Изданието од 26 март на ток-шоуто „Твојата сопствена вистина“ со Роман Бабајан на руската телевизија НТВ беше отворено со монтажа на кратки клипови од луѓе претставени како граѓани на украинскиот пристанишен град Мариупол, кој е уништен од руски бомби, ракети и гранати откако Москва ја нападна Украина на 24 февруари.
Една жена тврдеше дека украинските сили ќе стрелаат во децата на игралиштата. Гневен маж со крената тупаница вика: „тие фашисти, тие копилиња, тие наркомани“.
Еден момент подоцна, првиот гостин на емисијата, главниот уредник на државната телевизија РТ Маргарита Симонјан, се чинеше дека ги воздржува солзите околу чудните и срамотни тврдења: дека украинските сили гаѓале деца со забранети касетни бомби; дека украинскиот претседател Володимир Зеленски ги забранил сите приватни медиуми; дека Украинците не ги сметаат Русите за луѓе; дека украинските лекари повикале да се кастрираат руските воени затвореници; и дека украинските „нацисти“ биле „подготвени да им ги извадат очите на децата врз основа на нивната етничка припадност“.
Сето ова во првите пет минути од емисијата.
Руската влада лажно инсистира дека нејзината војна против Украина не е војна, туку „специјална воена операција“, и вели дека нејзините главни цели се „денацификација и демилитаризација“ на соседната земја.
Претседателот Владимир Путин ја карактеризира Украина како нелегитимна земја која во суштина била создадена од советските власти и која сега ја водат „неонацисти“ и „наркомани“ кои примаат наредби од Вашингтон.
Сите овие теми постојано се на вестите на државната телевизија и на мноштвото политички ток-шоуа на про-Кремљ каналите - програми кои сè повеќе прикажуваат отровна реторика среде калеидоскоп од виртуелни графики и видеа што се репродуцираат во континуиран циклус.
„Тие секогаш лажат“
„Целата телевизија сега е полна со воено перење мозок“, напиша неодамна Јелена Риковцева, дописник на Руската служба на РСЕ, која се фокусира врз медиумите. Во колумната со наслов „Бомбардирање на мозокот“ таа додава дека во една статија тешко е да се правда за содржината на руската државна телевизија на „врвот на антиукраинската хистерија“.
„Еден клик на далечинското и тоа е: „...во Мариупол, како што се стега обрачот [на руските сили] околу неонацистите, тие сè повеќе ги користат локалните жители како жив штит“. „...баталјони на неонацисти ограбуваат и колат локални жители“. „...нацистите уништуваат колони бегалци, додека останатите се заробени во градот“. „...Руските војници спасуваат деца и ги оперираат ранетите...“
Овие тврдења, дадени без основа или докази, се спротивставени од официјални лица и од западните медиуми кои имаат новинари во Мариупол, како и од жителите кои избегаа од градот - некои од нив беа под руски оган и покрај договорите за хуманитарни коридори.
На 29 март, информативната програма Time Will Tell на државниот Канал 1 прикажа православна христијанска катедрала која стои главно неоштетена меѓу урнатините на Мариупол додека дописникот коментира дека глетката „ни дава голема надеж дека Бог е со нас“.
Два клучни дела од наративот на Кремљ се неаргументираните тврдења дека Киев ќе започне голема офанзива против сепаратистичките сили поддржани од Русија во украинскиот регион Донбас и дека Соединетите држави настојуваат да ја елиминираат Русија.
Овие теми беа силно застапени на 27 март на државниот канал Росија-1 и на НТВ, кој е во сопственост на медиумската група на државно контролираниот гигант за природен гас Гаспром.
На НТВ, „Неделата во преглед“ со Ирада Зеиналова имаше сегмент за „фатени документи“ за кои погрешно рече дека докажува оти руската инвазија спречила планиран напад на украинските сили во Донбас.
Истиот ден, жестокиот про-Кремљ експерт Владимир Соловјов ја искористи својата тричасовна програма за да разговара за она што тој лажно тврдеше дека е намерата на САД: да ја „уништат Русија, да ја поделат на ситни делови и еднаш засекогаш да стават крај на темата за постоењето на рускиот народ“.
Украинскиот новинар Роман Цимбаљук, кој долги години работеше во Москва како дописник на новинската агенција УНИАН и беше чест гостин во ток-шоуата на руската државна телевизија, за РСЕ изјави дека „точно знае како функционира руската пропаганда“. „Руските медиуми не се мас-медиуми, туку информативни трупи и тие секогаш лажат“, вели тој.
Од телевизија до RuTube
Во минатото, Кремљ изгледаше задоволен од својата контрола врз националното радиодифузно емитување, дозволувајќи им на независните и либерални медиуми да постојат на маргините.
Моделот се чинеше дека е ефикасен дури и во 2014 година, кога Русија го зазеде украинскиот регион Крим и поттикна војна во Донбас, помагајќи им на сепаратистите да преземат контрола врз делови од провинциите Доњецк и Луганск.
Овој пат, според московскиот анкетар Максим Катс, јавната поддршка за политиките на Кремљ е многу послаба. Како резултат на тоа, посочува тој, државата ја зголеми пропагандата и ја надополни со посилен притисок врз независните медиуми и слободата на говорот.
„Изгледа мислат дека луѓето не ја поддржуваат војната и затоа спроведуваат мерки како воена цензура“, изјави Катс за РСЕ, додавајќи: „Тие ги затвораат социјалните мрежи кои работат со години. Тие разбираат дека ако информациите се шират слободно, тогаш никој нема да ја поддржи војната“.
Социологот Љубов Борусијак се согласува дека во руското општество, војната против Украина не донесе „ништо слично на емоционалното подигање за време на настаните на Крим“. Покрај тоа, вели таа, околу 75 насто од Русите користат Интернет, а некои извештаи на опозицијата собираат десетици милиони прегледи, што потенцијално ја поткопува државната контрола врз информациите за војната.
„Процентот на редовни телевизиски гледачи постојано опаѓа во последниве години, особено кај младите луѓе“, вели Борусијак. Како резултат на тоа, интересот на Кремљ за доминација на интернет телевизијата, како и за емитување телевизија расте.
Убедливо најпопуларната платформа за социјални медиуми во Русија е YouTube, која ја користат околу три четвртини од сите руски корисници на интернет. И повиците за негово блокирање во земјата се сѐ погласни, особено откако YouTube ги блокираше медиумите под контрола на Кремљ на 11 март.
Во февруари 2021 година, Путин ја претстави политиката на Кремљ во однос на странските социјални медиуми: „Ние нема да затвориме ништо додека не добиеме свое. Кога нашите ценети колеги ќе видат дека има алтернатива, дека не држат монополски позиции на овој пазар, ќе се однесуваат поинаку“, изјави Путин.
Кремљ со мал успех се обидува да го промовира RuTube, бавниот клон на YouTube, основан во 2006 година, кој е во сопственост на Газпром и ги содржи сите вести што Москва сака да ги видат Русите.
Според независниот iStories, популарноста на RuTube достигна врв на 14,5 милиони корисници во 2011 година и падна на само 3 милиони во 2021 година. За споредба, во 2021 година, 78,5 милиони Руси го користеле YouTube.
Канал Z
Страницата „Вести и медиуми“ на RuTube содржи преноси во живо од сите телевизиски канали низ целата земја, плус кратки видеа од новински агенции и весници кои се пријателски настроени кон Кремљ.
Во него се прикажани и каналите на различни агенции на руската влада, вклучително и каналот Звезда на Министерството за одбрана и оние на Министерството за надворешни работи, Горниот дом на парламентот и вселенската агенција Роскосмос.
На 22 март, нов канал наречен ZTV - очигледна референца на симболот Z што Москва го промовира во Украина, се прогласи за „деноноќен канал за специјалната воена операција на вооружените сили на Руската Федерација во Украина“.
Некои од неговите најрани програми прикажуваа кратки интервјуа со руски војници кои објавуваа „100-процентна ефикасност“ на операцијата и видеа од руската воена технологија во акција.
Ваквите тврдења се спротивни на оценките на бројни воени експерти кои велат дека руската офанзива е далеку од нејзините првични цели и со докази за високиот број на жртви и загубата на опрема во војната.
На 28 март, каналот RT In Russian објави кратка снимка на која наводно се прикажани руски војници како на глас читаат писма испратени до нив од ученици.
„Драг војник“, чита еден војник: „Ви пишувам во знак на благодарност и сакам со сета душа да ви кажам благодарам за фактот што спијам мирно, одам на училиште и живеам со мирно небо над мојата глава. Се надевам дека ќе го одржите вашиот дух и ќе можете да продолжите да се залагате за својата татковина. Не можете да замислите како јас и другите луѓе кои живеат на територијата на Русија ве сакаме и поддржуваме“.
Следен канал наречен RT Rossia на 21 март објави документарен филм од Антон Красовски во траење од еден час, во кој детално ги опишува неоснованите тврдења на Москва дека американското Министерство за одбрана ги поддржувало лабораториите за биолошко оружје во Украина.
Рускиот наратив, кој беше широко распространет од државната телевизија, беше демантиран од Вашингтон и широко отфрлен од експертите.
„Со војната во Украина во вториот месец, руската јавност засега нема причина да не верува во она што им го кажуваат од државните медиуми“, вели Алексеј Левинсон, аналитичар во независната агенција „Левада Центар“.
Сепак, додава тој, многумина потсвесно чувствуваат дека војната е погрешна. „Значи, мора да има средства за да се надмине тој глас на совеста. И ова се прави преку телевизијата – и досега, тоа е прилично успешно“, заклучува тој.
