Вести
Економската прогноза на ОН: слаба трговија, високи каматни стапки и климатски катастрофи

Обединетите нации (ОН) објавија мрачна глобална економска прогноза за 2024 година во четврток, 4 јануари, наведувајќи ги предизвиците од ескалацијата на конфликтите, забавувањето на глобалната трговија, постојано високите каматни стапки и зголемените климатски катастрофи.
Во својот главен економски извештај, ОН прогнозираат дека глобалниот економски раст ќе забави на 2,4 отсто оваа година од проценетите 2,7 отсто во 2023 година, надминувајќи ги очекувањата. Но, проценетата и проектираната стапка се под стапката на раст од 3 проценти пред почетокот на пандемијата ковид-19 во 2020 година.
Прогнозата наведена од ОН е пониска од онаа на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) во октомври и Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) објавена на крајот на ноември.
ММФ рече дека очекува глобалниот раст да забави од очекуваните 3 отсто во 2023 година на 2,9 отсто во 2024 година. ОЕЦД со седиште во Париз, кој се состои од 38 претежно развиени земји, проценува дека меѓународниот раст исто така ќе забави од очекуваните 2,9 отсто во 2023 година на 2,7 проценти во 2024 година.
Извештајот на ОН, Состојбата на светската економија и прогнозата до 2024 година, предупреди дека изгледите за долготрајни построги кредитни услови и повисоки трошоци за задолжување претставуваат „силен спротивен ветер“ за глобалната економија оптоварена со долгови, особено во посиромашните земји во развој.
Се предвидува дека годинава во околу четвртина од сите земји во развој годишната инфлација ќе надмине 10 проценти.
Со зголемена инфлација и високи каматни стапки, во извештајот се наведува дека Европа се соочува со „предизвикувачки економски изгледи“.
БДП во Европската унија се предвидува да се зголеми од 0,5 отсто во 2023 година на 1,2 отсто во 2024 година, се вели во извештајот, со зголемувањето поттикнато од „зајакнувањето на трошоците бидејќи се намалуваат ценовните притисоци, растат реалните плати и пазарите на труд остануваат солидни“.
види ги сите денешни вести
Воените лидери на НАТО ќе се состанат на 20 август на разговори за Украина

Воените лидери на НАТО се очекува да се состанат в среда (20 август) за да разговараат за Украина додека Вашингтон и европските престолнини разработуваат детали за тоа како би можеле да изгледаат безбедносните гаранции за Киев, јави новинската агенција Ројтерс.
Генералот на воздухопловните сили на САД, Алексус Гринкевич, кој исто така ги надгледува сите операции на НАТО во Европа, ќе ги информира началниците на одбраната за резултатите од состанокот меѓу американскиот претседател Доналд Трамп и рускиот претседател Владимир Путин на Алјаска минатата недела.
Адмиралот Џузепе Каво Драгоне, претседател на воениот комитет на НАТО, рече дека ќе има видеоконференција во среда.
„Како што напредуваат дипломатските напори за обезбедување мир во Украина, со нетрпение очекувам (од Гринкевич) информации за моменталната безбедносна ситуација“, напиша Драгоне на мрежата Икс.
И американски функционер, зборувајќи за Ројтерс под услов да остане анонимен, рече дека се очекува американскиот генерал Ден Кејн, претседател на Здружениот генералштаб, да присуствува на состанокот, но плановите би можеле да се променат.
Пентагон не одговори веднаш на барањето за коментар.
Официјални лица изјавија за Ројтерс дека Пентагон спроведува вежби за планирање за видот на поддршка што Вашингтон би можел да ја понуди, што оди подалеку од едноставно обезбедување оружје.
Британската влада соопшти дека она што е познато како Коалиција на волјата (коалиција од 31 земја кои ветија зајакната поддршка за Украина против руската агресија) која се состана виртуелно во вторник, се согласила нивните тимови за планирање да се сретнат со американските колеги во наредните денови за да ги унапредат плановите за безбедносни гаранции за Украина.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски по состанокот со Трамп и европските лидери изјави дека безбедносни гаранции за Киев веројатно ќе бидат разработени во рок од 10 дена.
Трамп ја отфрли можноста за распоредување американски војници во Украина и не даде детали за безбедносните гаранции за кои претходно рече дека Вашингтон би можел да му понуди на Киев според кој било повоен договор.
Претходно, Трамп му телефонираше на Путин за да започне со подготовки за средба лице в лице меѓу Путин и Зеленски по еден ден вонредни состаноци во Белата куќа на 18 август, како дел од напорите за завршување на војната во Украина.
Трамп рече дека му се јавил на Путин за да разговара за можна средба со Зеленски откако го угости него и лидерите на Велика Британија, Франција, Германија, Италија, Финска, Европската Унија и НАТО во Белата куќа.
На Милорад Додик ќе му биде одземен дипломатскиот пасош

Дипломатскиот пасош на Милорад Додик ќе биде одземен, потврди министерот за надворешни работи на Босна и Херцеговина, Елмедин Конаковиќ, за Радио Слободна Европа.
Пасошот мора да биде вратен во рок од 15 дена, според министерството.
Во случај да не го почитува овој рок, Министерството за надворешни работи ќе ја извести граничната полиција и дипломатско-конзуларната мрежа дека неговиот пасош е поништен.
Оваа одлука доаѓа еден ден откако официјално заврши мандатот на Додик како претседател на Република Српска и откако Судот на Босна и Херцеговина ја отфрли жалбата на адвокатот на Додик против одлуката на Централната изборна комисија (ЦИК) на БиХ, со која му се одзема мандатот за оваа функција.
Одлуката на Судот е конечна.
Според Изборниот закон на БиХ, Централната изборна комисија треба да распише предвремени избори за претседател на Република Српска, кои мора да се одржат во рок од 90 дена. Мандатот на избраниот претседател би траел до општите избори планирани за октомври следната година.
Претходно, ЦИК на Босна и Херцеговина донесе одлука за одземање на мандатот на Милорад Додик, неколку дена откако Судот на Босна и Херцеговина објави на почетокот на август дека Додик е законски осуден на една година затвор и шест години забрана за вршење јавни функции во Босна и Херцеговина поради непочитување на одлуките на високиот претставник на меѓународната заедница во БиХ.
Со жалбата, до која Радио Слободна Европа имаше пристап, правниот тим на Милорад Додик ја оспорува ретроактивната примена на прекинувањето на мандатот, бидејќи датумот на прекинување беше одреден на 12 јуни, додека одлуката за прекинување на мандатот беше донесена на 6 август.
Додик ја отфрли и конечната пресуда на Судот на Босна и Херцеговина и одлуката на ЦИК и најави одржување референдум во Република Српска за крајот на септември.
Адвокатскиот тим на Додик, исто така, побара од Уставниот суд на БиХ привремена мерка со која ќе се забрани извршувањето на пресудата до конечната одлука на Уставниот суд, иако Додик јавно не го признава овој суд.
Адвокатскиот тим на Додик претходно објави дека обраќањето до Уставниот суд е предуслов за обраќање до Европскиот суд за човекови права во Стразбур.
Според конечната пресуда на Судот на Босна и Херцеговина, Додик е осуден бидејќи го потпишал објавувањето на законот, кој претходно беше поништен од високиот претставник Кристијан Шмит, за неспроведување на одлуките на Уставниот суд и Канцеларијата на високиот претставник на територијата на Република Српска.
Правниот тим на Милорад Додик побара од Судот на Босна и Херцеговина да ја претвори едногодишната затворска казна во парична казна, што е можност предвидена со Кривичниот законик на Босна и Херцеговина. Судот на Босна и Херцеговина го прифати ова барање.
На овој начин, Додик ќе плати околу 36.500 марки (малку повеќе од 18.000 евра) за една година, односно 100 марки (50 евра) на ден во затвор.
Швајцарија е подготвена да го прими Путин на преговори за Украина

Швајцарија би била подготвена да го прими рускиот претседател Владимир Путин на какви било мировни преговори за Украина и покрај постојната потерница по него од Меѓународниот кривичен суд, изјави швајцарскиот министер за надворешни работи Игнацио Касис, јави Ројтерс.
Тој за националниот радиодофузен сервис СРФ кажа дека доколку Путин доаѓа за мировни цели, земјата може да го прими.
„Ова има врска со нашата дипломатска улога, со меѓународната улога на Женева како (европско) седиште на Обединетите нации“, изјави Касис.
Францускиот претседател Емануел Макрон ја спомена Женева како потенцијална локација за мировни преговори за Украина меѓу Путин и украинскиот претседател Володимир Зеленски по состанокот меѓу американскиот претседател Трамп, Зеленски и европските лидери на 18 август во Вашингтон.
Меѓународниот кривичен суд издаде потерница за Путин во 2023 година, нешто повеќе од една година откако Русија ја започна својата целосна инвазија на Украина, обвинувајќи го Путин за воено злосторство, депортација на стотици деца од Украина.
Русија ги негира обвинувањата за воени злосторства, а Кремљ ја отфрли потерницата од Меѓународниот кривичен суд како ништовна.
Русија ги врати телата на 1.000 украински војници во замена за телата на 19 руски војници

Русија ги врати телата на 1.000 украински војници, од кои петмина загинаа додека беа во заробеништво, соопшти украинска владина агенција. Украина ги врати телата на 19 руски војници во замена, изјави руски функционер, јави агенцијата АФП.
Двете страни ги интензивираа овие напори во последните месеци за време на разговорите меѓу Украина и Русија во Истанбул, во јуни и јули 2025 година.
Десетици илјади војници се убиени од двете страни откако Русија ја почна инвазијата на Украина во февруари 2022 година, иако ниту една страна редовно не објавува податоци за сопствените жртви.
Размената на воени заробеници и репатријацијата на воените загинати е една од ретките области на соработка меѓу двете земји од почетокот на војната, пренесе АФП.
Се вели дека органите за спроведување на законот ќе почнат процес на идентификација на војниците.
Ивановска била пријавена за несовесно работење

Поранешната претседателка на Државната комисија за спречување на корупцијата (ДКСК) Билјана Ивановска, денеска беше во Основното јавно обвинителство во врска со кривичната пријава поднесена против неа. Распитот траеше околу еден час, по што Ивановска изјави дека била повикана во Обвинителството поради кривична пријава за несовесно работење на предмет додека била претседателка на Антикорупциска комисија.
Таа не кажа за кој предмет е пријавата и кој ја поднел за да не ја попречува на работата на Обвинителство.
„Обвинета сум дека наводно начинот на кој сме ги отворале предметите во ДКСК и споделувањето на информациите во јавноста бил спорен за пријавителот. На средбата со обвинителката појаснив на кој начин ДКСК ги оформува предметите“, изјави Ивановска по распитот во Обвинителството.
Антикорупциска комисија носи одлуки со мнозинство од гласовите на членовите, а претседателот на комисијата ги потпишува одлуките. Пријавата против Ивановска е затоа што таа е потписник на конкретната одлука, како тогашна претседателка на ДКСК.
Во конкретниот случај бил отворен предмет по сопствена иницијатива на член на ДКСК. Предметот се работел, бил завршен без натамошни сомнежи, но за пријавувачот бил спорен начинот на кој ДКСК комуницирала со јавноста.
Во однос на поканата која полиција ја бараше да и ја достави дома во истиот ден кога ја објави кандидатурата за градоначалник на Општина Центар, Ивановска рече дека „мислењето на јавноста за ефикасноста на јавнот обвинителство е такво, какво што е и тоа остава простори за сомнежи, не кај мене, туку општо кај граѓанството“.
Прашана дали останува сомнежот дека има поврзаност со нејзината изборна кандидатура, Ивановска рече дека „не сака да верува во тоа“ и дека само кажала што и се случило.
Билјана Ивановска е поранешна претседателка на Државната комисија за спречување на корупција (ДКСК). По завршувањето на мандатот, Ивановска одлучи да се вклучи во политиката и се кандидираше како независен кандидат за градоначалничката позиција на општина Центар.
Кандидатурата ја најави на 18 август кога го презентираше својот план за развој и подобрување на општината, поддржана од иницијативата „Независни заедно“ која се амбицира да стане политичка партија преку собирање на потписи.
На денот на официјализирањето на кандидатурата, во вечерните часови, Министерството за внатрешни работи ја побара Ивановска дома да и ја достави кривичната пријава навестувајќи можни правни предизвици во нејзината кампања за градоначалничка функција. Но, не ја пронајде дома.
Таа на социјалните мрежи информираше дека била повикана на распит во Обвинителството по кривична пријава поднесена против нејзе во фебруари годинава. Од таму рекоа дека поканата до МВР ја испратиле на 25 јули, а временскиот период на достава се совпаднал токму со денот на објавувањето на нејзината трка. Ивановска тој потег го оцени како политички притисок врз нејзе поради влезот во изборната трка.
Таа денеска дојде и даде исказ во Обвинителството, откако ја одби понудата на обвинителката која го води случајот Адела Бојчевиќ, која и понудила можност распитот да се одлижи после изборите, за поканата да не ја протолкува како притисок во текот на изборната кампања.
Николоски: Државата го доби случајот „Казандол“, заштедени 115 милиони евра

Донесена е пресуда во арбитражната постапка за рудникот „Казандол“ во валандовско каде државата беше тужена од неколку инвеститори кои бараа 115 милиони евра отштета, рече Александар Николоски, министер за транспорт и претседател на координативното арбитражно тело на Владата, на прес-конференција на 19 август.
„Можам со гордост да кажам дека овој случај го добивме. Сите 11 основи по кои државата беше тужена се одбиени и заштедени се 115 милиони евра. Пресдудата е целосно во наша корист, случајот не беше воопшто лесен“, рече Николоски.
По прес-конференцијата на Николоски, од СДСМ соопштија дека ВМРО-ДПМНЕ ја даде концесијата за Казандол.
„Во 2017 година, иницијативата „Спас за Валандово“ ја крена јавноста на нозе, се распишаа и локални референдуми, а граѓаните речиси едногласно гласаа против отворање рудници. ВМРО-ДПМНЕ и нивните градоначалници тогаш ги блокираа референдумите и се спротивставија на волјата на народот“, соопштија од СДСМ.
Арбитражен спор пред меѓународна институција во кој некоја компанија бара наплата на шетата од странска држава е пракса кога правилата на игра или договорите се нарушени.
Случајот „Казандол“ стигна до меѓународна арбитража откако поранешниот премиер Зоран Заев на 27 март 2018 година ја потпиша одлуката за едностран раскин на договорот, велејќи дека концесионерот не ги исполнил обврските.
„Владата е посветена на здравјето на граѓаните, здравјето е поважно од било кој приватен интерес и ова е порака до граѓаните на општините Валандово, Богданци и Дојран“, изјави тогаш Заев, додавајќи дека компанијата била обврзана „во рок од две години да изгради постројка за експлоатација на катоден бакар, а Владата нема да плаќа пенали, бидејќи во овој случај концесионерот не го испочитувал договорот“.
Концесионер на „Казандол“ беше англиско-украинскиот конзорциум „Сардич МЦ“.
Конститутивна седница на косовското собрание в среда

Косовското собрание ќе се состане на 20 август за да ја продолжи конститутивната седница на законодавниот дом што произлезе од изборите во февруари.
Продолжувањето на седницата доаѓа откако рокот од 30 дена за конституирање на законодавниот дом започна на 18 август.
Ова се случува откако Уставниот суд ја објави целосната пресуда, со која му наложи на Собранието да избере нов претседател на Парламентот во рок од 30 дена преку јавно гласање, ставајќи го истиот кандидат на гласање не повеќе од три пати.
Одлуката беше поздравена од партиите што беа во опозиција минатиот мандат, но критикувана од победникот на изборите, движењето Самоопределување.
Захир Черкини, професор по уставно право на Универзитетот Иса Болетини во Митровица, за Радио Слободна Европа (РСЕ) изјави дека пресудата значи дека понатамошните одложувања во конституирањето на Собранието не се само политичко прашање, туку и кршење на уставните норми што го гарантираат функционирањето на државата.
„Почитувањето на пресудите на Судот не е опција што политичките актери можат да ја изберат или не, туку е неопходна обврска. Секое спротивно дејство би ги поткопало темелите на владеењето на правото и би ризикувало создавање длабока институционална криза“, изјави тој за РСЕ на 18 август.
Пресудата не споменува конкретни последици ако Собранието не ја почитува одлуката, но, според Черкини, „тогаш имаме нова уставна ситуација што бара институционално разјаснување“.
„Во таков случај, се очекува претседателот или друг овластен субјект да го врати прашањето на Уставниот суд за дополнително толкување на следните чекори“, рече тој.
„Идејата дека земјата автоматски оди на избори во оваа фаза нема уставна поддршка. Уставот предвидува нови избори само откако ќе се конституира Собранието и ќе се исполни една од уставните околности наведени за негово распуштање“, додаде Черкини.
Според Черкини, кандидатката на Движењето Самоопределување за претседател на Парламентот, Аљбуљена Хаџија, може повторно да биде номинирана за претседател на Парламентот.
„Сепак, ова мора да се направи почитувајќи ги ограничувањата и упатствата што веќе се утврдени со последната пресуда на Уставниот суд,“, рече тој.
Како почна политичката криза?
Конститутивната седница започна на 15 април. Сепак, таа сè уште не е завршена поради несогласувања меѓу политичките партии во врска со начинот на гласање за претседател на Парламентот.
Откако кандидатката на Движењето Самоопределување за претседател, Аљбуљена Хаџија, не беше избрана на шест отворени гласања, претседателот на конститутивната седница, Авни Дехари, го смени дневниот ред на 1 мај.
Потоа тој побара од Демократската партија на Косово (ДПК), Демократскиот сојуз на Косово (ДСК), Алијансата за иднината на Косово и Српската листа да номинираат по еден член за комисијата што ќе го надгледува тајното гласање за претседател. На ова се спротивставија партиите што беа во опозиција во претходниот мандат, кои одбија да номинираат член за оваа комисија.
Првично, Алијансата за иднината на Косово поднесе жалба до Уставниот суд поради застојот. Судот одговори на 26 јуни, велејќи дека гласањето треба да се одржи во согласност со минатите практики. Тој им даде на пратениците 30 дена да го завршат процесот на конституирање, но овој рок беше игнориран.
Во меѓувреме, ДПК и ДСК поднесоа одделни тужби во врска со гласањето за претседател на парламентот.
Уставниот суд воведе привремена мерка од 27 јуни до 8 август, со која им забранува на пратениците да донесуваат одлуки и да дејствуваат во врска со конституирањето на Собранието.
Потоа, на 8 август, тој објави одлука за двете поднесени тужби - а целосната пресуда беше објавена на 18 август - во која Уставниот суд изјави дека промената на дневниот ред е прекршување на законот, обврзувајќи го Собранието да се врати на отворено гласање.
Ниту една партија не освои доволно гласови за самостојно да формира мнозинство, ниту пак беше постигнат политички договор.
Движењето Самоопределување на актуелниот премиер Албин Курти освои 48 места на изборите на 9 февруари, а другите парламентарни партии одбија да гласаат за својот кандидат за претседател на Собранието, чија номинација бара најмалку 61 глас.
Иако Самоопределување инсистира дека Аљбулхена Хаџиу е достоен кандидат, некои од најголемите парламентарни партии, како што се ДПК, ДСК и АБК, ја исклучуваат како личност која „предизвикува раздор“.
На изборите, ДПК беше втора со 24 места, ДСК трета со 20, по што следуваа Српска листа - најголемата српска партија во Косово - со 9, и коалицијата на АБК и Социјалдемократската иницијатива, со 8 гласа. Уште 11 места ги држат малцинствата.
По разговорите во Вашингтон, Русија спроведе масовни воздушни напади врз Украина

Руската армија во раните утрински часови на 19 август изврши една од најголемите воздушни офанзиви овој месец, користејќи 270 дронови и 10 ракети, соопштија Украинските воздухопловни сили.
Од нив биле соборени 230 дронови и шест ракети. Сепак, удари биле регистрирани на 16 локации со четири ракети и околу 40 дронови.
Локалните власти соопштија дека централниот украински град Кременчук бил сериозно погоден, оставајќи стотици корисници во Полтавска област без електрична енергија.
„Токму во моментот кога Путин му зборуваше на Трамп по телефон дека сака мир, неговата армија започна нов масовен напад врз Кременчук. Светот повторно виде дека Путин не сака мир – тој сака уништување на Украина“, изјави градоначалникот Виталиј Малецки.
Гувернерот на Полтавска област, Володимир Когут, потврди дека биле погодени административни згради на еден локален енергетски објект и дека околу 1500 домаќинства и 119 деловни објекти останале без струја.
Русија, пак, соопшти дека украински дронови предизвикале пожари во нафтена рафинерија и на покрив на болница во Волгоградска област.
Од почетокот на војната, и Киев и Москва редовно напаѓаат клучна инфраструктура на другата страна.
Андоновски најави модернизиран електронски систем за управување со документи

Целосно редизајниран и модернизиран ќе биде електронскиот систем за управување со документи еДМС, нaјави министерот за дигитална трансформација Стефан Андоновски. Системот, нагласи тој е клучен за дигиталната администрација и функционирањето на јавната управа, а според најавите од 1 октомври 2025 година, министерството целосно ќе ги исфрли хартиените документи од своето работење.
Досега системот бил користен само од 20 институции, а се покажал нестабилен, несоодветен и без соодветна техничка поддршка и сајбер безбедносни стандарди.
„Станува збор за прескап, но дисфункционален систем кој се користи во само 20 институции. Во последните две години немало техничка поддршка, одржување или развој. Не постоеле стандарди за сајбер безбедност и никој не се грижел за безбедноста на системот. Честите прекини и падови го правеле системот нестабилен. Тој се користел исклучиво како електронска писарница, без примена на архивирање или дигитална обработка на документи“, појасни Андоновски.
Одговорноста за системот ја презема министерството за дигитална трансформација, а една од мерките кои ги спровело е донесување нов закон за архивско работење по европски стандарди и спроведување тестови за безбедност.
Целта е до крајот на годината, еДМС да биде целосно функционален, безбеден и интегриран систем, со автоматизирана обработка на документи и можност за следење на предмети во реално време.
Планираме, рече Андоновски, и вклучување на нови институции, министерства, агенции и јавни претпријатија и дека во моментот има најави од пет нови.
Нагласи дека на граѓаните ќе им биде овозможено да го следат статусот на своите предмети во реално време и дека системот ќе обезбеди целосна електронска обработка, автоматизирано создавање решенија, известувања и сертификати со електронски потписи и печати.
За државата, ова ќе значи усогласување со стандардите на ЕУ и реформската агенда, која предвидува воведување единствен систем за управување со документи во сите државни институции до 2028 година, согласно законот за архивско работење.
Иако националниот портал за е-услуги нуди над 300 дигитални услуги, искуствата на граѓаните и натаму покажуваат дека патот до документите често вклучува многу чекање, двојни процедури и враќање на шалтерите. Проблем е и ниската дигитална писменост во администрацијата, но и на населението, покажуваат истражувањата на невладиниот сектор.
Сѐ уште активен еден крак на пожарот во ловиштето Јасен

Директорот на Дирекцијата за заштита и спасување (ДЗС) Стојанче Ангелов информира дека се уште е активен еден крак на пожарот во ловиштето Јасен.
„За жал пожарот во ловиштето Јасен се уште не е изгаснат. Еден крак е се уште активен. Дождот што заврна во многу мала количина не го изгасна огнот. Овде дејствуваме со два „ер трактори“ на Дирекцијата за заштита и спасување бидејќи можам да забележам една жешка точка и горе високо над сртот, и од спротивната страна две жешки точки со чадење“, изјави Ангелов.
Ангелов појасни дека се работи за екстремно стрмен терен и еден со зимзелена шума кадешто е исклучително ризично да се спуштат луѓе.
„Нашиот фокус ќе биде со два „ер трактори“ коишто со полицискиот хеликоптер да дејствуваме на оваа точка. Ќе дадеме се од себе во текот на денешниот ден да го ставиме под целосна контрола и овој преостанат крак од пожарот, но веќе гледам дека горењето се засилува што само по себе подразбира дека во попладневните часови ќе имаме посилен оган“, додаде Ангелов.
Поради пожар во националниот Парк Јасен, регионалниот пат Р1106 Македонски Брод - Скопје се уште останува затворен за секаков вид на возила.
Поради честите пожари летово, на територијата на цела држава е прогласена кризна состојба, која Владата на седница на 7 август ја продолжи за нови 30 дена.
За да се зајакнат капацитетите во справување со пожарите, Дирекцијата за заштита и спасување преку општините потпиша договори со 352 граѓани што се пријавија на неодамнешниот повик за обука на пожарникари.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете