Вести
ЕУ ќе ги повика сите земји од Западен Балкан да воведат санкции кон Русија
На заеднички самит следната недела, Европската унија (ЕУ) јасно ќе побара од земјите од Западен Балкан целосно да се усогласат со политиката на санкции против Русија.
Во нацрт-декларацијата што треба да се усвои на крајот на самитот се наведува дека усогласувањето со политиките на ЕУ е јасен знак за стратешката ориентација на партнерите, сега повеќе од кога било, во контекст на руската агресивна војна против Украина и другите безбедносни предизвици.
Шефовите на држави и влади на земјите-членки на ЕУ на 13 декември ќе се сретнат со колеги од шесте земји од регионот на редовниот годишен самит ЕУ-Западен Балкан.
„Заедничката визија за иднината вклучува заеднички вредности и заедничка одговорност. Додека ја продлабочуваме нашата соработка со партнерите, ги повикуваме да направат брз и одржлив напредок кон целосно усогласување со заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, вклучително и рестриктивните мерки на ЕУ, како и да се постапат во согласност со тоа“, се наведува во нацрт-декларацијата во која Радио Слободна Европа (РСЕ) имаше увид.
Во декларацијата ќе се пофалат земјите од Западен Балкан кои веќе ја покажуваат својата стратешка определба со целосно усогласување со надворешната и безбедносната политика на ЕУ и ќе се охрабрат „оние кои сè уште не го сториле тоа“ да го следат нивниот пример.
„Исто така, охрабруваме и подобрување на спроведувањето на рестриктивните мерки и спречување на нивно заобиколување“, велат лидерите на ЕУ во завршната декларација.
Со овој документ треба да се согласат и учесниците на самитот од регионот.
Повик за Косово и Србија
Посебен дел во завршната декларација се однесува на процесот на нормализација на односите меѓу Србија и Косово. Како што е наведено во нацртот, се нагласува дека ЕУ очекува Приштина и Белград да се ангажираат конструктивно со цел брз напредок во нормализацијата на односите. Се констатира дека тоа е клучно за безбедноста и стабилноста на целиот регион и за да се осигури дека двете страни можат да напредуваат на европскиот пат.
Двете страни ќе бидат повикани, без дополнителни одложувања или предуслови, целосно да го имплементираат Договорот за патот на нормализација и неговиот анекс за имплементација, договорени во февруари и март оваа година, како и сите претходни договори.
„Исто така, очекуваме страните да продолжат со континуираните напори за деескалација во согласност со барањата на ЕУ и да се воздржат од унилатерални и некоординирани дејствија кои би можеле да доведат до дополнителни тензии и насилство, како и од реторика која не води кон нормализација на односите“, ќе предупредат лидерите на ЕУ преку декларацијата што треба да биде усвоена на крајот од самитот.
Трајни решенија за билатерални спорови
Во завршната декларација ќе се нагласи потребата од посветеност на партнерите од Западен Балкан за инклузивна регионална соработка и зајакнување на добрососедските односи, вклучително и со земјите-членки на ЕУ.
Во овој контекст, ЕУ ја нагласува важноста од постигнување дефинитивни и трајни решенија за билатералните спорови и прашања на партнерите кои се вкоренети од минатото, се наведува во нацрт-декларацијата, во која се повикуваат земјите од регионот да гарантираат правата и еднаквиот третман на малцинствата.
Реформи кои ќе го забрзаат пристапувањето во Унијата
Со оваа декларација, ЕУ повторно ќе ја потврди својата целосна и недвосмислена посветеност на перспективата за членство на Западен Балкан во Унијата и ќе ги повика земјите од регионот да го забрзаат процесот на пристапување, заснован на кредибилни реформи, фер и ригорозни условувања и на принципот на сопствените заслуги.
„Проширувањето е геостратешка инвестиција во мирот, безбедноста, стабилноста и просперитетот“, се наведува во нацрт-декларацијата.
Во документот, исто така, се поздравува и определбата на земјите од регионот да ги почитуваат и да се посветат на клучните европски вредности и принципи. Нагласена е и потребата од одржливи и неповратни реформски достигнувања во областите на владеење на правото, функционирањето на демократските институции, економијата и реформата на јавната администрација.
ЕУ ќе ја потврди својата посветеност за забрзување и натамошно продлабочување на својот политички ангажман со Западен Балкан, меѓу другото, преку одржување на редовни самити ЕУ-Западен Балкан, учество на партнерите од Западен Балкан на настани на високо ниво на ЕУ и редовни дијалози за заедничките надворешни и безбедносни политики во мултилатерални форуми.
Дваесет и седум лидери од земјите на ЕУ и шест нивни колеги од Западен Балкан усвоија заедничка декларација во Тирана на 6 декември минатата година, со која се потврди целосната и недвосмислена посветеност на ЕУ за перспективата за членство на Западен Балкан во Унијата.
Одржувањето редовни годишни самити меѓу ЕУ и земјите од регионот стана практика од 2020 година. ЕУ, исто така, редовно ги поканува претставниците на овие земји на различни состаноци на министерско ниво.
види ги сите денешни вести
В недела инаугурација на Сиљановска-Давкова за претседателка
Седницата за инаугурација на новата претседателка Гордана Сиљановска–Давкова ќе биде закажана за в недела, на 12 мај.
Од Кабинетот на претседателот на Собранието Јован Митрески, информираат дека се чека официјалниот извештај од Државната изборна комисија (ДИК) за резултатите од изборите за нов шеф на државата, по што претседателот Митрески веднаш ќе ја закаже седницата за в недела во 12:00 часот.
Сиљановска - Давкова ќе положи заклетва пред стариот парламентарен состав.
Рокот на ДИК да ги испрати конечните резултати до Собранието е петок (10 мај) до 19 часот.
Според ДИК, од обработени 99,09 отсто од избирачките места и 99.82 отсто обработени избирачи, за Сиљановска - Давкова гласале 560.173 граѓани. Противкандидатот Стево Пендаровски доби 251.541 глас.
На 12 мај истекува петгодишниот мандат на Пендаровски.
Новата претседателка на Северна Македонија ќе му го додели мандатот за нова влада на победникот на парламентарните избори, Христијан Мицкоски и партијата што ја кандидираше, ВМРО-ДПМНЕ.
Украина го удвојува увозот на струја
Украина планира да го удвои увозот на електрична енергија во четврток (9 мај), по големиот руски напад врз енергетскиот систем на Украина, соопшти Министерството за енергетика.
„Се очекува увозот да се зголеми на 16.699 мегават часови од 7.600 во средата“, соопшти Министерството на Телеграм.
Планираниот увоз е блиску до рекордното ниво од 18.649 мегават часови, што беше забележано на крајот на март по првиот бран руски напади врз украинскиот енергетски сектор.
Државната енергетска компанија „Укрхидроенерго“ денеска соопшти дека две нејзини хидроелектрични централи биле сериозно оштетени претходно оваа недела и повеќе не се во функција по руските бомбардирања.
„Од денеска, сите постројки претрпеа катастрофални штети“, се вели во соопштението на Телеграм, додавајќи дека ќе бидат потребни значителни финансиски средства и напори за да се санираат штетите и да се обноват операциите на постројките.
Украина управуваше со 10 хидроцентрали пред руската инвазија во 2022 година, кои произведуваа околу 10 отсто од вкупната електрична енергија во Украина.
Во 2023 година, руските сили ја разнесоа хидроцентралата Кахово и по последните напади, само седум централи работат со значително намален капацитет.
Украинските власти рекоа дека земјата изгубила околу 80 отсто од производството на топлинска енергија и сега мора се повеќе да се потпира на трите нуклеарни централи, кои произведуваат околу 60 отсто од нејзината електрична енергија.
Производството од термоелектрани и хидроцентрали е неопходно за да се балансираат нивоата на снабдување и потрошувачка во утринските и вечерните часови кога потрошувачката на енергија е најголема.
Израел го гранатира Рафа додека Бајден предупредува на прекин на испораката на оружје
Израелската армија денеска (9 мај) го гранатираше Рафа, во време кога американскиот претседател Џозеф Бајден најостро го предупреди Израел дека ќе престане со испораката на оружје доколку почне офанзива против тој град на југот на појасот Газа.
И покрај меѓународното противење Израел веќе испрати тенкови и врши „целни упади“ во пограничниот град, за кој тврди дека е упориште на преостанатите баталјони на Хамас.
Додека преговорите за прекин на огнот продолжија во Каиро, претставници на Хамас (организација која САД и ЕУ ја прогласија за терористичка) и Исламски Џихад изјавија дека нивните борци ги нападнале израелските сили во источната периферија на Рафа, гаѓајќи противтенковски ракети и минофрлачи врз израелските позиции.
Жителите на Рафа, единствената голема урбана област во Газа која допрва треба да ја нападне израелската армија на терен, објавија дека слушнале звуци од експлозии во борбите меѓу палестинските борци и се приближувале до израелските војници.
Директорот на ЦИА Вилијам Барнс се врати од Ерусалим во египетската престолнина и во четвртокот ги продолжи состаноците со посредниците кои се обидуваат да обезбедат прекин на огнот, изјавија египетски безбедносни извори.
Во градот и неговата околина има илјадници раселени Палестинци кои избегаа од конфликтот во другите делови на Газа.
Рафа утринава бил силно гранатиран, а израелската армија подоцна објави дека ги напаѓа и позициите на Хамас северно, во централниот дел на палестинската енклава.
Уште една оставка во СДСМ, Тренчевска се повлекува од функцијата во партијата
Дополнителната заменик министерка за труд и социјална политика Јованка Тренчевска денеска на својот фејсбук профил објави дека се повлекува од функцијата претседателка на форумот на жени на СДСМ. Таа потенцираше дека од партиските структури се повлекува целосно одговорно и самосвесно, со сигурност дека не ја изневерила довербата која и беше дадена.
„Со вчерашниот изборен ден покажавме дека живееме во демократска држава каде моќта е на народот! Онака како што и треба да биде. Благодарам на сите граѓани кои вчера излеговте и го дадовте својот глас за промени по ваша мерка! Во нашиот мандат како Социјалдемократски сојуз на Македонија, никој не оставивме сам, носевме мерки и закони кои помагаат на сите граѓани“, посочи Тренчевска.
Таа додаде дека се донесени највисоките плати и пензии, се грижеле за најмладите и за лицата со попреченост.
„Затоа денес се повлекувам од мојата функција како претседателка на форумот на жени на СДСМ, функција која ја извршував чесно, достоинствено и во служба на граѓаните. Но, од моето делување сфатив дека на граѓаните не им се потребни само добри закони, туку и силни реформи! Продолжувам цврсто напред“, појасни Тренчевска.
По лошите изборни резултати на вчерашните парламентарни избори, оставки од своите позиции во партијата најавија двајцата потпретседатели на СДСМ, Фатмир Битиќи и Перо Костадинов.
Бајден: Ако израелската армија влезе во Рафа, САД ќе престанат да испорачуваат оружје
Претседателот на САД Џо Бајден за телевизијата Си-ен-ен синоќа (8 мај) изјави дека САД ќе запрат со испораките на американско оружје за Израел ако премиерот Бенјамин Нетанјаху нареди офанзива на градот Рафа во Појасот Газа.
Во интервјуто тој призна дека американско оружје било употребено за убивање на цивили во Газа.
„Цивили се убиени во Газа како последица на тие бомби, но и на други начини кога тие навлегуваа во населените центри“, изјави Бајден укажувајќи на бомбите тешки повеќе од 900 килограми чии испораки запреа минатата недела.
„Јасно ставив до знаење дека ако влезат во Рафа, тие се уште немаат влезено, но ако влезат во Рафа, нема да испратам оружја што историски биле употребени во Рафа и другите градови да се справат со проблемот“, истакна Бајден.
Претседателот на САД се покажа како голем подржувач на Израел и со тоа што за првпат ја условува подршката за сојузникот свртува нова страница во седумесечниот конфликт меѓу Израел и Хамас. Исто така, изјавата дека американски бомби се употребени за убиство на цивили во Газа е целосно признание за вклученоста на САД во оваа војна.
Администрацијата на Бајден се соочува со огромен притисок, вклучувајќи и од членови на неговата партија, да запре со испораките на оружја кога во Газа се развива хуманитарна криза од огромни пропороции и каде според здравствените власти на појасот досега се убиени над 34000 цивили.
Градот Рафа е во јужниот дел на Газа каде се сосредоточени околу милион палестинскии бегалци кои ги напуштија своите домови по нападот на Израел и спас побараа во овој град на границата со Египет.
Кинескиот претседател Џинпинг ќе се сретне со унгарскиот премиер Орбан
Кинескиот претседател Си Џинпинг, на последната станица на европската турнеја, треба да се сретне со унгарскиот премиер Виктор Орбан и други официјални претставници во Будимпешта, каде што се очекува да разговара за војната во Украина и за локалните инфраструктурни проекти.
Си пристигна во главниот град на Унгарија доцна на 8 мај, по средбата со српскиот претседател Александар Вучиќ во Белград. Неговата европска турнеја започна на 5 мај во Франција, каде што претседателот Емануел Макрон и лидерите на ЕУ го повикаа да ги олесни кинеските трговски ограничувања и да го искористи своето влијание за да го притисне рускиот претседател Владимир Путин да стави крај на неговата инвазија на Украина.
Си ја нарече Унгарија „мета број еден во регионот на централно-источна Европа за кинески инвестиции“ во написот што го напиша за провладиниот дневен весник „Маѓар Немзет“. Тој и Орбан се очекува да одржат доцна попладне да одржат прес-конференција во Будимпешта.
„Се очекува унгарските и кинеските власти да потпишат од 16 до 18 нови договори за соработка, од кои еден може да биде голем инфраструктурен проект во рамките на огромниот кинески проект „Појас и пат“, изјави унгарскиот министер за надворешни работи Петер Сијарто претходно оваа недела.
Првото патување на Си во Европа по пет години се смета за дел од неговата желба да го зголеми влијанието на Пекинг врз економските и политичките работи на континентот.
Орбан воспостави блиски односи со Кина и Русија, а го налути Брисел поради одбивањето да се приклучи на санкциите на ЕУ против Москва или да дозволи, како и другите земји од НАТО, испорака на оружје за Украина.
Во Белград, двете земји рекоа дека кинеско-српскиот договор потпишан од Кси и Вучиќ го подигнува нивото на нивната соработка од стратешко партнерство до „градење на заедницата на Србија и Кина со заедничка иднина во новата ера“.
Како и Москва, Пекинг дипломатски го поддржа Белград во неговото одбивање да ја признае независноста на поранешната покраина Косово, додека Белград ги поддржа барањата на Кина кон Тајван.
„Тајван е Кина“, рече Вучиќ на 8 мај, повикувајќи се на Повелбата на Обединетите Нации.
Посетата на Си навидум беше темпирана да се совпадне со 25-годишнината од бомбардирањето на НАТО врз поранешната кинеска амбасада во Белград во 1999 година, смртоносен инцидент што ги обедини Пекинг и Белград во нивните критики за западната интервенција на Балканот и во целиот свет.
Евроамбасадорот Гир и ја честиташе победата на Сиљановска-Давкова
Амбасадор на Европската Унија во Република Северна Македонија Дејвид Гир и ја честиташе победата на Гордана Сиљановска-Давкова на вчерашните претседателски избори.
„Честитки до Гордана Силјановска-Давкова за нејзиниот избор за претседателка на Северна Македонија. Очекувам тесна соработка со неа за европската иднина на земјата, напиша Гор на платформата Х.
Според последните резултати објавени на сајтот на ДИК, кандидатката на ВМРО-ДПМНЕ Гордана Сиљановска- Давкова освоила 560.170 гласови (65,14%), а нејзиниот противкандидат Сево Пендаровски од СДСМ 251.541 (29,25%).
Во одговор на честитката на Гир, Сиљановска-Давкова вели оти и таа очекува продолжување на соработката за заокружување на интеграцијата на земјава во Европската Унија.
За победата на претседателските избори Силјановска-Давкова доби честитка и од еврокомесарот за проширување Оливер Вархеји.
Иран најави промена на нуклеарната доктрина ако се почуствува загрозен
Иран ќе мора да ја промени својата нуклеарна доктрина доколку Израел му се закани, изјави советникот на врховниот ирански лидрф, Камал Харази, предизвикувајќи загриженост за иранското нуклеарно оружје.
„Не планиравме да изградиме нуклеарна бомба, но ако опстанокот на Иран е загрозен, нема да имаме друг избор освен да ја промениме нашата воена доктрина“, рече Харази, а денеска објави иранската Студентска новинарска мрежа, додавајќи дека Техеран веќе соопшти дека има потенцијал да изгради такво оружје.
Врховниот лидер на Иран, ајатолахот Али Хамнеи, го забрани развојот на нуклеарно оружје со фатва на почетокот на 2000-тите, повторувајќи ја својата позиција во 2019 година, кога изјави дека „изградбата и складирањето нуклеарни бомби е погрешно, а нивната употреба е харам (религиски забранета)... и иако имаме технологија за нуклеарно оружје, Иран решително ја избегнува“.
Но, во 2021 година, тогашниот ирански министер за разузнавање кажа дека притисокот на Западот може да го принуди Техеран да работи на нуклеарно оружје.
„Во случај ционистичкиот режим (Израел) да ги нападне нашите нуклеарни постројки, ние повеќе нема да се двоумиме“, додаде Харази.
Во април, Иран и Израел достигнаа највисоко ниво на тензија, при што Техеран директно лансираше околу 300 проектили и беспилотни летала кон Израел како одмазда за непотврдениот израелски напад врз комплексот на иранската Амбасада во Дамаск, кој резултираше со жртви.
Иран во последните години ги развива своите нуклеарни постројки, тврдејќи дека тие служат исклучиво за цивилни цели.
По долготрајните преговори поради загриженоста дека Техеран би можел да развие нуклеарно оружје, Иран потпиша нуклеарен договор во 2015 година со кој драстично се ограничува збогатувањето ураниум и ја овластува Меѓународната агенција за атомска енергија (МААЕ) да врши строги инспекции.
САД, во меѓувреме, во 2018 година, се повлекоа од договорот во време на тогашниот претседател Доналд Трамп, а Техеран почна да збогатува ураниум и се приближи до чистотата на ураниум соодветна за производство на оружје, како и ограничувањето на инспекциите на МААЕ.
Путин на Денот на победата: Русија нема да дозволи никој да и се заканува
Во говорот по повод годишнината од победата на Советскиот Сојуз над нацистичка Германија во Втората светска војна, рускиот претседател Владимир Путин изјави дека Русија ќе направи сè што може за да избегне судир на глобалните сили, но нема да дозволи да биде загрозена.
Путин ова го кажа пред руските војници на Црвениот плоштад.
„Русија ќе направи се за да спречи глобален конфликт. Но, во исто време, нема да дозволиме никој да ни се заканува. Нашите стратешки сили секогаш се во состојба на борбена готовност“, рече Путин.
Откако повика на едноминутно молчење, Путин го заврши говорот со зборовите: „За Русија! За победа! Ура!“.
Додека руските трупи напредуваат против украинските сили поддржани од Западот, Путин ги обвини „арогантните“ западни елити дека заборавиле на одлучувачката улога што Советскиот Сојуз ја одигра во поразот на нацистичка Германија и поттикнувањето конфликт низ целиот свет.
Путин, кој ја испрати својата војска во Украина во 2022 година, ја гледа војната како дел од борбата со Западот, за кој вели дека ја понижил Русија по падот на Берлинскиот ѕид во 1989 година со навлегување во она што тој го гледа како сфера на влијание на Москва.
Украина и Западот велат дека Путин е вмешан во грабеж на земјиште во империјален стил. Тие ветија дека ќе ја победат Русија, која моментално контролира околу 18 отсто од Украина, вклучувајќи го и полуостровот Крим и делови од четири региони на истокот на земјата. Русија вели дека земјите, некогаш дел од Руската империја, сега повторно се дел од Русија.
Советскиот Сојуз изгуби 27 милиони луѓе во Втората светска војна, вклучително и милиони во Украина, но на крајот ги турна нацистичките сили назад во Берлин, каде Адолф Хитлер се самоуби, по што црвеното советско знаме за победа беше подигнато во Рајхстагот во 1945 година.
Безусловното предавање на нацистичка Германија стапи на сила во 23:01 часот на 8 мај 1945 година, кој Франција, Велика Британија и САД го одбележаа како „Ден на победата во Европа“.
Дотогаш, 9 мај веќе пристигна во Москва, кој стана „Ден на победата“ на Советскиот Сојуз во она што Русите го нарекуваат Големата патриотска војна од 1941-45 година.
Радев: Наскоро ќе стане јасно дали Северна Македонија сака да оди во Европа
Бугарскиот претседател Румен Радев денеска изјави дека наскоро ќе стане јасно дали новиот претседател и партијата што победи со значителна разлика на изборите во Република Северна Македонија ќе работат за европската перспектива на земјата или ќе одат во друга насока.
Како што пренесе БТА, тој ова го изјави откако заедно со бугарската потпретседателка Илијана Јотова положија цвеќе пред споменикот на Непознатиот воин по повод 9 мај.
„Многу брзо ќе стане јасно дали таа земја сака да оди кон Европа. Мојот став во однос на Република Северна Македонија секогаш бил отворен и конзистентен, како што беше со претседателите Ѓоѓе Иванов и Стево Пендаровски, така ќе биде и со Гордана Силјановска“, изјави Радев.
Бугарскиот претседател рече дека отсекогаш ја поддржувал европската интеграција на Република Северна Македонија, „но со почитување на принципите на добрососедство и особено Копенхашките критериуми за членство“. Според него, тоа значи „промена на Уставот и почитување на правата на македонските Бугари“.
„Откажување од јазикот на омразата што беснееше во оваа изборна кампања, ревизија на учебниците, почитување и заштита на бугарското културно и историско наследство на Бугарите во земјата“, ја пренесува БТА изјавата на Радев.
Вчера (8 мај) во Северна Македонија се одржаа двојни избори-втор круг претседателски и парламентарни избори. Според изборните резултати Гордана Сиљановска Давкова ќе биде новата претседателка, а убедлива победа на парламентарните избори издојуваше опозициската ВМРО-ДПМНЕ и коалицијата Твоја Македонија.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете