Потсекретарката за јавна дипломатија и односи со јавноста во американскиот Стејт департмент, Елизабет Ален, во разговор за СДК вели дека САД го поддржуваат Преспанскиот договор со Грција и дека се разочарани што претседателката Гордана Сиљановска-Давкова не го користеше уставното име Северна Македонија при инаугурацијата.

Потсекретарката Ален, која викендов беше во посета на Скопје, не сака да прејудицира што би се случило ако новата влада реши да не го почитува Преспанскиот договор.

Ален денеска со посетата на Северна Македонија ја заврши турнејата низ земјите на Западен Балкан, при што ги посети Босна и Херцеговина, Србија и Косово.

На прашањето на СДК што би се случило ако новата македонска влада реши да не го почитува Преспанскиот договор со Грција, дали и што САД ќе променат во поддршката за Македонија, Ален изјави:

„Се разбира, ние го поддржуваме Преспанскиот договор и бевме разочарани кога видовме дека претседателката не го користи целосното и формално име Северна Македонија. Ќе следиме да видиме што прави владата. Во постојан дијалог сме со владата која е во тек на формирање. И затоа, тука не би прејудицирала никакви последици, но, секако, би се надевале и охрабруваме дека лидерите на Северна Македонија ќе се придржуваат до меѓународните договори“.

Претседателката Сиљановска-Давкова не кажа Северна Македонија туку само Македонија при заклетвата на инаугурацијата во Собранието на 12 мај. Следниот ден, во соопштение од нејзиниот кабинет кажаа дека таа свечената заклетва ја потпишала со уставното име на земјата, дека претседателката ќе се придржува до официјалната примена на уставното име, но дека „има право да го употребува името Македонија во своите јавни настапи, како чин на лично право на самоопределување и самоидентификација“.

Претходно и од амбасадата на САД во земјава порачаа дека остануваат цврсто посветени на Договорот од Преспа и на евроатлантските интеграции на Северна Македонија. од амбасадата рекоа дека откако ќе се формира нова влада и ќе се избере премиер, ќе продолжат да ја зајакнуваат важноста на почитувањето на меѓународните договори и придобивките од напредокот на државата со полноправно членство во Европската Унија.

Пораки и потсетувања за почитување на договорот од Преспа стигнаа и од Европската Унија. Од грчка страна, пак, не стивнуваат острите реакции и предупредувања дека Северна Македонија нема да има напредок во евроинтеграциите ако новата влада не го користи уставното име на државата.

Претседателката Гордана Сиљановска Давкова првата официјална посета во странство ќе ја оствари во Ватикан и во Рим, каде што ќе ја предводи државно црковната делегација за чествувањето на Св. Кирил и Методиј, соопштуваат од претседателскиот кабинет.

На 23 мај, според протоколот, претседателката Сиљановска Давкова ќе има аудиенција кај Папата Франциск, а потоа средба и со генералниот секретар на Ватикан за односи со државите.

Чествувањето на сесловенските просветители ќе се одржи на 24 мај со посета на базиликата Свети Климент каде се наоѓа гробот на Св. Кирил, а потоа и во базиликата Санта Мариа Маџоре каде венец ќе постават на плочата испишана на македонски јазик.

Во рамки на посетата на Рим, претседателката Сиљановска Давкова ќе се сретне и со нејзиниот италијански колега Серџо Матарела.

Сиљановска Давкова, како што соопштуваат од нејзиниот кабинет, се уште не е познато дали ќе има средба со претседателот на Бугарија, Румен Радев, чие доаѓање во Рим е исто така најавено по истиот повод.

Во 2021 година, тогашниот претседател Стево Пендаровски и бугарскиот претседател Радев заеднички полетаа за Рим. Радев со неговата делегација најпрво пристигна на скопскиот аеродром, потоа имаше неформална средба со Пендаровски и потоа двете делегации со бугарскиот авион заминаа во Италија.

Русија соопшти дека била изложена на голем напад со проектили и дронови во неделата, додека Украина соопшти дека повторно била цел на напади со беспилотни летала.

Во руските воздушни напади загинаа најмалку четири лица, а уште осум се повредени во предградијата на Харков, вториот по големина град во Украина на североисток, соопштија локалните власти.

Украинските трупи се борат да го запрат рускиот напредок во регионот Харков што започна кон крајот на минатата недела.

Рускиот претседател Владимир Путин во петокот за време на посетата на Кина изјави дека офанзивата на Москва во регионот Харков има за цел создавање тампон зона, но дека нема планови за заземање на градот.

Највисокиот воен командант на Украина, генерал-полковник Олександр Сирски, во петокот изјави дека борбената зона е проширена за околу 70 километри во обид да го принуди Киев, кој и онака е во неповолна положба на бојното поле, да концентрира трупи во областа.

Претходно, претставници на украинските воздухопловни сили објавија дека противвоздушната одбрана ги соборила сите 37 руски беспилотни летала лансирани на локации низ земјата во текот на ноќта.

Во меѓувреме, руското Министерство за одбрана соопшти дека рано во неделата, неколку области во таа земја и на окупираниот Крим биле под интензивен напад со беспилотни летала и ракети.

Руската противвоздушна одбрана собори девет американски ракети над Крим, заедно со 57 беспилотни летала над рускиот регион Краснодар и три беспилотни летала над регионот Белгород, соопшти министерството.

Локалните власти соопштија дека шест беспилотни летала паднале на територијата на нафтената рафинерија Славјанск во Кубан во јужниот дел на Краснодарскиот крај, принудувајќи ја да ја прекине работата.

Гувернерот на делумно окупираната украинска област Керсон, Владимир Салдо, кој таму беше назначен од Москва, изјави дека во неделата едно лице загинало, а 16 се ранети кога украинско беспилотно летало удрило во минибус.

Американската државна потсекретарка за дипломатија и односи со јавноста, Елизабет Ален, смета дека формирањето на заедница на општини со српско мнозинство на Косово е важен чекор во остварувањето на евроатлантските цели на оваа земја.

Ова Ален го изјави во неделата по средбата со претседателката на Косово, Вјоса Османи.

„Потврдувам дека го поддржуваме патот на Косово кон евроатлантските институции преку тесна соработка и знам дека тоа е важно за вас. Разговаравме за важен чекор на евроатлантскиот пат на Косово, заедницата на општините со српско мнозинство“, рече Ален.

Преземањето чекори кон формирањето на таа заедница е и услов за членство на Косово во Советот на Европа, водечката организација во областа на човековите права.

Ден пред состанокот на Комитетот на министри на Советот на Европа, косовските власти соопштија дека во текот на месец мај ќе испратат предлог за формирање на заедница на општини со српско мнозинство до Уставниот суд на Косово за разгледување, но високи претставници на Западот рекоа дека такво нешто е недоволно за исполнување на условите.

Комитетот на министри на Советот на Европа се состанува еднаш годишно, а не е јасно кога Косово ќе може да стане членка на таа организација.

По средбата, Османи и Ален потпишаа меморандум за разбирање меѓу САД и Косово против манипулациите со информации од странски држави.

Османи рече дека посетата на Елизабет Ален го симболизира трајното партнерство меѓу САД и Косово, како и докажување на заемната посветеност на соработката во борбата против заедничките предизвици.

„Во светло на глобалните трендови и динамика, предизвиците несомнено се зголемуваат. Сепак, нашата соработка се материјализира на извонреден начин“, рече претседателката Османи, споменувајќи голем број потпишани договори со американските агенции кои работат во Косово.

Османи истакна дека новопотпишаниот договор ќе помогне да се обединат силите против манипулацијата со информации, оценувајќи дека кампањите за дезинформација претставуваат голема закана за стабилноста на Косово и на Западен Балкан, притоа споменувајќи го ризикот од сајбер напади.

„За жал, ниту Косово не е поштедено од овие напади, кои доаѓаат и се засилуваат како резултат на влијанието на Русија во регионот, преку нејзиниот сателит Србија. Ова не само што е вознемирувачко, туку и активна закана за дестабилизација на нашиот регион. “, рече Османи.

На 15 мај Елизабет Ален ја посети и Србија.

Ален таму се сретна со претседателот на земјата, Александар Вучиќ, со кого разговараше и за важноста на напредокот во дијалогот со Косово.

Косово и Србија водат дијалог во Брисел за нормализација на односите од 2011 година. Двете страни имаат потпишано голем број договори, но, не сите се спроведени.

Европската унија повторува дека решавањето на сите проблеми меѓу двете земји е многу важен фактор за нивниот европски пат.

Претседателот на Србија, Александар Вучиќ, изјави дека во понеделник на 20 мај, ќе отпатува за Њујорк за да присуствува на седницата на Генералното собрание на Обединетите нации (ОН), на која ќе се гласа за резолуцијата за Сребреница, а амандманите кои ги поднесе Црна Гора на тој документ ги нарече „валкана игра“.

„Тоа е валкана игра и перфиден трик. Тие намерно оставаат простор за јасен заклучок за морална и политичка одговорност“, изјави Вучиќ на 19 мај за телевизија „Пинк“ и додаде дека по враќањето од Њујорк ќе каже со кого Црна Гора преговарала за ова прашање.

Предлагачите на нацрт-резолуцијата за Сребреница ја утврдија конечната верзија на тој документ, за кој во четврток на 23 мај ќе расправа Генералното собрание на ОН.

Иако текстот на резолуцијата беше во голема мера договорен претходно, она што се разговараше во последните денови беа амандманите на Црна Гора, кои во голема мера беа вклучени во текстот на самата резолуција.

На 9 мај, премиерот Милојко Спајиќ ја објави поддршката на Црна Гора за резолуцијата. Но, поради противењето на просрпските и проруските партии од парламентарното мнозинство, кои тврдат дека ги означува Србите како „геноцидна нација“, Министерството за надворешни работи испрати два амандмани на текстот на резолуцијата за 13 мај.

Во првата се наведува дека вината за геноцид е индивидуална и не може да се припише на ниту една етничка, верска или друга група или заедница, а втората се однесува на неповредливоста на Дејтонскиот мировен договор во Босна и Херцеговина.

Резолуцијата, иницирана од Германија и Руанда, бара 11 јули да биде прогласен за Меѓународен ден на сеќавање на геноцидот во Сребреница.

Резолуцијата се повикува на фактите утврдени со пресудите на Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија и Меѓународниот суд на правдата, како и на домашните судови. Во резолуцијата не се споменува ниту една нација или држава.

Вучиќ рече и дека ќе има „голем број средби“ во Њујорк и дека по гласањето ќе биде јасно кои се пријатели на Србија, а кои нејзини партнери.

За геноцид на најмалку 8.372 Бошњаци и други воени злосторства во регионот на Сребреница, повеќе од 50 луѓе беа осудени на околу 700 години затвор.

Меѓу другите, на доживотен затвор беа осудени воениот претседател на Република Српска и врховниот командант на војската на Република Српска, Радован Караџиќ и Ратко Младиќ.

Унгарската полиција во неделата објави дека две лица загинале, а пет се водат како исчезнати по судар на чамци на Дунав северно од Будимпешта.

Доцна во саботата полицијата добила дојава дека на брегот на Дунав во близина на градот Вероча, на околу 50 километри северно од Будимпешта е пронајден маж со крвавење од глава.

Полицијата утврдила дека во несреќата со чамецот учествувал мажот, а подоцна во близина биле пронајдени тела на маж и жена.

Полицијата се уште трага по уште пет лица кои се наоѓале во тој чамец.

Истрагата утврдила дека во оваа област во моментот на несреќата имало и хотелски чамец, кој бил запрен со оштетен труп во близина на градот Комарома, повеќе од 80 километри подводно.

Против непознатиот сторител е поведена кривична постапка поради сомнение дека го загрозил сообраќајот по реката и предизвикал смрт на неколку лица.

Високи функционери од Киргистан и Пакистан се состанаа откако во насилството во Бишкек врз странски студенти беа повредени најмалку 29 лица, вклучително и неколку странци, што предизвика и дипломатски тензии со Пакистан и Индија.

Киргистанскиот заменик министер за надворешни работи Авазбек Атаханов на 19 мај во главниот град на Киргистан разговараше со Хасан Али Заигам, пакистанскиот амбасадор во Киргистан.

Атаханов рече дека ситуацијата е под контрола и додаде дека киргистанските власти покренале истрага за инцидентот, наводно предизвикан од нејасен спор неколку дена претходно во кој биле вклучени мигранти.

Околу 140 студенти и 40 други Пакистанци полетаа од Бишкек доцна на 18 мај. Студентите беа примени од министерот за внатрешни работи Мохсин Накви на меѓународниот аеродром во Лахоре, изјавија претставници на Управата за цивилно воздухопловство за РСЕ.

Пакистанската амбасада во Бишкек на 19 мај информираше дека се организирани специјални летови за враќање на пакистанските студенти во следните неколку дена.

Еден пакистански студент изјави дека ја поминал ноќта на меѓународниот аеродром во Бишкек чекајќи да полета.

„Нашиот универзитет синоќа организираше превоз... Имаше три комбиња…. Бевме донесени на аеродромот и тука сме сосема безбедни. Нашиот лет е закажан за денес. Тоа е директен лет од Бишкек до Исламабад. Ноќта ја поминавме без никакви проблеми и немаше напад“, изјави Хаснаин Али, студент по медицина на меѓународниот универзитет Ала-Ту во Бишкек.

Во меѓувреме, тројца странски државјани повредени во немирите во Бишкек остануваат во стабилна состојба на 19 мај, според портпаролот на Министерството за здравство, Јилдиз Ајгерчинова, која зборуваше за киргистанскиот сервис на РСЕ.

Министерството за здравство на 18 мај соопшти дека 15 од 29-те повредени биле пренесени во Градската итна болница во Бишкек и Националната болница, а на останатите им била укажана помош на лице место.

Киргистанската влада претходно соопшти дека четворица странски државјани родени меѓу 1993 и 2003 година биле уапсени по насилството. Се вели дека тие биле сместени во привремен притвор како дел од кривично дело за хулиганство без да се наведат нивната националност или околностите на нивното апсење.

Оние кои ќе бидат прогласени за виновни ќе бидат казнети, се вели во соопштението на киргистанската влада, отфрлајќи ги, како што се наведува, „инсинуациите насочени кон поттикнување нетолеранција кон странските студенти“.

Киргистанското Министерство за внатрешни работи во соопштение на 18 мај рече дека насилството било предизвикано од појавувањето на видео на социјалните мрежи на кое наводно се гледа група „личности со азиски изглед“ како малтретираат странски студенти ноќта на 13 мај, а потоа ги гонат до нивниот дом, каде што најмалку еден странски студент бил нападнат од неколку мажи и влечен по подот.

Кабинетот на израелскиот премиер ја отфрли заканата на членот на воениот кабинет Бени Ганц дека ќе ја напушти владата, велејќи дека неговиот ултиматум за воен план против Хамас ќе му наштети на Израел.

„Условите поставени од Бени Ганц се празни зборови чие значење е јасно: крај на војната и пораз на Израел, ослободување на повеќето заложници, оставање на Хамас недопрен и формирање на палестинска држава“, изјави канцеларијата на премиерот Бенјамин Нетанјаху.

„Премиерот Нетанјаху верува дека вонредната влада е важна за постигнување на сите цели на војната, вклучувајќи го и враќањето на сите наши заложници, и очекува Ганц да ги разјасни своите ставови за овие прашања на јавноста“, се вели во соопштението.

Членот на израелскиот воен кабинет и министер за одбрана Бени Ганц во саботата се закани дека ќе поднесе оставка од владата доколку таа не усвои нов воен план за операции во Појасот Газа во рок од три недели, односно до 8 јуни.

Планот вклучува враќање на заложниците, крај на владеењето на Хамас, демилитаризација на Појасот Газа и формирање меѓународна администрација за цивилни работи, како и напори за нормализирање на односите со Саудиска Арабија.

Неговата објава ја продлабочува поделеноста во израелското раководство, по повеќе од седум месеци војна, пишува Асошиетед Прес.

Ганц, популарен политичар и долгогодишен политички ривал на премиерот Бенјамин Нетанјаху, се приклучи на неговата коалиција и воен кабинет во раните денови од војната против Хамас, организација означена како терористичка организација од Соединетите Држави и Европската унија.

Заминувањето на поранешниот началник на Генералштабот и министерот за одбрана ќе го остави Нетанјаху уште позависен од екстремно десничарските сојузници кои зазедоа цврст став за прекинот на огнот и разговорите без заложници и кои веруваат дека Израел треба да ја окупира Газа и да ги обнови еврејските населби таму, пишува Асошиетед Прес.

Коментарите на Ганц дојдоа неколку дена откако израелскиот министер за одбрана Јоав Галант отворено рече дека постојано барал од владата да одлучи за повоената визија за Газа која ќе вклучува создавање на ново палестинско цивилно раководство.

Израелските воени сили и тенкови влегоа подлабоко во претходно заобиколените делови на северниот дел на Појасот Газа во саботата, убивајќи и ранети десетици Палестинци, соопштија жителите и медицинскиот персонал.

Армијата, исто така, окупираше некои области на Рафа, јужен град долж границата со Египет, во моментов полн со раселени жители од Појасот Газа.

Шефот на палестинската Агенција за бегалци при Обединетите нации во саботата изјави дека 800.000 луѓе „морале да го напуштат“ Рафа од почетокот на израелските воени операции на територијата овој месец.

Израел повторно нападна делови од северна Газа овој месец, иако во јануари прогласи крај на големите операции во тој дел.

Во исто време, израелската армија најави дека ќе се врати таму за да го спречи прегрупирањето на Хамас, кој владее со Појасот Газа.

Војната во Појасот Газа започна кога екстремистите на Хамас извршија напад без преседан врз Израел на 7 октомври, при што според израелските власти загинаа околу 1.200 луѓе, главно цивили.

Хамас киднапираше и околу 250 луѓе, од кои 100 се уште се заробени во Појасот Газа.

Израел потоа започна офанзива на Газа во која досега загинаа повеќе од 35.380 луѓе - две третини од нив жени и деца - и рани повеќе од 79.360, според локалното Министерство за здравство, кое е под контрола на Хамас.

Променливо облачно со повремени врнежи од дожд. Попладне ќе има локална нестабилност со пороен дожд, грмежи и услови за појава на краткотрајно невреме со интензивен пороен дожд, силен ветер и изолирана појава на град, се наведува во прогнозата на Управата за хидрометеоролошки работи (УХМР).

Во Скопје ќе биде променливо облачно со повремени врнежи од дожд. Попладне во делови од котлината ќе има услови за развој на нестабилна облачност со пороен дожд и грмежи.

Во главниот град максималната дневна температура ќе се движи до 25 степени, додека до 27 степени се очекува на југоистокот од државата.

Франција започна голема операција за спроведување на законот во јужниот пацифички архипелаг Нова Каледонија за да го расчисти патот до аеродромот, откако во немирите против изборните реформи загинаа шест лица, пишува Ројтерс.

Оваа операција има за цел „да ја врати целосната контрола на 60-те километри од главниот пат меѓу Нумеа и аеродромот“, објави францускиот министер за внатрешни работи Жералд Дарманин.

Операцијата беше започната откако Нов Зеланд побара од Франција да го обезбеди аеродромот за враќање на нејзините државјани.

„Подготвени сме да полетаме и чекаме одобрение од француските власти“, изјави министерот за надворешни работи на Нов Зеланд, Винстон Петерс.

Бидејќи летовите до и од Нова Каледонија беа прекинати од вторникот, владата на архипелагот процени дека околу 3.200 луѓе се блокирани на аеродромот.

Немирите започнаа во понеделникот кога Франција расправаше за нацрт-законот со кој на илјадници француски граѓани во јужниот пацифички архипелаг ќе им се даде право да гласаат на покраинските избори.

Движењето за независност на Нова Каледонија стравува дека таквата промена ќе резултира со слабеење на политичкото влијание меѓу домородниот народ Канак.

Националното собрание во Париз преку ноќ ја усвои реформата со 351 глас „за“ и 153 гласа „против“.

За Париз, Нова Каледонија е важна воено и геополитички, но и поради наоѓалиштата на никел.

Областа, каде што живеат околу 270.000 жители, доби голема автономија со договорот со Нумеа. Островот се наоѓа на околу 1.200 километри источно од Австралија.

На сите три референдуми за независност, одржани во 2018, 2020 и 2021 година, жителите гласаа да останат дел од Франција.

Но, движењето за независност го бојкотираше последното гласање и најави дека нема намера да ги прифати резултатите.