Со објавата на компанијата на Џаред Кушнер, зетот на американскиот претседател Доналд Трамп дека се откажува од изградбата на луксузен комплекс во центарот на Белград, случајот со Генералштабот во Србија не е завршен.
Повлекувањето на компанијата на Кушнер „Афинити партнерс“ не ја исклучува можноста за нови планови за изградба на местото на Генералштабот.
Со посебен закон (lex specialis), владата го одзеде статусот на културно добро за зградите оштетени во бомбардирањето на НАТО, со што се отвори патот за уривање на комплексот.
Нема официјални информации за понатамошни планови, но во јавноста се споменуваат потенцијални нови инвеститори. Меѓу нив е компанијата од Обединетите Арапски Емирати, „Игл Хилс“, која е партнер на Србија во проектот „Белград на вода“.
Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, во својата прва реакција, ги обвини сите оние кои се спротивставија на проектот со коментарот дека уништиле вредна инвестиција.
Антивладините демонстранти и активисти кои се спротивставуваат на изградбата, дури и по повлекувањето на компанијата на Кушнер, велат дека ја продолжуваат својата „борба“.
На проектот се спротивставува и струката, која, вели тој, ќе продолжи да инсистира на реконструкција, а не на рушење на комплексот на Генералштабот.
Обвинителството за организиран криминал објави дека работата ќе продолжи, кое поднесе обвинение против министерот за култура на Србија, Никола Селаковиќ, за фалсификување документи врз основа на кои Генералштабот ја изгубил заштитата на културните добра.
Од мај 2024 година, кога беше потпишан договорот со компанијата на Кушнер, властите наидоа на проблеми на патот кон реализација на проектот.
Што ќе се случува сега?
Претставниците на владата предводена од Српската напредна партија не зборуваа конкретно за тоа што ќе се случи следно. Досега од нив се слушнаа само критики.
Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, ги нарече противниците на проектот „кретени“ бидејќи, како што рече, поради нив, инвестицијата чија вредност се проценуваше на 750 милиони евра не успеа.
Тој, исто така, се закани дека ќе ги открие урнатините и ќе го симне билбордот на српската армија што со години ја покриваше фасадата на една од двете згради на Генералштабот.
„Сега ќе се открие, за луѓето да можат да видат колку морничаво изгледа“, изјави Вучиќ за Радио Телевизија Србија на 16 декември, коментирајќи дека „само е прашање кога ќе почнат да паѓаат тули и камења од него“.
Неколку дена подоцна, најавата на Вучиќ беше спроведена.
Билбордот беше отстранет од зградата.
Претседателот на Србија, исто така, најави кривични пријави, за кои вели дека „лично ќе поднесе“ против „сите оние што учествувале во потера и уништување на инвестицијата“.
Тој, исто така, обвини дел од полицијата и Обвинителството за опструкција на проектот.
Обвинителството продолжува со истрагата
Информацијата дека компанијата „Афинити партнерс“ се повлекува од нвестицијата дојде неколку часа откако Обвинителството за организиран криминал (ТОК) поднесе обвинение против неколку службени лица за злоупотреба на службената должност и фалсификување во случајот со Генералштабот. Меѓу нив е и министерот за култура Никола Селаковиќ.
ТОК ја води истрагата од мај оваа година.
Според тогашните наводи на Обвинителството, директорот на Републичкиот завод за заштита на спомениците на културата, Горан Васиќ, призна дека фалсификувал документи.
Врз основа на тоа, до Министерството за култура беше поднесена иницијатива за одземање на статусот на зградите на Генералштабот како културно богатство.
Министерот Селаковиќ во неколку наврати изнесе низа обвинувања и навреди против Обвинителството за организиран криминал.
Претседателот Вучиќ, коментирајќи ја истрагата на Обвинителството, објави дека ќе ги помилува сите оние кои „наводно учествувале во проневера“.
„Нема корупција во овој проект“, рече Вучиќ пред американскиот партнер да се повлече од него.
По поднесувањето на обвинението, обвинителството објави дека ќе продолжи со својата работа за да утврди дали и други лица се вмешани во кривични дела.
Српските власти, сакајќи да го забрзаат проектот, чија имплементација беше забавена од работата на Обвинителството, посегнаа по посебен закон.
На почетокот на ноември, српскиот парламент го усвои „lex specialis“, со кој се отстрани заштитата на културните добра од комплексот на Генералштабот.
Дали се познати понатамошните потези на компанијата на Кушнер?
Во одговор на Радио Слободна Европа, компанијата на Кушнер „Афинити Партнерс“ не ги прецизираше своите следни чекори.
Не е познато какви се правата на компанијата сега кога бизнис-проектот пропадна бидејќи договорот меѓу Владата на Србија и американскиот инвеститор до ден денес не е достапен за јавноста.
Во својот одговор за Радио Слободна Европа компанијата на Кушнер не ги споменува постапките против министерот, ниту пак директно ги објаснува причините за напуштање на изградбата.
Како што велат, одлуката е донесена „од почит кон граѓаните на Србија и Белград“.
Тие истакнуваат дека нивната визија била да „понудат елегантно и инспиративно архитектонско решение кое оддава почит на напредокот на Србија“.
Нов партнер во проектот?
Досега, српските претставници не зборувале конкретно за таква можност.
Оние кои се противат на проектот не исклучуваат дека тоа ќе се случи и споменуваат конкретни имиња.
Па така често се споменува компанијата од Обединетите Арапски Емирати (ОАЕ), „Игл Хилс“. Соработката меѓу Србија и емиратскиот инвеститор започна во 2012 година кога на власт дојде Српската напредна партија. Заедно, од 2015 година, тие се вклучени во изградбата на луксузниот комплекс „Белград на вода“, за кој и српскиот парламент донесе посебен закон со цел да се забрза постапката за изградба на бреговите на реката Сава.
Иако нема официјални потврди дали компанијата од ОАЕ е можен нов инвеститор за Генералштабот, она што е познато е дека „Игл Хилс“ било планирано да биде соработник на компанијата на Кушнер на проектот во Србија.
Кои се противниците на планирањето на проектот?
Антивладините демонстранти кои имаа бројни акции и протести од потпишувањето на договорот со Кушнер, сега најавуваат понатамошна „борба“.
Тие се сомничави и се убедени дека властите не се откажале од намерата да градат на тоа место.
А студентите во блокада објавија дека „борбата за зачувување на Генералштабот продолжува“.
„Lex specialis е сè уште важечки“, рекоа тие.
Реагираа и одредени опозициски партии, барајќи итно укинување на овој закон и враќање на културниот статус на зградите на Генералштабот.
Исто така, одредени професионални здруженија објавија уште пред повлекувањето на американскиот партнер, дека ќе бараат евалуација на уставноста на „lex specialis“ пред Уставниот суд.
Експертите се спротивставуваат на уривањето и инсистираат на реставрација на оваа модернистичка зграда изградена помеѓу 1956 и 1963 година.
