Американскиот претседател Џо Бајден ги повика милитантите на Хамас во петокот да се согласат со новата понуда од Израел за ослободување на заложниците во замена за прекин на огнот во Газа, велејќи дека тоа е најдобриот начин да се започне прекин на смртоносниот конфликт.

„Со прекин на огнот, помошта може безбедно и ефикасно да се дистрибуира до сите на кои им е потребна“, рече Бајден, пренесува Ројтерс.

„Како некој кој имал доживотна посветеност на Израел, како единствен американски претседател што некогаш отишол во Израел во време на војна, како некој кој штотуку испрати американски сили директно да го бранат Израел кога Иран го нападна, ве молам да преземете повлечете се и размислете што ќе се случи ако овој момент се изгуби“, рече тој.

Претходниот предлог за заложници поднесен порано оваа година бараше ослободување на болните, постарите и ранетите заложници во Газа во замена за шестнеделен прекин на огнот што може да се продолжи за да се овозможи доставување хуманитарна помош во енклавата.

Предложениот договор пропадна претходно овој месец откако Израел одби да се согласи на траен прекин на огнот како дел од преговорите и го засили нападот врз градот Рафах во јужна Газа.

Хамас во четвртокот соопшти дека им кажал на посредниците дека нема да учествува во понатамошни разговори за време на тековната агресија, но дека е подготвен за „целосен договор“, вклучително и размена на заложници и затвореници, доколку Израел ја прекине војната.

Преговорите со посредство на Египет, Катар и други за договор за прекин на огнот меѓу Израел и исламистичкото движење во војната во Газа постојано се заглавени, при што двете страни ја обвинуваат другата за недостаток на напредок.

Израел нема да се согласи на каков било прекин на огнот што не е дел од договорот што вклучува враќање на преживеаните заложници, изјави во петокот висок израелски безбедносен функционер.

Портпаролот на Белата куќа за национална безбедност Џон Кирби во вторникот изјави дека неодамнешните израелски копнени операции во Рафах нема да доведат до повлекување на поголема американска воена помош.

Војната во Појасот Газа започна кога милитантите од Хамас, организација означена како терористичка организација од Соединетите Американски Држави и Европската Унија, започнаа напад без преседан врз Израел на 7 октомври, при што според израелските власти загинаа околу 1.200 луѓе, главно цивили. .

Хамас киднапираше и околу 250 луѓе, од кои 100 се уште се заробени во Појасот Газа.

Израел потоа започна офанзива на Газа во која досега загинаа најмалку 36.280 луѓе - две третини од нив жени и деца - и рани повеќе од 80.000, според локалното Министерство за здравство, кое е под контрола на Хамас.

Војната го турна најголемиот дел од населението во Газа на работ на глад, според ОН. Уништени се бројни болници, а оние кои не се уништени немаат доволно гориво за генератори и други основни потреби.

Употребата на тутун во Северна Македонија е многу висока. Последните истражувања покажуваат дека процентуалната застапеност на населението кое употребува тутун, ја става Северна Македонија меѓу земјите во светот со најголеми стапки на граѓани кои се активни пушачи.

Според истражувања на Институтот за јавно здравје (ИЈЗ), бројот на активни пушачи изнесува 45.4 отсто, со многу низок процент на луѓе - само пет проценти, кои успешно се обиделе и откажале од пушење во последните години. Овие податоци ги споделија од ИЈЗ по повод 31 мај - Светски ден против употреба на тутун.

„Во советувалиштата за откажување од пушење, што функционираат во склоп на центрите за јавно здравје низ целата држава, има многу мала посетеност. Во 2023 година во советувалиштата за откажување од пушење се јавиле само 43 луѓе, што е многу мала бројка. Односно, нема голема заинтересираност за откажување од пушењето кај населението“, потенцираат од Институтот.

Оттаму нагласуваат дека како еден од најголемите и најзастапените ризик фактори кај речиси сите видови хронични незаразни заболувања, употребата на тутун сериозно придонесува кон нарушувањето на општото здравје на популацијата. Кардиоваскуларни, респираторни, репродуктивни, малигни, ендокрини и многу други видови заболувања, може да се јават како последица од редовна употреба на тутун.

„И покрај сите релевантни институции во државата што работат на намалување на употребата на тутун, вклучително со континуираната едукација на населението, за жал нема голем напредок во обидите да се намали преваленцата на пушењето во државата. Иако Северна Македонија во 2006 година ја ратификуваше Рамковната конвенција за контрола на тутунот на Светската здравствена организација и низ годините имало напори за да се зајакне здравствената регулатива поврзана со употребата на тутун, во последните години има застој на ова поле, со укинување на забраните за пушење во терасите од угостителските локали, а дополнително се дозволи употреба на електронските уреди што го загреваат, а не го горат тутунот во јавни затворени локали“, додаваат од ИЈЗ.

Тутунската индустрија, како што наведуваат, со сите свои ресурси успешно се бори против напорите за зајакнување на законската легислатива, која всушност е еден од условите за пристап кон Европската Унија, па така потреба од прилагодување на законите со оние од ЕУ е неопходна за напредокот на земјата.

И младите изложени на привлечноста на производите од тутун

Годинава, ИЈЗ учествува во две истражувања поврзани со употреба на тутун кај младите лица, а резултатите од овие истражувања ќе бидат објавени и достапни кон крајот на годината, кога ќе бидат целосно завршени.

„Светскиот ден без тутун во 2024 година ќе им даде платформа на младите луѓе ширум светот, кои ги повикуваат владите да ги заштитат од предаторските тактики за маркетинг на тутунската индустрија. Индустријата е насочена кон младите за цел живот на профит, создавајќи нов бран на зависност. Децата користат е-цигари со стапки повисоки од возрасните во сите региони“, додаваат од ИЈЗ.

Пушењето меѓу младите останува распространето и се зголемува во одредени нации. Според достапните информации, над 38 милиони млади луѓе на возраст меѓу 13 и 15 години користат некаков облик на тутун.

„Во 2022 година, сцените со тутун се зголемија за 110 отсто во популарните неодамнешни емисии кај младите од 15 до 24 години, често прикажувајќи го пушењето како гламурозно и „кул“. Според „Иницијативата за вистина“, младите имаат до трипати поголема веројатност да почнат да пушат кога се изложени на слики за пушење на екранот“, наведуваат од ИЈЗ.

Во Северна Македонија пушењето е дозволено надвор од деловните објекти, а кај угостителските објекти на тераса или летна бавча. Висината на казните ако се утврди неправилност е од 2.000 до 4.500 евра за фирмите и од 500 до 1.000 евра за одговорното лице на фирмата. Казни од 150 до 300 евра добиваат граѓаните ако бидат затечени со цигара во просторија каде пушењето е забрането.

Русија и Украина ја одржаа својата прва размена на затвореници по речиси четири месеци, при што секоја страна размени по 75 луѓе. Претседателот на Украина, Володимир Зеленски, ја потврди размената на 31 мај во објава на Телеграм, пренесува РСЕ на англиски јазик.

Тој рече дека четворица цивили и 71 војник се вратени во Украина, додавајќи дека се работи на понатамошна размена на затвореници.

Руското Министерство за одбрана одделно најави враќање на 75 руски војници од Украина. Размената беше посредувана од Обединетите Арапски Емирати, соопшти руското Министерство.

Истиот ден Русија и Украина ги разменија телата на загинатите. Руската Дума соопшти дека Украина предала 45 тела на загинати руски војници. Украинскиот координативен штаб за справување со воени заробеници соопшти дека во Украина се вратени 212 загинати војници. Последната размена на затвореници меѓу Украина и Русија се случи во февруари.

Од 24 до 30 мај пријавени се 30 нови случаи на пертусис односно голема кашлица во Северна Македонија. Заклучно со 30 мај, регистрирани се вкупно 661 случај на голема кашлица, се наведува во најновиот извештај на Институтот за јавно здравје (ИЈЗ), објавен на 31 мај.

Во однос на регионот, најголем дел од новите 30 случаи, се пријавени во Скопје - 21 и во Куманово - три, а пријавени се и четири случаи од Тетово и по еден од Прилеп и Кратово. Возраста на заболените се движи од еден месец до 77 години. Најголем број случаи се деца под една година.

Дистрибуцијата по пол покажува дека 311 лица се од машки, а 350 од женски.

Сè уште најголем број заболени лица се регистрирани на територија на Скопје - 79,9 отсто, а случаи се регистрирани и во 18 други градови низ државата.

„Од вкупниот број регистрирани случаи - 661, 400 односно 60,5 отсто не биле вакцинирани, не се комплетно вакцинирани согласно возраста, или нема доказ за вакцинација. Од случаите кои се комплетно вакцинирани, просек на поминато време од последната доза вакцина до заболување изнесува 12,6 години“, појаснуваат од ИЈЗ.

Од 18 јануари до 30 мај, дадени се вкупно 49.934 дози вакцина против голема кашлица.

Претседателката Гордана Сиљановска Давкова денеска од Охрид посочи дека го почитува Преспанскиот договор, како и оти, „за разлика од други“, го почитува меѓународното право. Давкова истакна дека начинот како ќе го користи името на државата е „лична определба, право што е загарантирано со повисоки акти од билатералните договори“.

Давкова пред медиумите истакна дека преку разговори ќе ги убедува Грците дека е во право кога го користи името Македонија наместо уставното име на државата. За начинот како тоа ќе го спроведува, рече дека има план.

„Се разбира дека имам план. Планот е градење добрососедски односи. Планот е нудење почит и барање самопочит. И мислам дека како што во политиката треба да се трага по уметноста на можното, ќе го направиме набрзо. Мојата прва изјава беше дека нема да одам по светот, дека сакам да се сретнам со соседите и мислам дека ќе го остварам тоа. Се разбира за разговор се потребни сите околу вас и ние немаме друг избор освен да разговараме. Дијалогот е здрава работа и ако нема взаемна почит нема да има резултат. Политиката бара дијалог и јас сум спремна да трагам по тоа и взаемно да ги надминеме проблемите, изјави Давкова.

По однос предупредувањата од официјална Атина дека не е исклучена можноста од покренување постапка пред Меѓународниот суд во Хаг за непочитувањето на одредбите на Преспанскиот договор, Давкова потсети на претходните пресуди на истиот тој суд што не беа почитувани од Грција.

„На истиот тој Меѓународен суд, каде ние бевме со Грција, пресуди во однос на кршењето на членот 11 од привремената спогодба. Тоа е исто меѓународен договор. Не верувам дека веднаш ќе се оди на суд. Има градација во Преспанскиот договор. Прво се укажува, се разговара, се адресира прашањето до ОН па потоа се оди на суд. Пресудите на судот треба да важат ерга омнес, но тоа не се случи во нашиот случај“, изјави претседателката Давкова.

Сиљановска Давкова при положувањето на свечената заклетва при стапувањето на должноста претседателка го употреби името Република Македонија наместо уставното име на државата Република Северна Македонија, што наиде на реакции кај меѓународната јавност, најмногу во соседна Грција.

Стручниот колегиум од ЈЗУ УК за државна Кардиохирургија реагира на изјавата на министерот за здравство Илир Демири, оценувајќи дека тој „лиферувал безброј лаги, шпекулации и невистини во врска со долгогодишното работење на Клиниката за кардиохирургија“.

Демири во гостувањето на ТВ Телма демантираше дека е политичка пресметка разрешувањето на директорот на Државната кардиохирургија и рече дека таму ситуацијата е многу сериозна и оти треба да се донесе квалитетен експерт од странство кој ќе ги едуцира младите кадри.

„Дали е целта да се направи дефокусирање на јавноста од вистинските проблеми во здравството, со што се доведуваат во општа опасност животот и здравјето на граѓаните? Имено, командната одговорност за нефункционирањето на хируршкиот блок на Клиничкиот центар, кој претставува срцето на здравствениот систем, е во рацете на човекот, за чија стручност и професионалност сите беа информирани, кога како раководител на ковид-центарот во време на пандемија, Македонија заврши на неславното четврто место во Европа и шесто место во светот по бројот на смртни случаи“, наведуваат од стручниот колегиум во реакцијата.

Според соопштението, „со злоупотреба на својата позиција како министер, се служи со секакви методи познати во некои други општествени уредувања за да дисциплинира исклучителни професионалци“.

Од Клиниката велат дека тој го доведува во прашање кредибилитетот на образовниот систем, Медицинскиот факултет и на сите професионални здруженија на лекари.

Претходно, министерот за здравство Илир Демири на прес-конференција објави дека го разрешил Марјан Шокаровски од функцијата медицински директор на Клиниката за кардиохирургија. Демири рече дека на тоа се одлучил по информациите за поголема смртност на оваа Клиника и поради податокот дека 170 пациенти не се регуларно внесени во системот „Мој термин“.

Шокаровски возбрати дека неговото разрешување е незаконско, бидејќи во техничка Влада, не може ниту да се именуваат, ниту да се разрешуваат директори. Тој нагласи дека не се точни наводите дека смртноста на Кардиологија се зголемила откако тој е назначен за директор, туку напротив таа била намалена. Обвинувањата кон него ги нарече оркестриран напад.

За претстојните претседателски избори во Иран досега својата кандидатура ја пријавиле девет кандидати. Петдневното пријавување на кандидатурите, кое започна на 30 мај, ќе заврши на 3 јуни, а конечната листа на кандидати ќе биде објавена на 11 јуни.

Во Иран се одржуваат предвремени избори по смртта на претседателот Ебрахим Раиси, кој загина во хеликоптерска несреќа на 19 мај заедно со министерот за надворешни работи Хосеин Амир-Абдолахиан и уште шест други.

Иранските медиуми јавуваат дека Саид Џалили, поранешниот главен преговарач во нуклеарните преговори ЕУ-Иран, првпат ја објавил својата кандидатура на 30 мај.

Радикалниот Џалили е близок до врховниот водач ајатолахот Али Хамнеи и ја предводеше неговата канцеларија во раните 2000-ти. Тој во моментов служи како еден од двајцата претставници на Хамнеи во Врховниот совет за национална безбедност. Џалили долго време се залагаше за радикален став против Западот и беше главен критичар на нуклеарниот договор од 2015 година меѓу Иран и големите светски сили.

Тој за прв пат се кандидираше за претседател во 2013 година, завршувајќи на третото место со нешто повеќе од 11 отсто од гласовите. Тој се кандидираше и за изборите во 2021 година, но се откажа во корист на Раиси.

Уште едно големо име кое се пријави е Али Лариџани, поранешниот претседател на Собранието, кој својата кандидатура ја пријави на 31 мај.

Друго добро познато име за пријавување е Мостафа Кавакебиан, реформски политичар и пратеник со два мандати, кому му е забрането да се кандидира на изборите во 2021 година. Иранските медиуми шпекулираат дека неколку истакнати конзервативни имиња и реформистички фигури со низок профил би можеле да се пријават во следните неколку дена.

Повеќе од 35 лица сакале да ја регистрираат кандидатурата, но повеќето не ги исполниле условите, изјави портпаролот на изборниот штаб на Иран.

Од 2020 година, Иран одржа два парламентарни и претседателски избори, сите со рекордно низок одѕив. На неодамнешните избори, властите сериозно го ограничија изборното поле со дисквалификување на многу умерени и реформистички кандидати, што можеби придонесе за слаб одѕив на гласачите. Тоа особено беше видливо на парламентарните избори во февруари, кои се одржаа паралелно.

На 31 мај, вооружен напаѓач рани неколку лица со нож на централниот плоштад во југозападниот германски град Манхајм, соопшти полицијата.

Полицијата пукала во напаѓачот при што го повредила, пишува Асошиетед Прес.

Нападот се случил во 11:30 часот по локално време, а полицијата соопшти дека не може веднаш да прецизира колку лица се повредени или степенот на нивните повреди.

Меѓу повредените има и полицаец, а во соопштението се наведува дека веќе нема никаква опасност за граѓаните.

Засега нема официјални информации за мотивот на нападот.

Сепак, групата наречена Pax Europa, која се опишува себеси како организација која ја информира јавноста за опасностите од „зголеменото ширење и влијанието на политичкиот ислам“, рече дека нападот се случил на маргините на настанот што го организирала.

Тие објавија дека меѓу ранетите е и Михаел Стурценбергер, антиисламски активист кој зборувал на нивните настани.

Министерката за внатрешни работи Ненси Фезер рече дека мотивот ќе го утврди истрагата.

Таа во изјавата наведе дека, „доколку истрагата покаже исламистички мотив, тоа ќе биде уште една потврда за големата опасност од насилни исламистички акти на кои предупредувавме“.

Канцеларот Олаф Шолц на социјалната мрежа „Х“ објави дека „сликите од Манхајм се страшни“ и дека „насилството е апсолутно неприфатливо во нашата демократија“.

Словачкиот премиер Роберт Фицо се пресели на домашно лекување од болницата во централниот град Банска Бистрица, каде што се опоравуваше од обидот за атентат, соопшти болницата на 31 мај.

Напаѓачот го застрела Фицо со четири куршуми од непосредна близина кога премиерот ги поздрави поддржувачите во централниот словачки град Хандлова на 15 мај.

Фицо (59) беше во тешка состојба и му требаше петчасовна операција, а уште една само два дена подоцна. Напаѓачот, идентификуван како 71-годишниот Јурај Ц. беше приведен на лице место и обвинет за обид за убиство со умисла.

Приведениот осомничен за обидот на атентат врз словачкиот премиер Роберт Фицо тврди дека не сакал да го убие премиерот, туку дека сакал само да го повреди, затоа што не се согласувал со владините политики.

Во СДСМ денеска (31 мај) почнува постапката за вонредни внатрепартиски избори за нов претседател на партијата. За 9 јуни, недела, е закажан Конгресот на која ќе се анализираат причините за изборниот резултат, а Централниот одбор на партијата предложил и измени на Статутот на партијата за мандатот на претседателот избран на вонредни внатрепартиски избори да биде четири години.

Официјално досега нема пријавени, но за неколкумина членови на партијата се знае дека би можеле да се кандидираат. Славјанка Петровска, пратеничка и министерка за одбрана потврди дека ќе се кандидира за претседател, а такви амбиции во јавноста покажа и Стефан Богоев, актуелен директор на Царинската управа, но тој не потврди дека ќе се кандидира. Потенцијални кандидати би можеле да бидат и Јово Деспотовски, директор на ТИРЗ и поранешниот министер за здравство Венко Филипче.

СДСМ денеска соопшти дека Централниот одбор на патијата на вчерашната седница усвоил Правилник за критериумите, начинот и постапката за кандидирање и избор на претседател за вонредните избори, како и Правилникот за начинот и постапката за активна регистрација за членови на СДСМ.

Вонредните внатрепартиски избори ќе се одржат на 30 јуни.

Претстојните ќе бидат трети внатрепартиски избори на кои претседателот на СДСМ ќе се бира со непосредно гласање на членството. По нивното воведување, првите се одржаа во март 2021 кога Заев доби нов мандат. Меѓутоа, за помалку од една година следуваа и вторите на кои победи Ковачевски откако Заев поднесе оставка по поразот на локалните избори во октомври во 2021 година.