Рускиот претседател Владимир Путин оди во дводневна посета на Кина, каде што ќе го притисне кинескиот лидер Си Џинпинг за поголема поддршка за одржување на економијата и воената машина на неговата земја, која е погодена од санкциите поради војната во Украина.
Посетата на 16-17 мај е прва дипломатска посета на Путин откако пред една недела тој положи заклетва за петтиот претседателски мандат и доаѓа во време кога Пекинг продолжува да и дава на Москва клучен економски спас за да помогне во амортизирањето на ударот од западните економски санкции кои го ограничија пристапот на Русија на глобалните синџири на снабдување и меѓународните пазари.
Соединетите Држави ги засилија предупредувањата во последниве месеци за клучната улога на Кина во помагањето на Русија на бојното поле, помагајќи и на нејзината одбранбена индустрија со снабдување на несмртоносни, но воено корисни производи за двојна употреба.
Аналитичарите велат дека главната цел на патувањето на Путин ќе биде да се најде начин да се заобиколат американските ограничувања кои го намалија кинескиот извоз во Русија во март и април по проширувањето на протокот на производи за широка потрошувачка и стоки за двојна употреба од инвазијата на Москва на Украина во февруари 2022 година, пишува Слободна Европа (РСЕ) на англиски јазик.
Американскиот државен секретар Антони Блинкен и министерката за финансии Џенет Јелен го предупредија Пекинг за време на посетата на Кина во април дека кинеските компании и финансиски институции може да се соочат со секундарни санкции за снабдување на московската одбранбена индустрија.
„Постојат јасни сигнали дека економската компонента на војната ќе биде клучен дел од посетата. Кина секој месец извезува во Русија повеќе од 300 милиони долари за производи за двојна употреба и тоа не го крие. Постојат неколку причини зошто тие сега треба да престанат“, рече за РСЕ Натаниел Шер, аналитичар за Карнеги Кина.
Анализата на Шер на податоците од кинеската царина покажува дека извозот на Кина во Русија се зголемил за повеќе од 60 отсто од инвазијата на Украина и дека во 2023 година, околу 90 отсто од производите од „висок приоритет“ , односно стоките за двојна употреба што се користат во руското производство на оружје биле увезени од Кина.
Вкупниот трговски обем на Кина со Русија, исто така, се зголеми за 26 отсто во 2023 година на рекордни 240 милијарди долари.
Важноста на рускиот одбранбен сектор за патувањето на Путин во Кина е зацврстена со реконструкцијата на Кремљ, што доведе до назначување на технократскиот економист Андреј Белоусов за министер за одбрана на 12 мај. Трошоците за одбрана во Русија се зголемени и експертите велат дека назначувањето на Белоусов е дел од напорите да се подготви воено производство за војната во Украина за повеќегодишна кампања.
Белоусов, кој имаше неколку економски улоги на високо ниво во изминатата деценија, исто така има огромно искуство во работа со Кина. И Си и Путин за време на посетата ќе се сретнат со политички тимови специјализирани за трговија, енергетска и безбедносна соработка, а Александар Габујев, директор на Центарот Карнеги Русија за Евроазија, вели дека од државната посета на Си на Москва во 2023 година, и Пекинг и Москва имаат „направено сериозен напор високите функционери од двете страни добро да се запознаат.
„Додека Пекинг и Москва ја прошируваат соработката на полето на одбранбената индустрија, Путин именува професионалци од висок калибар со кинеско искуство“, напиша Габуев на платформата X.
Средба на „стари пријатели“
По објавувањето на „безграничното“ партнерство меѓу Русија и Кина во февруари 2022 година, проследено само неколку дена подоцна со руската инвазија на Украина, земјите се зближија и покрај санкциите и политичкиот притисок од Западот.
Во известувањето за посетата, Кремљ соопшти дека Путин и Си „детално ќе разговараат за цела низа прашања во нивното сеопфатно партнерство и стратешки односи“.
Двајцата лидери, исто така, ќе потпишат заедничка изјава и ќе учествуваат на настанот по повод 75-годишнината од дипломатските односи меѓу Кина и Советскиот Сојуз, додаде Кремљ.
Путин ќе се сретне и со кинескиот премиер Ли Џианг за да разговараат за трговските и хуманитарните прашања, соопшти Кремљ, а потоа ќе го посети североисточниот кинески град Харбин за да отвори два билатерални трговски настани.
Државната посета е 43-та средба меѓу Путин и Си. Во интервју за кинеската државна новинска агенција Ксинхуа на 15 мај, рускиот лидер го пофали Си како „стар пријател“ и рече дека кинеско-руските врски достигнаа нови височини бидејќи двете земји „ја зајакнуваат координацијата на надворешната политика во интерес на градење праведен мултиполарен поредок“.
Аличја Бачулска, експерт за кинеска политика во Европскиот совет за надворешни работи, вели дека клучното прашање е кога ќе се одржи посетата, бидејќи таа следи по турнејата на Си во Франција, Србија и Унгарија.
„Оптиката сугерира дека двајцата лидери ќе разговараат за клучните чекори на Кина од состаноците на Си во Европа, од кои многу се однесуваа на ситуацијата во Украина“, рече Бачулска.
Двете земји служат како важна геополитичка противтежа на ривалството со САД. Москва ги засили воените вежби во Источното Кинеско Море со Пекинг, предупредија американските разузнавачи во мај, велејќи дека Русија и Кина тесно соработуваат за воени прашања, вклучително и потенцијална инвазија на Тајван.
Во меѓувреме, среде изолацијата на Русија од Западот, Кина ја замени Европската Унија како најголем трговски партнер на Русија и стана главен пазар за руската нафта и гас.нНо, ова исто така го зголеми ризикот Русија да стане економски зависна од Кина, оставајќи ја со помала моќ во преговорите за виталниот енергетски сектор.
Русија се надева дека Кина ќе ја замени Европа како главен пазар за нејзиниот извоз на гас, но двете земји допрва треба да постигнат договор за гасоводот „Моќта на Сибир-2“, кој би ја снабдувал Кина со гас од наоѓалиштата кои претходно служеле на европските пазари.
Тестирање на „партнерството без граници“
Овој ризик од прекумерно потпирање е исто така фактор кој влијае на протокот на стоки за двојна употреба од Кина во Русија, вели Денис Вајлдер, поранешен директор за Кина во Советот за национална безбедност на САД.
„Се чини дека Путин е задоволен од она што го добива од кинеската одбранбена индустрија. Мислам дека тој не чувствува дека треба да добие смртоносно оружје од нив, затоа што сака, Русија да го направи тоа оружје. Така е поевтино“, изјави Вајлдер за РСЕ.
Вајлдер, научен соработник на Универзитетот Џорџтаун, рече дека Кремљ се надева дека ќе го задржи протокот на стоки за двојна употреба за да ја обнови својата одбранбена индустрија, која во моментов се бори да го зголеми производството на оружје и муниција додека војната во Украина влегува во третата година.
Северна Кореја, исто така, и достави на Русија милиони артилериски гранати за војната во Украина и пренесе балистички ракети и друго оружје во замена за храна и суровини за производство на оружје.
Јужна Кореја и Соединетите Држави оттогаш ги обвинија Северна Кореја и Русија за трговија со оружје што ги прекршува санкциите на Обединетите Нации и изразија загриженост дека Москва би можела да му обезбеди на Пјонгјанг понапредна воена технологија.
Иако ниту една посета не е потврдена, Путин изрази подготвеност да оди во Северна Кореја во јануари по покана од лидерот Ким Џонг Ун, а некои експерти шпекулираат дека Путин може да го посети Пјонгјанг по неговото патување во Кина.
„Елементот на Северна Кореја е важна ставка во овој однос и претпоставувам дека за тоа ќе се разговара и во Пекинг. Северна Кореја може воено да и помогне на Русија онаму каде што Кина не може, но овој нов однос со Путин и Ким ги загрижува Кинезите бидејќи може дополнително да ги дестабилизира работите на корејскиот полуостров“, рече Вајлдер.
