Началникот Ненад Ѓуриќ беше суспендиран откако полицискиот инспекторат на Косово објави дека е осомничен за кривични дела поврзани со неговото одбивање да го спроведе планот за пререгистрирање на возилата.
Министерот за внатрешни работи Џељал Свечља оцени дека одбивањето да се спроведат одлуките на Владата претставува сериозна закана за безбедноста и стабилноста на Косово.
„Косовската полиција е една и сите нејзини членови треба да имаат иста мисија: владеење на правото и создавање безбедна средина за сите граѓани без разлика на разликата“, напиша Свечља на Фејсбук.
Главната партија што ги претставува Србите во Косово, Српска листа, оцени дека одлуката за суспендирање на Ѓуриќ е незаконска. Претседателот на оваа партија Горан Ракиќ изјави дека Србите треба да ги „зајакнат и изградат“ сопствените институции во северно Косово во соработка со Србија.
Тој наведе дека за в сабота свикал вонреден состанок на Српската листа со градоначалниците на четирите општини на северот на Косово со српско мнозинство и дека ќе ги повика Србите да ги напуштат институциите на северот, вклучувајќи ги судските, полициските и другите институции.
Нападната граничната полиција во Зубин Поток
„Почнувајќи од мене лично, а исто така и од локалните самоуправи, обвинителството, судот, полицијата и сите други власти“, рече Ракиќ и додаде дека „треба на сите горди Срби кои не се согласуваат да бидат декор на Приштина да ги зајакнеме и изградиме српските институции“.
Во меѓувреме, шефот на канцеларијата за Косово во српската влада, Петар Петковиќ, изјави дека Ѓуриќ е суспендиран бидејќи „застанал во одбрана на српскиот народ“. Тој праша каква грешка направил Ѓуриќ со тоа што одбил да учествува во одлуките на косовскиот премиер Албин Курти „кои се политички“.
„Отпорот“ на Српската листа
Претходно, вицепремиерот на Косово Бесник Бислими во интервју за РСЕ изјави дека Српската листа со своите изјави покажува зошто имало проблем со регистарските таблички.
„Огласите на Српската листа покажуваат дека граѓаните не се во можност да одлучуваат, туку некој друг одлучува за нив и ги тера да останат во нелегалната сфера. Тоа што треба да има такви закани покажува дека граѓаните се заинтересирани за интеграција. Тие се заинтересирани да ги користат даночните и царинските олеснувања што ги нуди Владата на Косово, но поголема сила ги саботира и ги кочи во таа насока“, рече тој.
Александар Арсенијевиќ од опозициската „Српска општина“ смета дека граѓаните од северните општини се „помеѓу два огна“ затоа што Српската листа ги повикува на непослушност, а од друга страна учествуваат во работата на косовските институции.
Српската листа во Владата на Аљбин Курти има едно министерско место, како и сите десет пратенички места во Собранието на Косово резервирани за српската заедница. Исто така, оваа партија ги предводи сите десет општини со српско мнозинство во Косово.
„Доколку го пререгистрираат возилото ќе им изгори имотот, ако не се пререгистрираат ќе изгорат од Приштина. Граѓаните на крајот ќе изгорат. Граѓаните сигурно повеќе не можат да издржат ваков притисок и не може да се предвидат индивидуални реакции на граѓаните“, изјави Арсенијевиќ за РСЕ.
КФОР нема да толерира нарушување на слободата на движење на Косово
Во последните два месеца има четири случаи на палење имот на лица кои ги пререгистрирале своите возила со регистарски таблички РКС. Тој смета и дека Српската листа, доколку не се согласува со одлуките на Владата на Косово, требало да ги напушти институциите „а не да им обезбеди легитимитет“.
Српската листа во неколку наврати најавуваше дека ќе ги напушти институциите на Косово, но тоа во пракса никогаш не се случи.
„Барикади – добро координирана претстава“
Арсенијевиќ оценува и дека граѓаните од северот повеќе не сакаат да бидат „човечки штит на Српската листа“. „Во овој случај, кога повикуваат на барикади, тоа може да биде добра работа затоа што секогаш кога Српска листа организирала нешто, немало поголеми инциденти, но тоа бил добро координиран настап. Но, граѓаните не сакаат да бидат неми набљудувачи. Српска листа во овој случај не ги брани интересите на граѓаните, туку ги брани сопствените интереси“, рече тој.
Србите од северот во неколку наврати подигнаа барикади за да ги спречат косовските власти да спроведат одлука на терен. Претставниците на Српската листа јавно ги поддржаа тие барикади, а на тие места физички беа присутни високи функционери со образложение дека сакаат да му дадат поддршка на народот.
Последен пат вакво нешто се случи на 31 јули, во пресрет на спроведувањето на двете одлуки на Владата на Косово - воведувањето на реципрочни мерки кон Србија во однос на личните документи и пререгистрацијата на возилата.
Потоа, на барање на меѓународната заедница, за да се деескалира, одлуката за пререгистрација беше одложена за еден месец, а во меѓувреме беше постигнат договор за личните документи.
Каква е улогата на Српската листа во косовските институции?
Бранимир Стојановиќ, поранешен вицепремиер на Косово, смета дека Српска листа навистина не бара ништо и дека проблемот со регистарските таблички може да се реши само на релација Приштина-Белград.
Хил: САД се разочарани и загрижени поради одлуката на Курти за табличките
„Српска листа нема никаква улога, овие луѓе се таму за да повторат некои позиции што ги добиваат како инструкции. Нивната улога денес е сосема неважна за мене. За жал, Српската листа е пасивна во однос на сите проблеми. Со некој поактивен пристап, разговор, пред овие се појавуваат проблеми, можеби некои работи не можеа да се радикализираат“, оценува Стојановиќ.
Српската листа од формирањето во 2013 година убедливо победи на сите локални и парламентарни избори, со околу 90 отсто од гласовите.
Поради ова, функционерите на Српската листа често повторуваат дека тие се единствените легални и легитимни претставници на Србите, но нивниот глас речиси никогаш не се слуша ниту во Собранието, ниту во Владата на Косово.
Сепак, Бранимир Стојановиќ посочува дека за дијалог меѓу политичките претставници на Србите и Албанците е потребна добра волја од „другата страна“. „Сите овие проблеми можеби нема да се најдат на дневен ред доколку се решат, ако има поголема добра волја во Приштина“, смета Стојановиќ.
Тој оценува дека косовските власти не се грижат искрено за интересите на српската заедница, туку дека со различни одлуки се обидуваат да добијат политички поени. Од друга страна, косовските власти во неколку наврати тврдеа дека не прават никаква разлика меѓу етничките заедници кои живеат на Косово, туку дека само го почитуваат владеењето на правото и владеењето на правото.
Апелите од граѓанскиот сектор и меѓународната заедница
На почетокот на август, кога се зголемија тензиите, граѓанското општество од српската заедница ја повика Српска листа да преземе одговорност и активно да учествува во работата и да стави крај на нестабилноста и да придонесе за мир преку институционални канали.
Лајчак по состанокот со Курти: Важно е да се избегнат тензиите
Игор Марковиќ од невладината Актив рече дека претставниците на Српската листа на никаков начин не го информираат локалното население за одлуките на Владата на Косово, ниту пак им објаснуваат што тие мислат.
Германскиот амбасадор во Косово, Јорн Роде, на 1 ноември изјави дека би сакал политичките претставници на Србите во Косово „конструктивно да придонесат за деескалација“. „На пример, објаснувајќи им ја реалноста на граѓаните, на косовските Срби - дека косовски регистарски таблички мора да се користат на Косово“ - напиша тој на својот Твитер профил.
Владата на Косово на 1 ноември започна со спроведување на план за пререгистрација возила со градски таблички во Косово што ги издаваат властите на Србија. Главно се работи за таблички КМ кои се нелегални за Косово, но досега се толерираат само во општините на север, каде живее мнозинско српско население - Северна Митровица, Лепосавиќ, Зубин Поток и Звечан.
Сегашниот план на Владата на Косово е процесот на пререгистрација во РКС (Република Косово) да го спроведе во три фази - во првата се предупредуваат возачите, во втората може да платат казни од 150 евра, додека во третата ќе се издаваат пробни таблички. Планот е од 21 април 2023 година да може да се користат само таблите РКС.
