Вести
Состојбата на северот од Косово, засега мирна
Реџепи изјави дека специјалната единица ја завршила својата мисија, а тоа било враќањето на законитоста на премините.
На премините сега се распоредени полицајци и цариници, Срби и Албанци, кои ја имаат подршката од КФОР.
Додека не се среди ситуацијата на северот на Косово, косовските полицајци и цариници , на премините ќе одат со хеликоптер и ќе работат продолжено, односно по12 часови дневно.
Косовскиот министер рече дека состојбата сега на северот од земјата е мирна и дека во текон на ноќта немало инциденти.
види ги сите денешни вести
Романија: 11.000 Украинци илегално влегле во земјата за да избегнат регрутирање
Од почетокот на руската инвазија на 24 февруари 2022 година, околу 11.000 Украинци незаконски ја преминале границата со соседна Романија за да избегнат да бидат повикани во војска, соопшти романската гранична полиција.
По преминувањето на границата, мажите на возраст од 18 до 60 години обично бараат заштита од романските власти, посочува Флорин Коман, началник на граничната полиција во градот Сигету Марматиеи, кој се наоѓа близу северната граница на Романија со Украина.
Коман соопшти и дека досега вкупно 19 мажи загинале обидувајќи се да ја преминат границата. Од нив, 11 се удавиле во реката Тиса што ги дели двете земји, додека останатите загинале обидувајќи се да ги преминат Карпатите во Романија без соодветна опрема.
Началникот констатираше и дека бранот бегалци од Украина се намалил во текот на 2023 година, но од почетокот на оваа година повторно се зголемува.
Украина во април усвои закон за воена мобилизација со цел да го зголеми бројот на војници во војската.
Тој закон ги обврзува Украинците, на возраст меѓу 18 и 60 години, да ги информираат воените власти за нивните лични податоци за да можат полесно канцелариите за регрутирање да видат кој во кој регион може да се мобилизира.
Украина, исто така, ги ограничи и конзуларните услуги во своите дипломатски претставништва за мажи кои се во старосната група која може да служи војска, но се наоѓаат во странство.
Руската Дума го потврди именувањето на Мишустин за премиер
Долниот дом на рускиот парламент денеска (10 мај) гласаше за именување на Михаил Мишустин за премиер, функција што тој ја извршуваше и во последните четири години.
Неговата претходна влада автоматски поднесе оставка по инаугурацијата на претседателот Владимир Путин на 7 мај, кој потоа предложи и идната влада да продолжи да ја води 58-годишниот Мишустин.
Ова е петти мандат на Путин на власт, а тој првпат го номинираше Мишустин за премиер во јануари 2020 година, кога владата предводена од Дмитриј Медведев поднесе оставка откако беа направени важни уставни промени во политичкиот систем на земјата.
„Мишустин мора да одговори како ќе реши голем број задачи што Путин и ги постави на владата, вклучително и зголемување на одбранбената способност на нашата земја“, рече претседателот на Думата, Вјачеслав Володин, во објава на Телеграм.
За Мишустин, бирократ од кариера, се зборуваше дека нема политички амбиции пред Путин да го назначи за премиер во 2020 година.
Без никакво искуство во безбедносните служби, тој не е дел од фракцијата на ветерани од разузнавачките служби, таканаречените „силовики“ (силни луѓе), блиски до Путин.
Пред да стане премиер, Мишустин една деценија беше на чело на федералната даночна служба.
Нема индикации дека Путин планира голема реконструкција на владата, во која се вклучени ветеранот Сергеј Шојгу, задолжен за руската одбрана од 2012 година и министерот за надворешни работи Сергеј Лавров, кој е на чело на руската дипломатија веќе две децении.
Повеќето членови на владата се очекува да ги задржат своите работни места, но не е јасно дали Шојгу, министерот за одбрана, ќе биде меѓу нив откако минатиот месец беше уапсен неговиот главен соработник Тимур Иванов.
Иванов, кој беше заменик-министер за одбрана задолжен за големи воени градежни проекти, беше уапсен под обвинение за поткуп.
Апсењето на Иванов нашироко беше протолкувано како напад врз Шојгу и можна најава за негова смена и покрај неговите блиски лични врски со Путин.
Шојгу беше многу критикуван за неуспехот на руската војска во раните фази на борбите во Украина. Тој се соочи со остри напади од водачот на платениците, Евгениј Пригожин, кој пред околу една година маршираше во Москва барајќи соборување на Шојгу и началникот на Генералштабот, генерал Валериј Герасимов.
По смртта на Пригожин во сомнителна авионска несреќа два месеци по бунтот – на што се гледа како одмазда од Кремљ, се чини дека Шојгу ја зајакна својата позиција, пишува Асошиејтед Прес.
Но, апсењето на Иванов, кое многумина го протолкуваа како дел од политичките конфликти во Кремљ, повторно ја разоткри ранливоста на Шојгу.
Мишустин треба да ги претстави своите кадровски предлози на Путин и парламентот. Гласањето за вицепремиерите во руската влада треба да се одржи на 13 мај, а за министрите на 14 мај.
Сириза бара Атина да реагира ако новата власт во Скопје не го почитува Преспанскиот договор
Грчката опозициска партија Сириза бара владата на премиерот Киријакос Мицотакис да реагира доколку новата власт во Северна Македонија го прекршува Договорот од Преспа.
Атина и Скопје го потпишаа договорот на 17 јуни 2018 година, а беше постигнат од владите предводени од поранешните премиери на Грција и Северна Македонија, Алексис Ципрас од Сириза и Зоран Заев од СДСМ.
Сириза која потоа замина во опозиција и Ципрас се повлече од лидерската позиција, сега ја обвинува владата на Нова Демократија предводена од Мицотакис дека е пасивна во однос на обврските од договорот.
Реакцијата следува два дена по изборите во Северна Македонија на кои ВМРО-ДПМНЕ победи на парламентарните избори, а нивната кандидатка Гордана Сиљановска Давкова го совлада противкандидатот Стево Пендаровски во трката за претседател на државата.
„Владата мора да го напушти овој пасивен став и веднаш, врз основа на одредбите од Договорот и со мобилизирање на сите достапни дипломатски средства на меѓународно и европско ниво, со строгост, да се соочи со секоја употреба на термини или постапки од новата претседателка и членовите на новата Влада на Северна Македонија кои го прекршуваат Договорот од Преспа – особено уставното име. Потсетуваме дека овие средства вклучуваат и замрзнување на интегративната перспектива на соседната земја, како и активирање од САД на законот усвоен во јуни 2021 година, што предвидува санкции во случај на оспорување /прекршување на Договорот од Преспа“, пишува во соопштението од Сириза, пренесува државната новинска агенција МИА.
Грчката опозиција критикува и дека тамошната влада сè уште не ги ратификувала меморандумите, како и оти не направила ништо за промената на учебниците и на трговските ознаки на компаниите од соседната земја, но и за промена на сообраќајните табли во Грција.
„Не само што не ги ратификуваше трите меморандуми од 2019 година кои имаа јасни придобивки за земјата, туку не се одржа ниту еден Висок совет за соработка – и покрај предвиденото за еднаш годишно, а беше потпишан само еден меѓудржавен договор наместо да се договорат десетици нови“, велат од Сириза.
По потпишувањето на Преспанскиот договор во јуни 2018 година, во Северна Македонија следуваа уставни измени со кои државата во своето уставно име ја додаде придавката „Северна“. Новото име стапи на сила во февруари 2019-та.
Со договорот се реши деценискиот спор со Грција што беше пречка и во евроатлантските интеграции на Скопје. Денес, Северна Македонија е членка на НАТО, но уште чека отворање на преговорите со ЕУ по поглавја. Сепак, и за двете земји потписнички, како што веќе пишуваше Радио Слободна Европа, останаа обврски за исполнување.
Скопјанец доби кривична за пожарот на мостот „Беласица“ во мај лани
Маж од Скопје доби кривична пријава како осомничен за пожарот на мостот „Беласица“ во Скопје што се случи во мај минатата година.
Пријавата до скопското Основно јавно обвинителство ја поднесе Единицата за насилен криминал при скопската полиција и се однесува на делото „тешки дела против општата сигурност“, а поврзано со кривичното дело „предизвикување општа опасност“.
Осомничениот 37-годишен скопјанец од септември 2023 година веќе се наоѓа во затворот „Скопје“ во Шуто Оризари за „тешка кражба“.
„По преземени мерки, подигнати докази, извршени вештачења и разговори со повеќе лица било утврдено дека на 11.05.2023 под мостот ’Беласица‘, пријавениот предизвикал пожар на таканаречената просторија за компензација на топловод. Пожарот се проширил на термичката изолација и топловодните цевководи кои се дел од топлификациска мрежа на ЕСМ-Снабдување со топлина, при што се предизвикани топлински оштетувања на наведениот топловод, како и видливи оштетувања на конструктивните елементи на мостот“, соопштија од Министерството за внатрешни работи.
По пожарот во мај 2023, мораше да се санира топлификациската мрежа за дел од скопјани да може да добијат парно во пресрет на грејната сезона што започна во октомври лани.
Исто така, неколку месеци мостот не беше во употреба што предизвика сообраќаен метеж во тој дел од градот со оглед дека „Беласица“ е дел од една од клучните сообраќајници во Скопје.
Две ленти од мостот беа пуштени за сообраќај во септември 2023, а од почетокот на месецов тој е целосно во употреба.
Тројца загинати и 11 ранети во руски напад во Украина
Тројца цивили загинаа, а 11 се ранети во новото руско гранатирање на четири украински региони, информираа властите.
Во регионот Харкив едно лице загина, а друго е рането во градот Купјанск во овој регион. Информацијата ја објави регионалниот гувернер, Олех Синехубов, додавајќи дека во нападот биле погодени 21 населба во овој регион.
Две лица загинале и во Никопол, а осум се ранети и во регионот Днепропетровск, потврди гувернерот на овој регион, Серхеј Лисак.
Во Доњецк, пак, како што посочи тамошниот гувернер Вадим Филашкин, рането е едно лице.
Исто така, еден ранет има и во регионот Херсон, изјави гувернерот Олександр Прокудин.
Москва негира дека цели на цивили во, како што вели, легитимни напади врз воената, енергетската и транспортната инфраструктура на Украина, објави Ројтерс.
Украина ги очекува првите Ф-16 авиони во јуни и јули
Киев очекува своите први борбени авиони Ф-16 да бидат испорачани во јуни и јули, изјави во петокот висок украински воен извор за Ројтерс.
Украина побара борбени авиони Ф-16 од американско производство за да помогне да се спротивстави на руската воздушна супериорност за време на повеќе од две години војна.
Изворот не кажа која земја ќе ги испорача авионите. Рускиот претседател Владимир Путин на крајот на март изјави дека нема планови за ниту една земја на НАТО и дека нема да ја нападне Полска, балтичките земји или Чешка, но руските сили ќе ги соборат авионите Ф-16 доколку Западот ги достави до Киев.
Тој оцени дека ваквите авиони нема да ја променат ситуацијата на бојното поле и изјави дека сега уништуваат западни тенкови, оклопни возила и друга опрема.
„Се разбира, ако се користат од аеродроми во трети земји, тие стануваат легитимни цели за нас, каде и да се“, рече Путин.
Античка црква во Турција претворена од музеј во џамија
Турција ја отвори античката црква Хора, една од најпознатите византиски градби во Истанбул за муслиманските верници, откако беше користена како музеј повеќе од 70 години, што ја прави втора таква голема преобразба под претседателот Реџеп Таип Ердоган.
Ердоган, лидер на партија со исламистички корени, ја претвори светски познатата Аја Софија во Истанбул од музеј во џамија во 2020 година на церемонија на која присуствуваа десетици илјади луѓе, пишува Ројтерс.
Овој потег беше критикуван од црковните водачи и некои западни земји, велејќи дека повторното преобраќање на Света Софија ќе ризикува продлабочување на верските поделби.
Ердоган рече дека ова е мешање во суверените права и дека е решен да ги заштити правата на муслиманите.
Оригиналната црква Хора или Карија датира од 4 век, а Османлиите ја претвориле во џамија. Во 1945 година стана музеј, а во 2020 година Ердоган потпиша наредба да се претвори во џамија. По реконструкцијата беше повторно отворена.
Надворешните сали се зачувани како музеј, а посетителите можеа слободно да ги погледнат ценетите мозаици кои се посипани на таванот. Завесите ги сокриле мозаиците во молитвениот простор на зградата, во согласност со муслиманската традиција.
Луѓе ги креваа ќебињата за да ги погледнат мозаиците на Исус и Марија со бебето Исус.
Ферди Сајмон, британски турист, рече дека би сакал зградата да остане музеј за луѓето да ги видат нејзините мозаици и фрески.
„Се чини дека тоа е политички гамбит“, рече Сајмон.
„Малку е срамота да се видат побожни жени кои дојдоа овде да се молат и им беше кажано дека не можат да влезат во главниот простор“, додаде тој, мислејќи на фактот дека главниот молитвен простор е резервиран за мажи, како и во сите џамии.
Угур Гокгоз, Турчин кој дошол да се моли, рече дека право на турскиот народ е Хора да ја користи како џамија, додавајќи дека артефактите во музејот се зачувани.
„Имаше мал дел резервиран за молитва. Не срушија се за да претворат во џамија“, рече тој.
На тоа место црквата првпат била изградена во четвртиот век, но поголемиот дел од постојната градба потекнува од црквата од 11 век, која делумно била обновена 200 години по земјотресот.
Црквата Свети Спас во Хора, изградена во близина на античките градски ѕидини на тогашниот Константинопол, содржи мозаици и фрески од 14 век кои прикажуваат сцени од библиски сцени.
ЕУ: Поради недостаток на дијалог, Србија и Косово со ризик да останат без пари од Планот за раст
Србија и Косово треба конструктивно да се вклучат во нормализирање на нивните односи за да добијат право на финансирање од Планот за раст на Европската унија, кој неодамна беше усвоен.
„Нормализацијата на односите е суштински услов на европскиот пат за двете страни. И Србија и Косово ризикуваат да изгубат важна можност во отсуство на напредок“, соопштија од прес-службата на Европската комисија.
Во писмената реакција од прес-службата на оваа институција, се потврдува дека без оглед на основните критериуми што секоја земја треба да ги исполни за да има право да добива средства од европската помош, Косово и Србија треба конструктивно да се ангажираат во нормализацијата на нивните односи.
Тоа подразбира, како што се наведува, целосно спроведување на сите обврски кои произлегуваат од Договорот за патеката на нормализација и од Анексот за имплементација, како и сите претходни договори за дијалог, како и вклучување во преговорите за сеопфатниот договор за нормализација на односите.
Планот за раст е досега најамбициозниот финансиски пакет на ЕУ за земјите од Западен Балкан. Се состои од шест милијарди евра, од кои две милијарди ќе бидат доделени во форма на грантови, а останатите четири милијарди во форма на заеми со многу поволна каматна стапка. Тој беше претставен во ноември 2023 година, а официјално беше усвоен минатата недела.
Како што објаснуваат претставници на Европската комисија, за да има корист од овој инструмент, секоја земја-корисничка ќе треба да подготви реформска агенда, која ќе биде консултирана, евалуирана и одобрена од Комисијата и доколку е потребно од земјите-членки на ЕУ.
Плаќањата според Планот подлежат на строги услови. Во рамките на овој фонд тоа ќе важи и за социо-економските реформи.
Борел: Шпанија, Малта, Ирска и Словенија наскоро ќе ја признаат палестинската независност
Шпанија, Малта, Ирска и Словенија наскоро официјално ќе ја признаат државата Палестина, што би можело да ги поттикне и другите земји од ЕУ да го сторат истото, изјави денеска високиот претставник на Европската Унија за надворешна политика и безбедност Жозеп Борел.
Тој потврди дека добил гаранции од шпанскиот министер за надворешни работи Хозе Мануел Албарес дека Мадрид официјално ќе ја признае Палестина на 21 мај.
Борел рече дека Белгија сега нема да ја признае „независна Палестина“, но оти Брисел „не ја исклучува“ таа можност во иднина, пренесува шпанска РТВЕ.
Министерката за надворешни работи на Словенија, Тања Фајон, вчера изјави дека словенечката влада ја почнала процедурата за „признавање на независна, суверена држава Палестина“.
Фајон објасни дека одлуката на словенечката влада се заснова на „границите меѓу Израел и Палестина од 1967 година, што значи дека територијата на Палестина би ги опфаќала Појасот Газа, Западниот Брег и Источен Ерусалим“.
Војната во Појасот Газа почна кога Хамас, организација означена како терористичка организација од Соединетите Држави, Европската Унија и Обединетото Кралство, извршија невиден напад врз Израел на 7 октомври, при што загинаа околу 1200 луѓе, главно цивили, според израелските власти.
Хамас киднапираше и околу 250 луѓе, од кои 100 се уште се заробени во Појасот Газа.
Израел потоа започна офанзива на Газа во која досега загинаа повеќе од 34 900 луѓе - две третини од нив жени и деца и рани повеќе од 78 500, според локалното Министерство за здравство, кое е под контрола на Хамас.
Џафери: Дали ќе одам во опозиција зависи од исходот на преговорите за Влада
Спроведовме европски избори во слободни, мир, фер и демократски изборни процеси во двата изборни круга. Со тоа, со право можам да оценам дека придонесовме во европското поведение на земјата, која што стреми да биде членка на ЕУ, порача на денешната прес-конференција техничкиот премиер Талат Џафери.
Тој на прес-конференцијата на којашто се осврна на работата на Владата во изминатите 100 дена, посочи дека овие избори ќе се спомнуваат по тоа како може и како треба да се работи во интерес на граѓаните и државата.
„Се обврзав пред граѓаните дека ќе овозможиме слободно изразување на граѓанската волја на претседателските и парламентарни избори. Ова е обврска доверена согласно Уставот и законите и јас како премиер и Владата доследно ја исполнивме. Потврда на моите зборови се и честитиките и изразите на почит на нашите европски партнери. Ако по нешто се оценуваат европските и демократските капацитети на една власт, тогаш тоа се изборите“, рече Џафери.
Според Џафери, сега треба и мора да се продолжи по европскиот пат, со преточување на граѓанската волја во новата извршна власт.
Тој немаше конкретен одговор на прашањето дали е подготвен да замине во опозиција со оглед на изјавите на лидерот на ВМРО-ДПМНЕ, Христијан Мицкоски, дека нема да преговара за коалиција со Демократската унија за интеграција.
„Јас сум премиер и размислувам за мандатот што треба да го завршам. Тоа се прашања на органите на партијата и во тој контекст да завршат преговорите, другото е прашање на исходот од преговорите за состав на нова влада“, рече техничкиот премиер Џафери.
На парламентарните избори на 8 мај коалицијата „Европски фронт“ на ДУИ освои 19 мандати, а нивниот ривал во албанскиот блок, коалицијата ВЛЕН доби 13 мандати.
Лидерот на ВМРО-ДПМНЕ кои освоија 58 мандати во Собранието, по изборите кажа дека ќе преговараат со ВЛЕН за состав на новата Влада.
Мултимедија
Најпосетени
Што треба да знаете