Вести
ОБСЕ/ОДИХР ќе има 320 набљудувачи на двојните избори
Вкупно 300 краткорочни и 20 долгорочни набљудувачи на канцеларијата на ОБСЕ за демократски институции и човекови права(ОДИХР) ќе ги набљудуваат претседателските и парламентарните избори во Северна Македонија на 24 април и на 8 мај, најави на прес-конференција амбасадорката Џилиан Стирк од Канада, која ќе ја предводи мисијата на ОБСЕ/ОДИХР.
„Имаме клучен тим од 12 меѓународни експерти во Скопје од 12 земји членки на ОБСЕ. Станува збор за многу разновидна група. Имаме и други експерти кои работат на изборната администрација, правната рамка, политичката средина, кампањата, политичкото финансирање, финансирањето на кампањата и медиумите“, рече Стирк.
Долгорочните набљудувачи ќе бидат распоредени низ Северна Македонија од 27 април, во тимови по двајца, во Тетово, Охрид, Битола, Прилеп, Струмица, Кочани, Куманово, Штип. Во Скопје ќе има два тима.
Краткорочните набљудувачи ќе пристигнат пред изборите. Тие ќе ги набљудуваат избирачките места на денот на гласањето и пребројувањето и сумирањето на гласовите.
Во однос на тоа дали е зголемен бројот на набљудувачи и имаат ли сознанија за можни конфликти, Стирк кажа дека бројот на набљудувачи се заснова на препораките од мисијата за проценка на потребите по реализираната посета во јануари годинава.
„Има два вида на избори во ист ден, па не е невообичаено да има голем број на набљудувачи и дека баравме голем број на набљудувачи за двата вида на избори“, рече Стирк.
На мисијата ќе ѝ се приклучат набљудувачи од Парламентарното Собрание на Советот на Европа и од Европскиот парламент за двата избори дена, како и членови на Парламентарно собрание на ОБСЕ кои ќе дојдат за парламентарните избори во мај.
Од наредната недела ОБСЕ/ОДИХР ќе почне да ги набљудува и медиумите.
Во рамите на Мисијата ќе се направи проценка дали изборите се во согласност со заложбите кон ОБСЕ и други меѓународни обврски и со националното законодавство.
Прелиминираен извештај ќе биде објавен на 9 април. Два месеци по изборите, ОБСЕ/ОДИХР ќе излезе со конечен извештај.
Дополнително ќе се анализира дали претходните препораки на ОБСЕ/ОДИХР се имплементирани во измените на Изборниот законик. Работната група за реформи во изборното законодавство го заврши текстот за измените уште на крајот на ноември 2023 година, но Собранието досега не ги усвои.
Измените се однесуваат на препораките дадени од сите претходни избори, а клучните се за финансирањето на политичките партии, платеното рекламирање, регулирањето на порталите во однос на нивната регистрација – најмалку една година пред изборите, потоа да се формира едукативен центар во Државната изборна комисија (ДИК) и измени околу Управниот суд за заштита на избирачкото право.
Ова се 22 избори во Северна Македонија што ОБСЕ/ОДИХР ќе ги набљудува. Последните избори што ги набљудуваше беа локалните избори во 2021 година, за кои ОБСЕ/ОДИХР имаше акредитирано 217 набљудувачи.
„Локалните изборите беа конкурентни, а основните слободи беа главно почитувани, но бројните недостатоци во правната рамка ја нагласуваат потребата за сеопфатна реформа. Водечките парламентарни партии имаат системски предности, особено во распределбата на јавните ресурси за кампања, вклучително и во медиумите“, објави ОБСЕ/ОДИХР во прелиминарниот извештај за локалните избори во Северна Македонија во 2021 година.
На предвремени парламентарни избори во 2020, поради пандемијата, форматот на мисијата на ОБСЕ/ОДИХР беше специјална мисија за проценка на изборите, составена од девет члена.
Претседателски избори во 2019 година, ОБСЕ/ОДИХР ги набљудуваше со 195 краткорочни набљудувачи.
Претседателот на Собранието Јован Митрески на 14 февруари ги распиша претседателските и парламентарните избори. Првиот круг од претседателските избори ќе се одржи на 24 април, а вториот круг ќе се одржи заедно со парламентарните избори на 8 мај.
види ги сите денешни вести
Четворица повредени во судир на патнички и товарен воз во Белград
Неколку лица се повредени во судар на патнички и товарен воз во Белград, потврди за Радио Слободна Европа компанијата Инфраструктура на железници на Србија.
Српското Министерство за внатрешни изјави за РСЕ дека несреќата се случила денеска нешто пред 19 часот во тунелот Вуков споменик-Панчевачки мост.
„Најдобрата вест е дека нема жртви“, изјави министерот за внатрешни работи Ивица Дачиќ, кој пристигна на местото околу 20 часот.
Министер за транспорт и инфраструктура на Србија, Горан Весиќ, изјави дека нема повреди опасни по живот, а дека четворица од повредените се задржани во белградскиот Ургентен центар, додека деветмина од полесно повредените по прегледите се пуштени дома.
„Според првите информации, композицијата „Беовоз“ поминала низ безбедносното светло и дошло до несреќа. Но, треба да се почекаат резултатите од истрагата кои и официјално ќе ги покажат причините за судирот“, изјави Весиќ.
Сите расположливи екипи на белградската Итна помош излегоа на лице место.
На терен се и пожарникарско-спасувачки екипи со повеќе возила.
Израелската армија пронашла тела на тројца заложници кои биле убиени на музичкиот фестивал
Израелската војска денеска соопшти дека нејзините војници во Газа пронашле тела на тројца израелски заложници кои биле киднапирани од Хамас за време на нападот на 7 октомври. Хамас е организација која е прогласена за терористичка од страна на САД и ЕУ.
Армијата го идентификуваше телото на 22-годишниот Шани Лук, со израелско-германско потекло. Останатите две пронајдени тела се на 28-годишната жена Амит Бускила и на 56-годишниот маж Ицак Гелерентер.
Воениот портпарол Даниел Хагари рече дека сите тројца биле убиени од Хамас на музичкиот фестивал Нова - забава на отворено која се одржуваше во близина на границата со Газа, а нивните тела биле однесени на палестинска територија.
Израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху ја нарече смртта на овие луѓе „срцепарателна“.
„Ќе ги вратиме сите наши заложници, и живи и мртви“, рече тој.
Војската не соопшти детали каде се пронајдени нивните тела. Израел оперира во градот Рафа во јужниот дел на Појасот Газа, каде што соопшти дека има разузнавачки информации дека се држат заложници.
Милитантите предводени од Хамас во нападот на 7 октомври убија околу 1.200 луѓе, главно цивили, а киднапираа околу 250 други.
Оттогаш, околу половина од нив се ослободени, повеќето во замена за палестински затвореници кои ги држеше Израел, за време на еднонеделното примирје во ноември.
Израел соопшти дека околу 100 заложници се уште се заробени во Газа, заедно со телата на уште околу 30.
Во израелската кампања во Газа убини се повеќе од 35.000 Палестинци од напад на 7 октомври наваму, според здравствените власти во Газа, со кои управува Хамас.
Напад во Авганистан - неколку убиени, меѓу нив и странски државјани
Вооружен напад се случил на 17 мај врз група на странски туристи во централната авганистанска провинција Бамијан.
Извор од талибанските безбедносни сили за Радио Азана на Радио Слободна Европа изјави дека во нападот имало неколку мртви.
Изворот, кој побара да остане анонимен, не го откри бројот на загинатите туристи или нивната националност.
Амај њуз објави дека најмалку осум лица биле убиени.
Меѓу жртвите во нападот биле и четворица странски државјани, но не беа дадени повеќе детали.
Србија досега добила 220 милиони евра од ЕУ за миграцијата и граничната контрола
Од 2015 година, Европската унија (ЕУ) ѝ даде на Србија повеќе од 220 милиони евра помош во областа на миграцијата и управувањето со границите, изјави Никола Бертолини - шеф на Одделот за соработка на Делегацијата на ЕУ во Србија.
На крајот од петдневната обука на граничарите во Суботица, Бертолини рече дека Србија усвоила стратегија за интегрирано гранично управување, соопшти Министерството за внатрешни работи (МВР).
Тој додаде дека парите од Брисел биле испратени во Србија за поголема безбедност на границите и помош во борбата против нелегалните прекугранични активности, шверцот на оружје, експлозиви и наркотици.
„Зголемувањето на капацитетот на граничните служби води и до поефикасно откривање на нерегуларна миграција, трговија со луѓе и криумчарење“, рече Бертолини.
Тој посочи дека ЕУ планира да продолжи да ја поддржува Србија за спроведување на поефективен надзор и софистицирани гранични проверки, како и да обезбеди модерна опрема за таа цел.
Тој потсети дека за зголемување на обемот на трговската, туризмот и културната размена потребни се поотворени граници, но истовремено и одржување на високо ниво на безбедност на границите.
„Затоа сите гранични агенции треба да воспостават рамнотежа помеѓу строгите контроли и отворените граници“, рече Бертолини.
Владата на Србија го усвои акциониот план на ЕУ за интегрирано гранично управување во 2022 година.
Од почетокот на светската мигрантска криза во 2015 година, преку таканаречената балканска рута низ Србија поминале повеќе од еден и пол милион бегалци и мигранти, покажуваат податоците на надлежните органи на Обединетите нации (ОН).
Засилени безбедносни мерки во Шведска по пукање во близина на израелската амбасада
Шведска ги засили безбедносните мерки во земјата по пукање во близина на израелската амбасада во Стокхолм, соопшти полицијата на 17 мај.
Полицијата ја опколи областа околу амбасадата и изврши претреси во неколку населби во Стокхолм откако во раните утрински часови се слушнаа истрели.
„Поради сомнителни пукотници во близина на израелската амбасада во Стокхолм, полицијата презема безбедносни мерки за заштита на имотот и интересите на Израел и Евреите низ целата земја“, соопшти полицискиот оддел на својата веб-страница.
Амбасадорот на Израел во Шведска, Жив Нево Кулман, им се заблагодари на властите на мрежата X „за нивната итна реакција и истрага, како и за зголемените безбедносни мерки околу нашата амбасада и околу еврејските заедници“.
Во февруари, полицијата на теренот на израелската амбасада пронајде уред за кој амбасадорот рече дека претставува обид за напад.
Шведските разузнавачки служби отворија истрага за „тероризам“.
Од нападот на Хамас врз јужен Израел на 7 октомври 2023 година, властите и некои невладини организации во многу земји пријавија пораст на антисемитизмот, додека високиот број цивилни жртви во Газа предизвикани од одговорот на Израел дополнително ги зголеми тензиите.
ЕУ забрани уште четири руски медиуми поради ширење пропаганда
Европската унија на 17 мај забрани емитување на програми на уште четири руски медиуми во ЕУ поради, како што се наведува, ширење пропаганда за инвазијата врз Украина и за дезинформации.
Забраната за емитување се случува во пресрет на изборите за Европскиот парламент.
Последната група на медиуми кои се забранети ги вклучуваат веб-страницата Глас Европа, руската државна новинска агенција РИА Новости, весниците Известија и Росискаја газета, за кои ЕУ тврди дека се под контрола на Кремљ.
Официјалното соопштение за санкциите ја потврди одлуката на почетокот на неделава од страна на амбасадорите на 27-те земји-членки на блокот.
„Овие медиуми се под постојана директна или индиректна контрола на раководството на Руската Федерација и беа од суштинско значење и инструменти во започнувањето и поддршката на руската агресорска војна против Украина и дестабилизацијата на нејзините соседни земји“, се вели во соопштението на ЕУ.
Во соопштението се наведува дека овие медиуми конкретно ги таргетираат „европските политички партии, особено во изборните периоди“.
Забраните ги опфаќаат „сите средства за пренос и дистрибуција во ЕУ или насочени кон земјите-членки на ЕУ“, но не ги спречуваат новинарите да работат во медиумите во Европската унија.
Веќе минатиот месец, Белгија отвори истрага за сомнително руско мешање во јунските избори низ Европа, велејќи дека разузнавачката служба на нејзината земја го потврдила постоењето на мрежа која се обидува да ја поткопа поддршката за Украина.
Чешката влада воведе санкции за голем број луѓе откако таму беше откриена операција на проруско влијание. Според наводите, тие им обраќале на членовите на Европскиот парламент и им понудиле пари за промовирање на руската пропаганда.
Од почетокот на војната во февруари 2022 година, ЕУ веќе суспендираше неколку медиуми, вклучително и Русија денес (РТ) и Спутник.
ЕУ го истражува Мајкрософт за ризиците од вештачката интелигенција пред изборите
Европската унија денеска (17 мај) му нареди на Мајкрософт да предаде внатрешни документи или дека пред изборите ќе се соочи со казни поврзани со ризиците од користење на вештачка интелигенција на својот пребарувач Бинг.
ЕУ ја идентификуваше генеративната вештачка интелигенција како една од главните закани за изборите што ќе се одржат во ЕУ од 6 до 9 јуни.
Во март, Брисел побара од Бинг, заедно со неколку големи дигитални платформи, вклучително Гугл, ТикТок и Јутуб, да обезбеди информации за активностите што ги презеле за да ги ублажат ризиците од користење на вештачка интелигенција.
Но, Мајкрософт не одговори на барањето за повеќе детали за „специфичните ризици кои произлегуваат од функциите на генеративната вештачка интелигенција на Бинг, особено „Копилот во Бинг“ и „Креатор на слики од дизајнер“, соопшти Европската комисија.
Американскиот технолошки гигант сега има рок до 27 мај да обезбеди „внатрешни документи и податоци“.
Доколку Мајкрософт не го стори тоа, ЕУ може да изрече казни до еден процент од вкупниот годишен приход или глобалниот промет на компанијата, како и периодични казни до пет проценти од просечниот дневен приход или дневен промет во светот.
Од минатата година, најголемите светски технолошки компании мораа да се усогласат со европскиот закон познат како Закон за дигитални услуги (DSA).
Комисијата соопшти дека се сомнева дека „Бинг можеби ја прекршил DSA“ во делот поврзан со „ризиците поврзани со генеративната вештачка интелигенција“.
Ова се однесува на можностите на вештачката интелигенција да обезбедува лажни информации и „вирално ширење на длабока лажна содржина“.
Мајкрософт соопшти дека е посветен на исполнување на барањата на комисијата.
„Целосно соработуваме со Европската комисија во рамките на Доброволното барање за информации и остануваме посветени да одговориме на нивните прашања и да споделуваме информации за нашиот пристап кон дигиталната безбедност и усогласеноста со DSA“, рече портпаролот на Microsoft.
Портпаролот рече дека Мајкрософт презел „чекори за мерење и ублажување на потенцијалните ризици“ на сите негови платформи.
Мајкрософт инвестираше милијарди во OpenAI, главен играч во вештачката интелигенција, особено откако се појави четботот ChatGPT кон крајот на 2022 година.
Таравари најави договор за влада, Османи дополнителни механизми за заштита
Градоначалникот на Гостивар Арбен Таравари денеска изјави дека очекува до крајот на идната недела да биде договор околу идната влада меѓу колицијата „Влен“ и ВМРО-ДПМНЕ.
Откако „Вреди“ и ВМРО-ДПМНЕ формираа работни групи за формирање на владина коалиција по парламентарните избори на 8 мај, Таравари денекса изјави дека меѓу работните групи „владее позитивна атмосфера.
„Се надевам дека до крајот на идната недела ќе имаме завршен договор со програма на Владата и со распределба на ресори, односно кој и каде ќе биде како министер“, рече Таравари.
По гласањето на двојните избори на 8 мај, претседателски и парламентрани, ВМРО-ДПМНЕ освои најмногу (58) мандати. Во албанскиот политички блок, Коалицијата „Влен“ освои 13 мандати, што е 6 помалку од коалицијата „Европски фронт“ која освои 19.
Но, ВМРО-ДПМНЕ и Влен се во преговори за состав на идната влада. Таравари рече дека со Христијан Мицкоски досега имале две средби, а дека понатаму интензивно работат работните групи.
„Се надевам до понеделник ќе излеземе со заедничка програма, а до петок ќе имаме завршен договор меѓу ВЛЕН и ВМРО-ДПМНЕ, практично договор за нова влада“, изјави Таравари.
Потпретседателот на ДУИ Бујар Османи, чија партија е дел од коалицијата „Европски фронт“, денеска рече дека ако се прави владина коалиција без нивната партија, дека „тоа ќе ги разгневи сите Албанци кои ценат дека нивните гласови ќе бидат ништовни и потоа ќе бараат дополнителен механизам за заштита“, изјави Османи за приватната телевизија „Канал 5“.
„ДУИ е во постојано заседание, емоциите кај албанскиот народ се веќе вжештени и ние повеќе се обидуваме да менаџираме и да контролираме. Ќе сметаат дека Охридскиот рамковен договор не ги заштитува, не го заштитува нивниот глас, нивниот глас се игнорира, е ништовен за државата и дека ќе бараат дополнителен механизам за заштита“, рече Османи.
Управен суд ја одби тужбата на „Европскиот фронт“ за решението на ДИК за избирачкото место во Крушево
Управниот суд ja одби како неоснована тужбата од Коалицијата „Европски фронт“ на решението на Државната изборна комисија (ДИК) за прифаќање на приговорот од Коалицијата „Твоја Македонија" за избирачкото место 1194 во Општина Крушево на Парламентарните избори одржани на 8 мај 2024 година.
Според Изборниот законик, доколку одлуката за прегласување во тоа избирачко место влијае на конечните изборни резултати, ДИК треба да спроведе повторено гласање 14 ден од Парламентарните избори кои беа одржани на 8 мај. Повтореното гласање според тоа треба да биде на 22 мај.
Претходно денеска во текот на расправата, застапникот на тужителот, Коалицијата „Европски фронт“, Ејуп Рустеми, посочи дека се оспорува решението на ДИК за прифаќање на приговорот за поништувње на гласањето на ИМ 1194 на Коалицијата „Твоја Македонија".
„Решението на ДИК е нејасно. Сумираниот износ на искористени гласачки ливчиња е нејасно како ДИК дошле до збирот од 377 гласачи, без притоа да се земе предвид бројот од 359 потпишани гласачи во избирачкиот список. Бројот од 17 болни и изнемоштени не треба да се додава во дел IV од записникот, бидејќи тие се веќе вброени во статистичкиот податок и се добива дупла бројка. Според Изборниот законик погрешно пополнување на записник не е основ за поништување на гласањето“, изјави Рустеми.
Дополнително, посочи Рустеми, во записникот нема заведено забелешки за евентуални неправилности.
Претставникот на ДИК, Катерина Василевска нагласи дека остануваат во целост на наводите од решението и одговорот на тужбата и предлагаат таа да се одбие како неоснована.
„ДИК постапи во законскиот рок и донесе одлука. По увидот во целосниот изборен материјал ДИК утврди дека бројот на идентификувани гласачи не се совпаѓа со бројот на потпишани гласачи во избирачкиот список и не соодветствува со бројот на искористени гласачки ливчиња на гласачкото место“, нагласи Василевска.
Управниот суд пресудата ќе ја објави за два часа.
Коалицијата „Европски фронт“ поднесе седум тужби против решенија на ДИК на Парламентарните избори 2024. За сите се оформени предмети и закажани во текот на денешниот ден.
ДИК на 104 седница ги разгледа приговорите поднесени од политичките партии по одржувањето на парламентарните избори на 8 мај.
Од вкупно 27 поднесени приговори - девет од коалицијата „Влен“, осум од ВМРО-ДПМНЕ, пет од СДСМ и четири од Левица, прифатени беа седум и тоа шест во Петтата изборна единица и еден во Шестата изборна единица.
Во Изборната единица 5 прифатени беа приговорите за избирачките места 1272 во Охрид, 1194 и 1202 во Крушево, 1844 во Струга, 1470 и 1470/1 во Долнени. Во Изборната единица 6 прифатен е еден приговор за избирачкото место 2101 во Желино.
Загриженост во ДИК поради изјави на политичари по приговорите за изборите
Претседателот на Државната изборна комисија (ДИК) Александар Даштевски и членовите на ДИК и уште неколку членови денеска изразија загриженост дека политички партии и високи владини функционери давале изјави за работата на ДИК за постапувањето по приговорите за парламентарните избори, кои според нив можат да бидат закана за нивната безбедност.
Во денешносто соопштение на ДИК, освен Даштевски, загриженост изразуваат и членовите на ДИК Радица Ристеска, Оливер Ристовски, Борис Кондарко, Бобан Стојаноски и Абдуш Демири.
„Ве известуваме дека покрај тоа што сме лично понижувани и навредувани, исто така како членови во највисоката институција за организирање и спроведување на изборите, сме изложени и на неосновани и непримерени јавни политички притисоци и на закани за кривична одговорност поради донесените одлуки на ДИК“, се вели во реакцијата.
Тие велат дека според „контекстот и интензитетот на нападите, прозивките и навредите“ загрижени се и дека е можно тие да преминат и во лични напади на нивната сигурност.
„Ве известуваме дека ДИК во целост професионално, транспаретно и само врз основа на закон ги спроведе изборите што е потврдено од сите домашни и меѓународни фактори. Исто така и покрај сите непријатности кои ги имаме, сепак со највисок степен на интегритет врз основа на јавна проверка на изборниот материјал ДИК ги утврди фактите и одлучуваше по приговори поднесени од различни учесници за 110 избирачки места, од кои врз основа на образложени докази усвои приговори за само 7 избирачки места за кои имаше правен основ, додека сите останати 103 избирачки места, беа одбиени како неосновани и за нив немаше поднесено тужби ниту еден учесник на изборите“, се вели во реакцијата.
Државната изборна комисија наведува дека е неприфатливо да има нападите, притисоци и мешање на одредени политички партии и на поединци од техничката Влада во изборните процедури и во работата и одлучувањето на ДИК и на Управниот суд.
Тие посочуваат дека за сето ова денеска на средба во ДИК била известена и амбасадорката на набљудувачката мисија на ОБСЕ-ОДИХР Џилијан Стирк.
Премиерот на техничката Влада Талат Џафери вчера на прес-конференција соопшти дека имало договор за надгласување во Државната изборна комисија за прифаќање на одредени приговори за изборните резултати и прегласување и оти на ваков начин се прави обид за изборен инженеринг за менување на бројките во Собранието и изигрување на волјата на граѓаните.
Изборниот процес кој беше оценет како кредибилен и демократски, сега е во рацете на Управниот суд, рече Џафери и повика сите институции да постапуваат согласно закон без партиски директиви од која било страна.
Управниот суд вчера одржа јавна седница по тужба на Коалицијата „Вреди“ по одлуката на ДИК за одбивање на нивниот приговор за избирачко место 0511, во Долна Бањица во Општина Гостивар на Парламентарните избори 2024 година.
Постапката беше прекината, откако претставникот на Коалицијата „Вреди“ изјави дека ја повлекува тужбата во целост.
До Државната изборна комисија беа поднесени вкупно 27 приговори за парламентарните избори - девет од коалицијата „Влен“, осум од ВМРО-ДПМНЕ, пет од СДСМ и четири од Левица.
Прифатени беа седум: шест во Петтата изборна единица и еден во Шестата изборна единица.
Во Изборната единица 5 прифатени беа приговорите за избирачките места 1272 во Охрид, 1194 и 1202 во Крушево, 1844 во Струга, 1470 и 1470/1 во Долнени. Во Изборната единица 6 прифатен е еден приговор за избирачкото место 2101 во Желино.
Против одлуката на ДИК може да се поднесе тужба до Управниот суд, во рок од 24 часа од приемот на решението.Управниот суд, пак, по жалбата е должен да донесе одлука во рок од 48 часа по нејзиниот прием. мд/дма/
Мултимедија
Најпосетени
Поранешниот в.д. директор на пензискиот фонд, татко му и сестрата осомничени за злоупотреба на 600 илјади евра
2Ахмети тврди дека е потпишана заедничка декларација со челниците на „Вреди“ за уставни измени
3Сиљановска и ВМРО-ДПМНЕ не бегаат од Преспанскиот договор, но не се откажуваат од само „Македонија“
Што треба да знаете