Една нова студија ѝ помогна на водечката руска вакцина против коронавирусот да се заборават критиките за нејзиното предвремено пуштање во употреба. Кон ова придонесе и фактот што многу земји се соочуваат со растечки логистички и политички предизвици за доставување вакцини.
Привремената анализа на резултатите од испитувањето во третата фаза на Спутник V, кои беа објавени на 2 февруари во меѓународното медицинско списание „Лансет“ откри дека вакцината е 91,6 проценти ефикасна против ковид-19. Тоа е приближно споредливо со заштитата што ја даваат досега водечките вакцини од западно производство.
Шефицата на ЕУ ги отфрли критиките за доцнење со вакцинацијата
Додека во објавеното истражување не е јасно дали руската вакцина може да го запре пренесувањето на вирусот, новото истражување веќе ја намали загриженоста за недостаток на транспарентност и за забрзаната употреба пред да завршат клиничките испитувања.
„Оваа нова документација од „Лансет“ треба да ги неутрализира ваквите проблеми. Русија се обложи на својата вакцина и се чини дека тој облог се исплати“, изјави за РСЕ Џулијан Танг, вирусолог од Универзитетот во Лестер во Британија.
Новата студија доаѓа во моментот кога трката за производство на ефективни и лесни за дистрибуција вакцини против ковид-19 влегува во нова фаза. Западните вакцини од АстраЗенека, Модерна и Фајзер, заедно со кинеските Синовак и Синофарм и руската Спутник V, се појавија како првични победници.
Но, новата трка на националните влади за резерви донесе голем број претежно предвидливи проблеми - од доцнењето во производството и испораката до предизвиците со дистрибуција.
Србија планира да ја произведува руската вакцина „Спутник V“
Ова создаде поголем глобален терен за руските и кинеските вакцини и покрај останатите прашања во врска со вакцините.
„Кина и Русија стапнаа на папучата за гас со домашното одобрување на нивните вакцини предвреме“, вели за РСЕ Џуди Твиг, експерт за глобално јавно здравство од Универзитетот во Вирџинија, додавајќи: „Една од работите што се надеваат дека ќе ја направат е да ја искористат празнината што ја создаде национализмот за вакцини што го видовме на Запад“.
Бирократските пресметки се чини дека ја забавија набавката на вакцини во Европската унија, а Брисел и АстраЗенека се заклучени во спор откако фармацевтскиот гигант изјави дека ќе мора да ги намали испораките заради недоволното производство.
Европската унија инсистираше на тоа производителот на лекови да го почитува договорот и оттогаш воведе извозни контроли на вакцините произведени во блокот. Во меѓувреме, има малку знаци дека земјите во развој ќе добијат пристап во скоро време.
Додека земјите во делови од Источна Европа, Централна Азија, Блискиот исток и Јужна Азија ги подготвуваат своите програми за вакцинирање, се очекува дека сегашниот тек да биде бавен, а најголем проблем е недостатокот на пристап до инјекции.
Многу од тие нации учествуваат во програмата предводена од Светската здравствена организација насочена кон правичен пристап, наречена КОВАКС, која собра две милијарди долари за купување вакцини за посиромашните земји. Но, добивањето пристап до доволно дози за нивното население може да трае со години.
Еден труд објавен кон крајот на јануари од страна на Економист наведува дека тие региони малку веројатно ќе видат широко распространетата покриеност на вакцините до 2023 година.
„Постои вакуум за вакцини, како во однос на јавното здравство, но и политички, и Русија и Кина се задоволни да се обидат и да го пополнат“, вели Твиг.
Пополнување на вакуумот
И покрај главните прашања на почетокот, побарувачката за Спутник V се зголемува. Руската вакцина досега е одобрена од десетици земји во светот за директно купување или преку зделки за лиценцирање за нивно производство.
„Русија сигурно не си направи услуга во одделот за кредибилитет со тоа што ја одобри вакцината уште пред да започнат испитувања во третата фаза. Тоа нивно сопствено дејство создаде скептицизам околу вакцината во последните месеци“, вели Твиг, додавајќи: „Но, тешко е да се замисли дека тие само дрско ги фалсификувале податоците што ги испратиле до „Лансет“. Резултатите не влегуваат во Лансет без внимателно разгледување од врвни меѓународни тимови на специјалисти“.
Ковакс го објави планот за ковид вакцините - За Македонија 103.200 дози
Земји како Белорусија, Казахстан и Турција веќе се пријавија на производство на Спутник V. Тука е и Иран, кој ги забрани западните вакцини. Индија, Јужна Кореја, Бразил и Кина исто така ќе ги произведуваат, најави рускиот фонд за директни инвестиции, кој ја финансираше вакцината и е одговорен за продажба на глобално ниво.
Кога Русија ја пушти вакцината пред шест месеци и започна масовни вакцинации пред да бидат откриени податоците од испитувањата во Фаза 3, научниците изразија загриженост и изразија жалење за недостатокот на транспарентност.
Но, најновата база на податоци од Фаза 3 за Спутник V, заедно со релативно ниската цена и поедноставните барања за складирање на вакцината, сигурно ќе ја зголемат неговата привлечност низ Евроазија.
За разлика од вакцините на Фајзер и Модерна, Спутник V и двете водечки кинески вакцини не треба да се чуваат и транспортираат на екстремен студ, давајќи им логистичка предност за посиромашните земји во кои често немаат капацитети.
Некои влади на Централна Азија сметаат на програмата КОВАКС за да вакцинираат критична маса на свои граѓани, но програмата се ограничува на вакцинирање на 20 проценти од населението на која било земја учесник.
Со цел да се надмине јазот, и Киргистан и Таџикистан побараа помош од Русија во набавката на дозите на Спутник V; Туркменистан, кој тврди дека е без коронавирус, веќе започна да купува руски вакцини.
Покрај тоа што се потпре врз КОВАКС, Узбекистан во декември започна со 3-та фаза на клиничките испитувања за друга кинеска вакцина развиена од компанијата Anhui Zhifei Longcom Biopharmaceutical.
Пакистан, во меѓувреме, доби донација од 500.000 вакцини Синофарм од Пекинг за една земја од околу 220 милиони. Покрај Синофарм, Исламабад веќе им одобри овластување за итна употреба на вакцините на AstraZeneca и Спутник V.
Руските и кинеските вакцини добиваат голем интерес и во Европа.
Германската канцеларка Ангела Меркел изјави дека Спутник V може да се користи во Европската унија доколку добие регулаторно одобрување. Германскиот министер за здравство Јенс Спан навести дека вакцините за коронавирус од Кина и Русија може да се искористи за надминување на сегашниот дефицит на дози во Европа.
75 милиони вакцини од Фајзер во вториот квартал од годината
Членката на ЕУ Унгарија веќе ја одобри вакцината на Синофарм и ја доби својата прва пратка Спутник V – 40.000 дози - на 2 февруари.
На периферијата на ЕУ, Србија успеа да вакцинира голем дел од нејзините 7 милиони жители што е втора најбрза стапка во Европа, зад Велика Британија, потпирајќи се многу врз руски и кинески вакцини покрај некои западни дози.
Конечни грижи за вакцинацијата
Додека одобрувањето на Лансет смири некои проблеми во врска со брзиот процес на одобрување на Спутник V, отсуството на слични студии за вакцини произведени во Кина доведува до прашања во врска со нивната ефикасност.
Објавена е студија заснована на податоци на Синовак во „Лансет“, но тоа вклучувало само информации за испитувања во фаза 1 и 2. Ниту Синовак ниту Синофарм не ги објавија своите податоци за Фазата 3 јавни или објавени резултати, иако и двајцата доставија податоци до СЗО за преглед и добија регулаторно одобрување во други земји, како и во Кина, врз основа на нивните испитувања.
Досега, Синовак се чини дека е на добар пат, иако даде различни нивоа на ефективност во патеките во доцната фаза. Привремените податоци од Турција и Индонезија покажаа дека вакцината е ефикасна 91,25 и 65,3 проценти.
Истражувачите во Бразил првично рекоа дека тоа е 78% ефикасно во нивните клинички испитувања, но ја ревидираа оваа бројка на 50,4% во јануари, откако вклучија повеќе податоци. „Сè уште има недостаток на податоци за кинеските вакцини“, вели Твиг, наведувајќи: „Колку и да е првично недостаток на транспарентност од Русија со нејзината вакцина, од Кина има уште помалку транспарентност“.
Кон крајот на декември, Синофарм соопшти дека привремените испитувања во фаза 3 на вакцината покажале дека е ефикасна 79 проценти - пониска од оние на Фајзер и Модерна.
Додека многу експерти забележуваат дека брзината и недостатокот на транспарентност околу податоците за тестот на кинеските вакцини го разгореа скептицизмот во однос на неговата ефикасност, резултатите од првичните испитувања досега не дадоа причина за тревога.
„Тешко е да се оддели вакцината од земјата од каде што потекнува“, рече Универзитетот во Лестер Танг. „Но, направете чекор назад и погледнете ја чисто науката и нема значителни негативни ефекти што можам да ги видам“.
