзиниот роман „Вегетаријанец“ во 2016 година.

Меѓу имињата кои кружеа во книжевните кругови беа руската авторка и отворена критичарка на Путин, Људмила Улицка, кинескиот авангарден писател Кан Кју, како и британскиот писател Салман Ружди.

Шведската академија често става акцент на малку познати автори, иако минатата година наградата и припадна на француската феминистичка икона Ани Ерно.

Хан Канг е само осумнаесеттата жена што ја добила наградата откако таа се доделува од 1901 година.

Во последниве години, наградата ја добија три жени: гореспоменатата Ани Ерно, американската поетеса Луиз Глук и полската Олга Токарчук и тројца мажи: норвешкиот писател Јон Фосе, австрискиот писател Петер Хандке и танзанскиот писател Абдулразак Гурна.

Името на добитникот на Нобеловата награда за мир ќе биде објавено на 11 октомври, а за економијата на 14 октомври.