Вести
Опозицијата во Албанија ги блокира патиштата
Илјадници приврзаници на албанската опозиција ги блокираа главните патишта во земјата, барајќи техничка влада до парламентарните избори во јуни.
Блокадата на пет важни патни делници траеше еден час.
Лидерот на опозициската Демократска партија, Љуљзим Баша изјави дека протестираат против „трговијата со дрога, криминал, корупција, перење пари“.
Се очекува преговарачите на Европскиот парламент да стигнат подоцна денеска во Албанија, за да посредуваат во разговорите меѓу владејачката левичарска коалиција и центристичката и десничарска опозиција.
Опозицијата досега одбиваше преговори се додека премиерот на Албанија Еди Рама не поднесе оставка.
Опозицијата ја обвинува актуелната Влада дека ќе ги изманипулира парламентарните избори закажани за 18 јуни, а од половина на февруари нејзини приврзаници ги блокираат главните булевари во Тирана.
види ги сите денешни вести
Србија испраќа три милиони евра хуманитарна помош во Газа
Србија испрати 900 тони хуманитарна помош, во вредност од три милиони евра, за Газа.
Информацијата денеска (10 мај) ја објави српската влада наведувајќи дека дел од храната, водата, медицинската опрема и шаторите за сместување семејства ќе бидат испратени авионски во Египет во петокот и саботата.
„Остатокот од хуманитарната помош, пак, ќе биде транспортиран со брод во неколку наврати. Планот е, кога помошта ќе пристигне во Египет, таа да биде преземена од Црвената полумесечина на Египет и понатаму да се транспортира со камиони до Појасот Газа“, соопшти Владата на Србија.
Во соопштението додаваат дека поради сложеноста на транспортот и хуманитарната ситуација, не може да се процени кога помошта од Србија ќе стигне до ранливото население во Газа.
Исто така, српските власти наведоа и дека со уплата на средства во износ од десет илјади евра позитивно одговориле на повикот на специјализираната агенција на Обединетите нации за образование, наука и култура (УНЕСКО) да дадат финансиска поддршка на Програмата за итна помош за Газа.
Генералното собрание на ОН ја поддржа палестинската кандидатура за членство
Генералното собрание на Обединетите нации денеска (10 мај) ја поддржа палестинската кандидатура за полноправно членство во ОН.
Со резолуцијата таа е признаена како „квалификувана за членство“ и се препорачава Советот за безбедност на ОН повторно „поволно да го преиспита ова прашање“.
Гласањето во 193-членото Генерално собрание беше глобален тест за поддршката на палестинскиот обид за полноправно членство во ОН – такво нешто би значело и признавање на палестинската држава откако САД ставија вето во Советот за безбедност на ОН минатиот месец, пишува Асошиејтед прес (АП).
За усвојување на резолуцијата денеска (10 мај) имаше 143 гласа, девет членки беа „против“ – вклучувајќи ги САД и Израел, а воздржани беа 25 земји.
Резолуцијата не им дава на Палестинците полноправно членство во ОН, туку едноставно ги признава како квалификувани да се приклучат на организацијата.
Во неа се „утврдува дека Државата Палестина … треба да биде примена за членство“ и „препорачува Советот за безбедност позитивно да го разгледа прашањето“.
Палестинскиот притисок за полноправно членство во ОН доаѓа по седум месеци војна во Појасот Газа меѓу Израел и палестинските милитанти Хамас, кои САД, ЕУ и некои други земји го сметаат за терористичка организација, како и во период кога Израел ги проширува населбите на окупираниот Западен Брег, што ОН ги сметаат за незаконски.
„Сакаме мир, сакаме слобода“, рече палестинскиот амбасадор во ОН Ријад Мансур на седницата на Генералното собрание пред гласањето.
„Гласот ’за‘ е глас за постоењето на Палестина, а не против која било држава … Тоа е инвестиција во мирот. Гласањето ’за‘ е вистинската работа“, рече тој во говорот кој наиде на аплауз, пренесе АП.
Според основачката Повелба на ОН, членството е отворено за „мирољубивите држави“ кои ги прифаќаат обврските од тој документ и се способни и сакаат да ги исполнат истите.
„Се додека многумина од вас ’мразат Евреи‘, всушност не ви е грижа што Палестинците не се ’мирољубиви‘“, рече амбасадорот на Израел во ОН, Гилад Ердан, кој зборуваше по Мансур.
Тој го обвини Генералното собрание за „распарчување на Повелбата на ОН“ и исече копија од Повелбата додека беше на говорницата.
„Срам да ви е“, рече Ердан.
Амбасадорот на Израел во понеделникот рече дека ако мерката биде одобрена, тој очекува САД да го намалат финансирањето на Обединетите нации и нивните институции, во согласност со американскиот закон.
Барањето за полноправна членка на ОН прво треба да биде одобрено од 15-члениот Совет за безбедност, а потоа и од Генералното собрание. Гласањето во Советот за безбедност, пишува АП, најверојатно ќе се соочи со истата судбина – американско вето.
„Советот мора да одговори на волјата на меѓународната заедница“, рече амбасадорот на Обединетите Арапски Емирати во ОН, Мохамед Абушахаб, во говорот пред гласањето.
Резолуцијата која беше усвоена во Генералното собрание им дава на Палестинците некои дополнителни права и привилегии од септември 2024 година, како што е место меѓу членките на ОН во собраниската сала, но не и право на глас.
Палестинците во моментов се „држава набљудувач што не е членка“, што е де факто признавање на државноста доделена од Генералното собрание на ОН во 2012 година, пишува АП.
Палестинската мисија во ОН во Њујорк во писмо до земјите-членки на ОН во четвртокот рече дека усвојувањето на Резолуцијата за поддршка на полноправното членство во ОН ќе биде инвестиција во зачувување на долго бараното решение за две држави.
Се наведува дека тоа „ќе претставува јасна реафирмација на поддршката во овој многу критичен момент за правото на палестинскиот народ на самоопределување, вклучително и неговото право на независна држава“.
Со мисијата во ОН раководи палестинската власт, која има ограничена самоуправа на Западниот Брег.
Хамас ја собори палестинската власт во Газа во 2007 година и усвои своја повелба која повикува на уништување на Израел.
Оваа милитантна организација, изврши напад врз Израел на 7 октомври, по што следеше израелски напад врз Газа.
Обединетите нации долго време ја поддржуваат визијата за две држави кои опстојуваат една до друга во безбедни и признати граници.
Палестинците сакаат своја држава на Западниот Брег, Источен Ерусалим и Појасот Газа, сите територии што Израел ги освои во војната со соседните арапски држави во 1967 година.
Мисијата на САД во Обединетите нации, пак, претходно оваа недела соопшти дека „останува ставот дека патот до државност за палестинскиот народ е преку директни преговори“.
Според американскиот закон, Вашингтон не може да финансира ниту една организација на ОН која дава полноправно членство на која било група што нема „меѓународно признати атрибути“ на државност.
Во 2011 година, САД го прекинаа финансирањето на агенцијата за култура на ОН, УНЕСКО, откако Палестинците се приклучија како полноправна членка.
Во четвртокот, 25 американски републикански сенатори, презентираа предлог-закон за заострување на ваквите ограничувања и прекинување на финансирањето на секој ентитет што дава права и привилегии на Палестинците.
Меѓутоа, малку е веројатно дека законот ќе помине во Сенатот, кој е под контрола на демократите на претседателот Џо Бајден, наведува АП.
ЕУ очекува Сиљановска-Давкова и владата да ги исполнат обврските за евроинтеграциите на Северна Македонија
ЕУ очекува идната претседателка на Северна Македонија, Гордана Сиљановска-Давкова и новата влада да соработуваат и да го унапредат патот на државата кон членството во Унијата – да ги исполнат обврските што ги има земјава и да спроведат реформи.
Ова го порачуваат високиот претставник на ЕУ за надворешна политика и безбедност и потпретседател на Европската комисија (ЕК) Жозеп Борел и еврокомесарот за проширување Оливер Вархеји, во заедничка изјава објавена по повод парламентарните и вториот круг од претседателските избори одржани на 8 мај во Северна Македонија.
Нивните очекувања се дека ќе се формира стабилна влада и ќе има соработка.
„ЕУ и честита на претседателката Силјановска-Давкова за изборот и со нетрпение очекува да работи со новиот претседател – првата жена шеф на државата. Ги охрабруваме релевантните политички актери да работат на формирање парламент и стабилна влада. Двете институции треба да работат заедно за да го унапредат патот на Северна Македонија кон ЕУ“, пишува во заедничката изјава.
Борел и Вархеји посочуваат дека тука спаѓа спроведувањето на клучни реформи во областа владеење на правото и во борбата против корупцијата.
Иако не ги споменуваат директно, испраќаат порака и за уставните измени.
„Северна Македонија направи одлучувачки чекори во процесот на пристапување во ЕУ и сега ќе биде важно да се имплементираат преостанатите обврски неопходни за отворање на првиот кластер во процесот на пристапување. ЕУ и Северна Македонија споделуваат силно партнерство. Земјата целосно се усогласи со заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ и очекуваме нашата соработка да продолжи да се развива и понатаму“, велат Борел и Вархеји.
Северна Македонија ја одржа првата меѓувладина конференција со ЕУ, но за одржување на втората односно за отворање на кластерите во процесот на преговори, потребно е да се направат уставни измени со кои бугарската и други заедници ќе се внесат во Преамбулата од Уставот.
Двајцата високи функционери на Брисел во заедничката изјава се осврнуваат и на изборниот процес за што повикувајќи се на прелиминарните извештаи на ОБСЕ/ОДИХР нагласуваат дека изборите „поминаа во мирна и демократска атмосфера, биле конкуренти и се почитувале основните слободи иако процесот останува недоволно регулиран“.
Изборната администрација, додаваат, ефикасно ги организираше изборите.
„Иако законската изборна рамка ја постави основата за демократски избори, некои одредби не беа во согласност со меѓународните стандарди, во однос на еднаков пристап до медиумите, одговорност за државното финансирање и пристап до правна заштита. Неодамнешните измени на Изборниот законик беа направени доцна и не ги одразуваа препораките на ОДИХР“, пишува во заедничката изјава.
Борел и Вархеји порачуваат дека откако Меѓународната мисија за набљудување на изборите ќе ги издаде конечните препораки за Северна Македонија, ЕУ ќе очекува сите политички актери и институции да ги спроведат препораките бргу и „многу пред да се одржат следните избори“.
На изборите на 8 мај, Сиљановска-Давкова во вториот круг од претседателските избори го победи противкандидатот Стево Пендаровски. ВМРО-ДПМНЕ, кое ја поддржа нејзината кандидатура, пак, победи на парламентарните избори освојувајќи 58 пратенички места во 120-члениот парламент. Партискиот лидер Христијан Мицкоски денеска (10 мај) одржа средба со коалициските партнери од кои добил поддршка да ги започне разговорите за формирање влада. Деновиве се очекува тој да седне на преговарачка маса со претставниците на опозициските партии од албанскиот блок обединети во коалицијата „Вреди“.
Романија: 11.000 Украинци илегално влегле во земјата за да избегнат регрутирање
Од почетокот на руската инвазија на 24 февруари 2022 година, околу 11.000 Украинци незаконски ја преминале границата со соседна Романија за да избегнат да бидат повикани во војска, соопшти романската гранична полиција.
По преминувањето на границата, мажите на возраст од 18 до 60 години обично бараат заштита од романските власти, посочува Флорин Коман, началник на граничната полиција во градот Сигету Марматиеи, кој се наоѓа близу северната граница на Романија со Украина.
Коман соопшти и дека досега вкупно 19 мажи загинале обидувајќи се да ја преминат границата. Од нив, 11 се удавиле во реката Тиса што ги дели двете земји, додека останатите загинале обидувајќи се да ги преминат Карпатите во Романија без соодветна опрема.
Началникот констатираше и дека бранот бегалци од Украина се намалил во текот на 2023 година, но од почетокот на оваа година повторно се зголемува.
Украина во април усвои закон за воена мобилизација со цел да го зголеми бројот на војници во војската.
Тој закон ги обврзува Украинците, на возраст меѓу 18 и 60 години, да ги информираат воените власти за нивните лични податоци за да можат полесно канцелариите за регрутирање да видат кој во кој регион може да се мобилизира.
Украина, исто така, ги ограничи и конзуларните услуги во своите дипломатски претставништва за мажи кои се во старосната група која може да служи војска, но се наоѓаат во странство.
Руската Дума го потврди именувањето на Мишустин за премиер
Долниот дом на рускиот парламент денеска (10 мај) гласаше за именување на Михаил Мишустин за премиер, функција што тој ја извршуваше и во последните четири години.
Неговата претходна влада автоматски поднесе оставка по инаугурацијата на претседателот Владимир Путин на 7 мај, кој потоа предложи и идната влада да продолжи да ја води 58-годишниот Мишустин.
Ова е петти мандат на Путин на власт, а тој првпат го номинираше Мишустин за премиер во јануари 2020 година, кога владата предводена од Дмитриј Медведев поднесе оставка откако беа направени важни уставни промени во политичкиот систем на земјата.
„Мишустин мора да одговори како ќе реши голем број задачи што Путин и ги постави на владата, вклучително и зголемување на одбранбената способност на нашата земја“, рече претседателот на Думата, Вјачеслав Володин, во објава на Телеграм.
За Мишустин, бирократ од кариера, се зборуваше дека нема политички амбиции пред Путин да го назначи за премиер во 2020 година.
Без никакво искуство во безбедносните служби, тој не е дел од фракцијата на ветерани од разузнавачките служби, таканаречените „силовики“ (силни луѓе), блиски до Путин.
Пред да стане премиер, Мишустин една деценија беше на чело на федералната даночна служба.
Нема индикации дека Путин планира голема реконструкција на владата, во која се вклучени ветеранот Сергеј Шојгу, задолжен за руската одбрана од 2012 година и министерот за надворешни работи Сергеј Лавров, кој е на чело на руската дипломатија веќе две децении.
Повеќето членови на владата се очекува да ги задржат своите работни места, но не е јасно дали Шојгу, министерот за одбрана, ќе биде меѓу нив откако минатиот месец беше уапсен неговиот главен соработник Тимур Иванов.
Иванов, кој беше заменик-министер за одбрана задолжен за големи воени градежни проекти, беше уапсен под обвинение за поткуп.
Апсењето на Иванов нашироко беше протолкувано како напад врз Шојгу и можна најава за негова смена и покрај неговите блиски лични врски со Путин.
Шојгу беше многу критикуван за неуспехот на руската војска во раните фази на борбите во Украина. Тој се соочи со остри напади од водачот на платениците, Евгениј Пригожин, кој пред околу една година маршираше во Москва барајќи соборување на Шојгу и началникот на Генералштабот, генерал Валериј Герасимов.
По смртта на Пригожин во сомнителна авионска несреќа два месеци по бунтот – на што се гледа како одмазда од Кремљ, се чини дека Шојгу ја зајакна својата позиција, пишува Асошиејтед Прес.
Но, апсењето на Иванов, кое многумина го протолкуваа како дел од политичките конфликти во Кремљ, повторно ја разоткри ранливоста на Шојгу.
Мишустин треба да ги претстави своите кадровски предлози на Путин и парламентот. Гласањето за вицепремиерите во руската влада треба да се одржи на 13 мај, а за министрите на 14 мај.
Сириза бара Атина да реагира ако новата власт во Скопје не го почитува Преспанскиот договор
Грчката опозициска партија Сириза бара владата на премиерот Киријакос Мицотакис да реагира доколку новата власт во Северна Македонија го прекршува Договорот од Преспа.
Атина и Скопје го потпишаа договорот на 17 јуни 2018 година, а беше постигнат од владите предводени од поранешните премиери на Грција и Северна Македонија, Алексис Ципрас од Сириза и Зоран Заев од СДСМ.
Сириза која потоа замина во опозиција и Ципрас се повлече од лидерската позиција, сега ја обвинува владата на Нова Демократија предводена од Мицотакис дека е пасивна во однос на обврските од договорот.
Реакцијата следува два дена по изборите во Северна Македонија на кои ВМРО-ДПМНЕ победи на парламентарните избори, а нивната кандидатка Гордана Сиљановска Давкова го совлада противкандидатот Стево Пендаровски во трката за претседател на државата.
„Владата мора да го напушти овој пасивен став и веднаш, врз основа на одредбите од Договорот и со мобилизирање на сите достапни дипломатски средства на меѓународно и европско ниво, со строгост, да се соочи со секоја употреба на термини или постапки од новата претседателка и членовите на новата Влада на Северна Македонија кои го прекршуваат Договорот од Преспа – особено уставното име. Потсетуваме дека овие средства вклучуваат и замрзнување на интегративната перспектива на соседната земја, како и активирање од САД на законот усвоен во јуни 2021 година, што предвидува санкции во случај на оспорување /прекршување на Договорот од Преспа“, пишува во соопштението од Сириза, пренесува државната новинска агенција МИА.
Грчката опозиција критикува и дека тамошната влада сè уште не ги ратификувала меморандумите, како и оти не направила ништо за промената на учебниците и на трговските ознаки на компаниите од соседната земја, но и за промена на сообраќајните табли во Грција.
„Не само што не ги ратификуваше трите меморандуми од 2019 година кои имаа јасни придобивки за земјата, туку не се одржа ниту еден Висок совет за соработка – и покрај предвиденото за еднаш годишно, а беше потпишан само еден меѓудржавен договор наместо да се договорат десетици нови“, велат од Сириза.
По потпишувањето на Преспанскиот договор во јуни 2018 година, во Северна Македонија следуваа уставни измени со кои државата во своето уставно име ја додаде придавката „Северна“. Новото име стапи на сила во февруари 2019-та.
Со договорот се реши деценискиот спор со Грција што беше пречка и во евроатлантските интеграции на Скопје. Денес, Северна Македонија е членка на НАТО, но уште чека отворање на преговорите со ЕУ по поглавја. Сепак, и за двете земји потписнички, како што веќе пишуваше Радио Слободна Европа, останаа обврски за исполнување.
Скопјанец доби кривична за пожарот на мостот „Беласица“ во мај лани
Маж од Скопје доби кривична пријава како осомничен за пожарот на мостот „Беласица“ во Скопје што се случи во мај минатата година.
Пријавата до скопското Основно јавно обвинителство ја поднесе Единицата за насилен криминал при скопската полиција и се однесува на делото „тешки дела против општата сигурност“, а поврзано со кривичното дело „предизвикување општа опасност“.
Осомничениот 37-годишен скопјанец од септември 2023 година веќе се наоѓа во затворот „Скопје“ во Шуто Оризари за „тешка кражба“.
„По преземени мерки, подигнати докази, извршени вештачења и разговори со повеќе лица било утврдено дека на 11.05.2023 под мостот ’Беласица‘, пријавениот предизвикал пожар на таканаречената просторија за компензација на топловод. Пожарот се проширил на термичката изолација и топловодните цевководи кои се дел од топлификациска мрежа на ЕСМ-Снабдување со топлина, при што се предизвикани топлински оштетувања на наведениот топловод, како и видливи оштетувања на конструктивните елементи на мостот“, соопштија од Министерството за внатрешни работи.
По пожарот во мај 2023, мораше да се санира топлификациската мрежа за дел од скопјани да може да добијат парно во пресрет на грејната сезона што започна во октомври лани.
Исто така, неколку месеци мостот не беше во употреба што предизвика сообраќаен метеж во тој дел од градот со оглед дека „Беласица“ е дел од една од клучните сообраќајници во Скопје.
Две ленти од мостот беа пуштени за сообраќај во септември 2023, а од почетокот на месецов тој е целосно во употреба.
Тројца загинати и 11 ранети во руски напад во Украина
Тројца цивили загинаа, а 11 се ранети во новото руско гранатирање на четири украински региони, информираа властите.
Во регионот Харкив едно лице загина, а друго е рането во градот Купјанск во овој регион. Информацијата ја објави регионалниот гувернер, Олех Синехубов, додавајќи дека во нападот биле погодени 21 населба во овој регион.
Две лица загинале и во Никопол, а осум се ранети и во регионот Днепропетровск, потврди гувернерот на овој регион, Серхеј Лисак.
Во Доњецк, пак, како што посочи тамошниот гувернер Вадим Филашкин, рането е едно лице.
Исто така, еден ранет има и во регионот Херсон, изјави гувернерот Олександр Прокудин.
Москва негира дека цели на цивили во, како што вели, легитимни напади врз воената, енергетската и транспортната инфраструктура на Украина, објави Ројтерс.
Украина ги очекува првите Ф-16 авиони во јуни и јули
Киев очекува своите први борбени авиони Ф-16 да бидат испорачани во јуни и јули, изјави во петокот висок украински воен извор за Ројтерс.
Украина побара борбени авиони Ф-16 од американско производство за да помогне да се спротивстави на руската воздушна супериорност за време на повеќе од две години војна.
Изворот не кажа која земја ќе ги испорача авионите. Рускиот претседател Владимир Путин на крајот на март изјави дека нема планови за ниту една земја на НАТО и дека нема да ја нападне Полска, балтичките земји или Чешка, но руските сили ќе ги соборат авионите Ф-16 доколку Западот ги достави до Киев.
Тој оцени дека ваквите авиони нема да ја променат ситуацијата на бојното поле и изјави дека сега уништуваат западни тенкови, оклопни возила и друга опрема.
„Се разбира, ако се користат од аеродроми во трети земји, тие стануваат легитимни цели за нас, каде и да се“, рече Путин.
Античка црква во Турција претворена од музеј во џамија
Турција ја отвори античката црква Хора, една од најпознатите византиски градби во Истанбул за муслиманските верници, откако беше користена како музеј повеќе од 70 години, што ја прави втора таква голема преобразба под претседателот Реџеп Таип Ердоган.
Ердоган, лидер на партија со исламистички корени, ја претвори светски познатата Аја Софија во Истанбул од музеј во џамија во 2020 година на церемонија на која присуствуваа десетици илјади луѓе, пишува Ројтерс.
Овој потег беше критикуван од црковните водачи и некои западни земји, велејќи дека повторното преобраќање на Света Софија ќе ризикува продлабочување на верските поделби.
Ердоган рече дека ова е мешање во суверените права и дека е решен да ги заштити правата на муслиманите.
Оригиналната црква Хора или Карија датира од 4 век, а Османлиите ја претвориле во џамија. Во 1945 година стана музеј, а во 2020 година Ердоган потпиша наредба да се претвори во џамија. По реконструкцијата беше повторно отворена.
Надворешните сали се зачувани како музеј, а посетителите можеа слободно да ги погледнат ценетите мозаици кои се посипани на таванот. Завесите ги сокриле мозаиците во молитвениот простор на зградата, во согласност со муслиманската традиција.
Луѓе ги креваа ќебињата за да ги погледнат мозаиците на Исус и Марија со бебето Исус.
Ферди Сајмон, британски турист, рече дека би сакал зградата да остане музеј за луѓето да ги видат нејзините мозаици и фрески.
„Се чини дека тоа е политички гамбит“, рече Сајмон.
„Малку е срамота да се видат побожни жени кои дојдоа овде да се молат и им беше кажано дека не можат да влезат во главниот простор“, додаде тој, мислејќи на фактот дека главниот молитвен простор е резервиран за мажи, како и во сите џамии.
Угур Гокгоз, Турчин кој дошол да се моли, рече дека право на турскиот народ е Хора да ја користи како џамија, додавајќи дека артефактите во музејот се зачувани.
„Имаше мал дел резервиран за молитва. Не срушија се за да претворат во џамија“, рече тој.
На тоа место црквата првпат била изградена во четвртиот век, но поголемиот дел од постојната градба потекнува од црквата од 11 век, која делумно била обновена 200 години по земјотресот.
Црквата Свети Спас во Хора, изградена во близина на античките градски ѕидини на тогашниот Константинопол, содржи мозаици и фрески од 14 век кои прикажуваат сцени од библиски сцени.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете