Спорот меѓу Полска и Украина околу увозот на жито нема значително да влијае на добрите билатерални односи, рече полскиот претседател Анджеј Дуда во петокот на 22 септември, обидувајќи се да ги намали тензиите меѓу двете земји.

Минатата недела Полска одлучи да ја продолжи забраната за увоз на жито од Украина, што ги разниша нејзините односи со Киев, иако дотогаш важеше за еден од нејзините најверни сојузници откако Русија ја нападна Украина во февруари минатата година.

„Не се сомневам дека спорот околу испораката на жито од Украина на полскиот пазар е апсолутен дел од севкупните полско-украински односи. Не верувам дека тоа може значително да влијае на нив, па мораме да го решиме ова прашање“, рече Дуда.

Словачка, Полска и Унгарија воведоа ограничувања за увозот на жито од Украина, откако извршната власт на Европската унија одлучи да не ја прошири забраната за увоз на тие земји и другите членки на блокот, Бугарија и Романија.

Овие земји тврдат дека евтината украинска земјоделска стока - наменета главно за транзит понатаму на запад и до пристаништата - се продава локално на штета на нивните земјоделци.

Европската унија, која ја воведе забраната во мај, минатата недела објави дека ја укинува забраната за увоз, тврдејќи дека „исчезнаа нарушувањата на пазарот во пет земји-членки“.

Прашањето за житото е особено чувствително во Полска, каде следниот месец ќе се одржат општи избори. Популистичката десничарска влада на партијата „Право и Правда“ има силна поддршка во земјоделските региони.

Киев соопшти дека ќе поднесе жалба до Светската трговска организација (СТО).

Полското Министерство за надворешни работи објави дека „притисокот врз Полска на мултилатерални форуми или испраќање жалби до меѓународни судови не се соодветни методи за решавање на разликите меѓу земјите“.

Украина одговори со тоа што го повика полскиот амбасадор и побара од Варшава „да ги остави емоциите настрана“ и да пристапи кон спорот „конструктивно“.

Претседателот Володимир Зеленски ги налути своите соседи кога на Генералното собрание на Обединетите нации изјави дека Киев работи на зачувување на копнените патишта за извоз на жито, но дека „политичкиот театар“ по ова прашање само и помага на Москва.

Се очекуваше Дуда да се сретне со Зеленски во Њујорк, но, таква средба не дојде. Во интервју во четвртокот, Дуда рече дека „атмосферата станала напната“ и дека е огорчен од зборовите на Зеленски.

Сепак, тој кажа дека тие се уште се пријатели и дека се надева дека ќе разговара лице в лице со Зеленски штом ќе добие шанса.

Поради руската инвазија на Украина, беше затворен преминот за транспорт на жито преку Црното Море, што ја направи Европската унија главна транзитна рута и извозна дестинација за украинското жито.

Владата на Бугарија одобри купување на борбени возила „Страјкер“ од САД со цел да ја модернизира армијата и да ја усогласи со стандардите на НАТО.

Одлуката, која денеска ја соопшти владината канцеларија за односи со медиумите, следи по одобрувањето на американскиот Стејт департмент за продажба на 183 возила „Страјкер“ и поврзана опрема на Бугарија по цена од 1,5 милијарди долари.

„Целта на проектот е Бугарија самостојно, во заедничка операција и колективен одбранбен систем, да стекне и одржува капацитети за одбрана на земјата, како и да учествува во сојузничките операции надвор од државата“, се вели во соопштението на Владата.

Бугарија, која се наоѓа на источното крило на НАТО, ја забрза воената модернизација со замена на застарените системи за оружје од советско производство.

По руската инвазија на Украина, бугарскиот министер за одбрана Тодор Тагарев вети дека неговата земја ќе ги забрза напорите за формирање тешка механизирана бригада и други проекти за гарантирање на безбедноста во регионот на Црното Море.

Кинескиот претседател Кси Џинпинг се сретна со сирискиот претседател Башар ал Асад во јужниот кинески град Хангжу, кој е домаќин на 15 дневните Азиски игри.

„Соочувајќи се со нестабилната и неизвесна меѓународна ситуација, Кина е подготвена да соработува со Сирија за цврсто да се поддржуваме една со друга... и заеднички да ја заштитиме меѓународната правичност и правда“, рече Кси во видеото објавено од државната CCTV.

Може да се направи паралела меѓу посетата на Асад и доаѓањето на рускиот претседател Владимир Путин минатата година на свеченото отворање на Зимските олимписки игри во Пекинг. И двајцата лидери се парохии на Запад, но, тие се добредојдени во Кина, која се обидува да го прошири своето глобално влијание и да промовира алтернатива на меѓународниот поредок предводен од САД, наведува Асошиетед прес.

Сирискиот лидер ќе присуствува на церемонијата на отворањето на Азиските игри во сабота навечер заедно со кралот на Камбоџа, престолонаследникот на Кувајт и премиерите на Непал, Источен Тимор и Јужна Кореја, соопшти кинеското Министерство за надворешни работи.

Кси, исто така, се состана со кувајтскиот престолонаследник шеикот Мешал ал Ахмед ал Џабер ал Сабах во петокот и рече дека ќе соработува со него за да ги подигне билатералните односи на ново ниво.

Двата состаноци се одржаа во Државната куќа за гости кај Вест Лејк, живописна туристичка дестинација во Хангжу која со векови ги инспирирала кинеските сликари.

Камбоџанскиот крал Нородом Сихамони пристигна на аеродромот во Хангжу во петокот. Видеото од видео надзорот објавено на интернет покажува како тој оди по скалите на својот авион до црвениот тепих украсен со маскоти на Азиските игри.

Асад, кој ретко патува во странство, бара начини да излезе од меѓународната изолација од бруталната војна чиј крај се уште е на повидок по 12 години. Тие се очекуваше да разговараат за економската помош на Кина, која може да одигра важна улога во идната обнова на Сирија.

Сириската државна телевизија објави дека Асад им се заблагодарил на Кси и на неговата влада што застанале покрај сирискиот народ „за време на кризата и страдањето“. Кина го поддржа Асад, користејќи го своето вето во Советот за безбедност на ОН, блокирајќи осум пати резолуции против неговата влада.

Кси му соопштил на Асад дека Кина ја поддржува Сирија во спротивставувањето на надворешното мешање и „едностраното малтретирање“ и промовирањето политичко решение што треба да го постигнат самите Сиријци.

Асад изрази надеж дека средбата ќе биде основа за „широка и долгорочна стратешка соработка на сите полиња“ меѓу Кина и Сирија.

Азиските игри, кои имаат повеќе учесници од Олимписките игри, исто така предизвикаа дипломатски спор меѓу Индија и Кина. Тројца индиски спортисти од Аруначал Прадеш, за која Кина тврди дека е нејзина територија, останаа дома откако им беа дадени различни визи од остатокот од тимот.

Азиските игри беа закажани за минатата година, но, беа одложени поради строгите ограничувања за пандемијата на Кина во тоа време. Кина ги намали ограничувањата во декември минатата година.

Во петокот, на 22 септември, Украина изврши жесток ракетен напад врз главниот штаб на руската Црноморска флота, при што загина еден војник, соопшти руското Министерство за одбрана. Фотографиите и видеата покажуваат големи облаци од чад над зграда во Севастопол, анектиран Крим.

Гувернерот на Севастопол, Михаил Развозаев, кој беше назначен од Русија, изјави дека никој не е повреден пред запалениот штаб. Пожарникарите се бореа со огнот, а повикани се повеќе итни служби, што укажува дека пожарот може да биде огромен.

Жителите на Севастопол изјавија дека слушнале експлозии на небото и виделе чад, пренесоа руските медиуми. Сликите кои кружат на украинските канали Телеграм покажуваат облаци од чад над брегот. Асошиетед прес не можеше веднаш да ги потврди видеата.

Руското Министерство за одбрана соопшти дека системите за противвоздушна одбрана собориле пет проектили како одговор на нападот на Севастопол. Засега не е јасно дали штабот бил погоден со директен удар или со шрапнели од пресретнатиот проектил.

Олег Крјучков, официјален претставник на администрацијата на Крим, рече дека една крстосувачка ракета била соборена во близина на Бахчисарај, околу 30 километри во внатрешноста, при што била запалена тревата.

Развозајев рече дека цивилната инфраструктура не е оштетена, но, не го спомна ударот врз седиштето на флотата.

Тој најпрво ги предупреди жителите на Севастопол дека е можен нов напад и ги повика да не ги напуштаат зградите и да не одат во центарот на градот. Тој подоцна рече дека повеќе нема закана од воздушен напад, но, повтори повици да не се влегува во централниот дел на градот, велејќи дека патиштата се затворени и неодреден „специјален напор“ е во тек.

Полицијата побара од жителите да го напуштат централниот дел на градот, пренесе ТАСС.

Украинските власти, кои ја презедоа одговорноста за голем број други неодамнешни напади на Крим, не објавија веднаш дека Киев го извршил нападот.

Нападот се случи еден ден откако руски проектили и артилерија гранатираа градови низ Украина, при што загинаа најмалку пет лица, додека претседателот Володимир Зеленски се состана со американскиот претседател Бајден и лидерите на Конгресот во Вашингтон. Вашингтон размислува за дополнителен пакет помош од 24 милијарди долари за Украина.

Пристанишниот град Севастопол служи како главна база на руската Црноморска флота. Украинско беспилотно летало го погоди седиштето на флотата во јули 2022 година, при што беа повредени шест лица и причинета мала штета на зградата.

Минатата недела руските власти во градот ја обвинија Украина дека го нападнала стратешкото градско бродоградилиште, оштетувајќи два брода кои се поправаа и предизвикаа пожар во објектот.

Полуостровот Крим, кој Русија го анектираше од Украина во 2014 година со чин што поголемиот дел од светот го сметаше за нелегален, е честа цел откако рускиот претседател Владимир Путин нареди инвазија на Украина пред повеќе од 18 месеци. Нападот на бродоградилиштето беше најголем во последните недели.

Официјална Москва луто реагираше на одлуката на Бугарија да го протера поглаварот на Руската православна црква во Софија, нарекувајќи го потегот „богохулен“ и „непријателски“ чин. Како одговор, Русија ја затвори канцеларијата на Руската православна црква во бугарската престолнина.

Руската државна новинска агенција ТАСС на 22 септември објави дека бугарскиот амбасадор во Москва, Атанас Крастин, ќе биде поканет во руското Министерство за надворешни работи на разговори за протерувањето на архимандритот Васијан и уште двајцата свештеници со белоруско државјанство, со образложение дека тие биле вклучени во „активности насочени против националната безбедност и интересите на Бугарија“.

Бугарската државна агенција за национална безбедност (ДАНС) објави дека тројцата свештеници работеле на „пресметано влијание врз општествените и политичките процеси во Бугарија во корист на руските геополитички интереси“.

Руското Министерство за надворешни работи соопшти дека свештениците биле повикани во имиграциската служба на Бугарија на 21 септември и добиле известување да ја напуштат земјата во рок од 24 часа.

Во него се додава дека тројцата биле пренесени „како криминалци во возило со решетки“ назад во црквата за да ги спакуват своите работи и се додава дека ќе бидат пренесени до границата со Србија.

Бугарските власти не соопштуваат никакви детали за тоа каде се наоѓаат свештениците.

„Ние сме револтирани и шокирани од она што се случи“, изјави портпаролката на руското Министерство за надворешни работи, Марија Захарова, додавајќи дека одговорноста за „брзото влошување на руско-бугарските односи е целосно на бугарската страна“.

Руската амбасадорка во Бугарија, Елеонора Митрофанова, во интервју за државната телевизија додаде дека Русија нема да презема дејствија директно против бугарската црква во Москва.

Архимандритот Васијан - чие световно име е Николај Змејев - беше назначен за поглавар на Руската православна црква во Софија од Московската патријаршија во 2018 година, неколку дена откако рускиот патријарх Кирил ја посети Бугарија.

Во Бугарија веќе неколку месеци се поставуваат прашања за улогата на архимандритот Васијан.

Претходно во септември пратеникот Атанас Атанасов го нарече свештеникот „претставник на руската разузнавачка служба во мантија“.

Во декември 2022 година, Руската православна црква во Софија се соочи со протести поради посетата на високиот претставник на Московската патријаршија, поканет од архимандритот Васијан.

Одлуката за протерување на тројцата свештеници доаѓа во време на сеопфатна руска инвазија на Украина, која беше поддржана од Руската православна црква.

Европската унија воведе санкции кон Москва како одговор, а Русија ги додаде земјите-членки на ЕУ, вклучително и Бугарија, на својата листа на „непријателски земји“.

Бугарија, членка на НАТО и на Европската унија, протера 70 руски дипломатски персонал во 2022 година, во потег што сериозно ги затегна дипломатските односи меѓу двете земји, кои беа блиски сојузници за време на комунистичката ера.

„Последните измени на Кривичниот законик лично ги доживувам како навреда на сите професионалци кои се вложија, пред се, во борбата против корупцијата“, изјави денеска обвинителката Ленче Ристоска.

Според Ристоска, овие измени најчесто ќе ги афектираат коруптивните кривични дела, а голем дел од предметите во кои се вложени многу ресурси и енергија веќе застаруваат.

Ристоска порача и дека кои било измени со кои можеби некој се спасува од кривична одговорност, не ја изземаат од одговорност имотната корист, односно конфискацијата и понатаму останува на сила.

Обвинителката оцени и дека конфискацијата е „полужива“, а за нејзиното спроведување таму каде што се веќе детектирани проблеми, потребна е подобра меѓуинституционална соработка, па дури и политичка волја за измена на некои законски решенија.

„Измените на Кривичниот законик би рекла дека и тоа како влијаат на културата на неказнивоста која некако се протежира во изминатите години. И Обвинителството, по мое мислење, е ставено пред една неблагодарна и тешка задача. Имаме кратки рокови, таму каде што не е застапена застареноста, тоа експресно да се заврши. Од друга страна, ресурсите се такви какви што се, не ни се унапредени состојбите. Предметите во кои сме вложиле многу и ресурси и енергија веќе застаруваат, голем дел од нив. Барем за предметите по кои јас постапувам, во тек ни е анализа да видиме точно која ќе биде импликацијата од овие измени на Кривичниот законик. Меѓутоа, самите измени јас лично ги доживувам како навреда на сите професионалци кои сме се вложиле во борбата, пред се, против корупцијата, бидејќи овие измени најчесто ќе ги афектираат коруптивните кривични дела“, истакна Ристоска.

Во однос на предметите и нивното застарување, таа напомена дека ќе се преземе се за да се извлече максимум од аспект на казнивост.

„Ќе преземаме се што може да се извлече максимум. Зборувам за оние предмети каде што веќе е судење. За истрагите кои се во тек и за предметите кои се уште не се на судење, се разбира истрагите ќе опфатат и дополнителни сегменти. За предметите кои веќе се на судење, да, некаде ќе мора да се извршат преквалификации, да се види, да се извлече максимумот од ситуацијата. И тука единствено би сакала да подвлечам, да не заборавиме дека кои било измени со кои можеби некој се спасува од кривична одговорност, не ја изземаат од одговорност имотната корист, односно конфискацијата и понатаму останува на сила. Најмалку што може да направиме е, во судските предмети каде што имаме можност, да се бориме да се спроведе конфискацијата“, потенцира обвинителката.

И кај пресудената конфискација, некаде, рече Ристоска, има проблеми.

„Разбирам дека имаме проблеми во делот на конфискација. Но, јас ја подвлекувам обврската на Обвинителството да направи се што е можно да го обезбеди имотот понатака да се конфискува, имотот во корист на државата, а самото спроведување таму каде веќе се детектирани проблеми, верувам дека треба и подобра меѓуинституционална соработка, па дури и политичка волја за измена на некои законски решенија за конфискацијата да заживее. Да, се согласувам некако ни е полужива во моментов“, рече обивнителката.

На 6 септември, владејачкото мнозинство во Собранието ги изгласа измените на Кривичниот законик кои предизвикаат сериозни реакциии во јавноста.

Измените значат намалување на затворски казни за злоупотреба на службена положба за лична корист, можност за порано да застарат дела, бришење на членови кои предвидуваат казни за злоупотреба на јавни набавки, оштетување на Буџетот, а пониски казни има и за делото злосторничко здружување.

Ден подоцна, на 7 септември, претседателот на државата Стево Пендаровски го потпиша Указот за прогласување на Законот за изменување и дополнување на Кривичниот законик.

Доколку не работи ТЕ-ТО ќе ни се случи ценовна катастрофа со топлинската енергија во Скопје, а ние тоа нема да го дозволиме. Затоа нема да носиме одлука за цената, се додека не добиеме уверување дека ќе биде поставен топловодот на мостот Беласица, изјави претседателот на Регулаторната комисија за енергетика, Марко Бислимоски.

Нагласи дека доколку не се донесе одлука, ќе продолжи да важи постојната цена за парното греење.

„Во Град Скопје и во ЕСМ има разумни луѓе и сметам дека ќе се договорат“, рече Бислимоски и додаде дека е логички тој што е сопственик на мостот да даде дозвола ЕСМ дистрибуција на топлина да ги постави цевките кои се веќе донесени таму.

Бислимоски не очекува да поскапи цената што ја плаќаат граѓаните за комунален отпад откако РКЕ ја доби обврската да ја определува цената на оваа комунална услуга во сите општини во државата.

Не очекува ниту драстично да поскапи струјата во текот на грејната сезона на берзите и посочува дека кај нас ќе зависи од цената што ќе ја понуди ЕСМ на тендерот на ЕВН Хоум.

• Власта најави разговори за нов модел за пресметување на цената на струјата

Во Скопје околу 60 илјади домаќинства се приклучени на мрежата за централно греење што ја покриваат топланите Исток и Запад. Дополнително уште околу 500 домаќинства во Чаир и Топанско поле се приклучени на мрежата која ја покрива топланата Скопје север.

Трите топлани имаат можност да работат на природен гас или на мазут, а по потреба и на дизел, додека когенеративната електрана ТЕ-ТО, која е во приватна сопственост, може да работи само на природен гас. Доколку таа работи задоволува 70 проценти од потребите за греење на скопјани, а останатите 30 проценти ги покриваат топланите Исток и Запад.

Азербејџан ќе обезбеди цивилите да можат безбедно да патуваат со свои возила по патот што води од Нагорно-Карабах до Ерменија, рече во петокот (22-ри септември) Хикмет Хаџиев, советник на претседателот на Азербејџан за надворешна политика.

Многу жители на Карабах сакаат да заминат откако Азербејџан започна офанзива оваа недела и објави дека ја вратил контролата врз отцепената територија по 35 години конфликт, пренесува Ројтерс.

Во меѓувреме, ерменското раководство на Нагорно-Карабах во петокот објави дека е постигнат договор за хуманитарен конвој да дојде од Ерменија.

Дејвид Бабајан, советник на Самвел Шахраманајан, претседателот на самопрогласената Република Арцах (како што се нарекува во Азербејџан), рече дека нема конкретни резултати во однос на безбедносните гаранции што ги бараат Ерменците од Карабах како услов за предавање на нивните оружје за Азербејџан или можната амнестија што ја предлага Баку.

Бабајан за Ројтерс изјави дека ситуацијата во Карабах е тешка. Луѓето се гладни и живеат без струја и гориво. Сепак, тој рече дека немало масовно движење на луѓе бидејќи регионот бил под опсада.

Претставниците на Азербејџан и Нагорно-Карабах не успеаја да направат пробив во четвртокот за време на внимателно следените разговори за „реинтеграција“ во западниот азербејџански град Јевлакс.

Двете страни разменија обвинувања и негирања во врска со извештаите за истрели и очигледни прекршувања на примирјето во де факто главниот град на Нагорно-Карабах, Степанакерт, но се очекуваат повеќе состаноци.

Сепаратистичките лидери на Нагорно-Карабах во изјава по средбата изјавија дека се подготвени да ги продолжат разговорите со азербејџанските власти.

Националната комисија за јазични стандарди на Украина дозволи сите букви во „Русија“, „Руска федерација“, „Руска империја“, „Москва“ и други сродни зборови да се пишуваат со мали букви.

Комисијата соопшти дека со пресудата, таквата употреба нема да се смета за кршење на стандардите за украинскиот јазик во неофицијални документи.

„Овој потег е направен земајќи ја предвид „херојската борба на украинскиот народ за независност на Украина“, соопшти Kомисијата за јазични стандарди на Украина.

Одлуката беше донесена откако вицепремиерката Ирина Верешчук повика на официјализирање „на она што Украинците веќе го прават“.

Вториот товарен брод „Ароџет“ го напушти украинското црноморско пристаниште Чорноморск откако натовари 17 илјади тони жито за Египет.

Товарните бродови Ресилиент Африка и Ароџет пристигнаа во Украина пред неколку дена и требаше да заминат откако ќе натоварат речиси 20 000 тони пченица за Африка и Азија.

Бродот Ресилиент Африка ја напушти Украина во вторникот со товар од 3 000 метрички тони пченица.

Испораките се тест за способноста на Украина повторно да ги отвори поморските патишта откако договорот постигнат со посредство на ОН за да и се дозволи да извезува жито пропадна кога Русија се повлече.

Украина минатиот месец најави „хуманитарен коридор“ во Црното Море за да ги ослободи бродовите заглавени во нејзините пристаништа откако Русија ја нападна земјата во февруари 2022 година и да го заобиколи неуспешниот договор.

Москва започна чести напади со беспилотни летала и ракети врз инфраструктурата за извоз на жито во Украина.

Трите поморски пристаништа во Одеса, вклучувајќи го и Чорноморск, испорачаа десетици милиони тони жито за време на руската инвазија според договор со посредство на ОН.

Пет од неколкуте бродови заглавени во Одеса досега го напуштија пристаништето користејќи привремен коридор што се протега на западниот брег на Црното Море во близина на Романија и Бугарија.

Договорот за жито во Црното Море беше постигнат со посредство на ОН и Турција во јули 2022 година за борба против глобалната криза со храна, отежната со руската инвазија на Украина. Украина и Русија се меѓу најголемите светски извозници на жито.