ЕУ се согласи на заем од 90 милијарди евра за Украина, без користење на руските средства

Европската Унија ќе обезбеди бескаматен заем од 90 милијарди евра (106 милијарди долари) на Киев за да помогне во финансирањето на земјата разорена од војна, откако не успеа да се договори за предлогот за користење на замрзнатите руски средства за поддршка на економските и воените потреби на Украина во наредните години.

Претседателот на Европскиот совет, Антонио Кошта, во објава на платформата X на 19 декември изјави дека средствата ќе бидат за 2026 и 2027 година.

„Се обврзавме, и исполнивме“, напиша Кошта.

Службениците на ЕУ започнаа со состаноци на 18 декември за да се договорат за решение за финансирање. Разговорите се фокусираа на предлогот за користење на десетици милијарди евра замрзнати руски државни средства за покривање на финансиските потреби на Украина.

Но, правните проблеми ги спречија некои членки на ЕУ да го потпишат предлогот. Наместо тоа, беше постигнат договор за заемот, кој ќе се базира на задолжување на пазарите на капитал поддржано од „буџетскиот простор на ЕУ“, термин што се користи за опишување на дополнителен капацитет за задолжување.

„По долги дискусии, јасно е дека заемите за репарации ќе биде потребна повеќе работа, бидејќи на лидерите им е потребно повеќе време да ги разгледаат деталите“, изјави еден функционер на ЕУ за Радио Слободна Европа.

Финансирањето на Украина стана голем проблем за блокот од 27 члена, при што САД ја задушуваат нејзината финансиска поддршка, додека земји како Унгарија исто така инсистираат на ограничување на финансирањето.

Од друга страна, Полска ја спореди ситуацијата со избор помеѓу „пари денес или крв утре“.

Самитот на ЕУ дојде откако рускиот претседател Владимир Путин грубо ги критикуваше лидерите на блокот, користејќи збор што може да се преведе како „млади свињи“, и ги повтори тврдењата дека Москва ќе ги постигне целите на својата војна против Украина со сила ако американскиот притисок за мир не доведе до договор што ги исполнува нивните барања.

Путин треба да ја одржи својата годишна прес-конференција подоцна на 19 декември, каде што веројатно ќе зборува за предлогот за средства. Русија се закани со масовни правни дејствија за какво било користење на нејзините замрзнати средства.

Украинскиот претседател Володимир Зеленски присуствуваше на самитот, кажувајќи им на лидерите дека предлогот за заем поддржан од замрзнатите средства на Русија што моментално се чуваат во ЕУ е подобар, но дека на крајот не е важно како се користат средствата, само додека се најде решение.

„Доколку напролет Украина не ја добие соодветната транша - која, во случај на мир, ќе се искористи за обнова на земјата, а во случај на продолжување на војната, за други приоритети, пред сè производство на беспилотни летала - производството на беспилотни летала во Украина ќе се намали неколкукратно“, изјави Зеленски за новинарите на прес-конференција по обраќањето на самитот зад затворени врати.

Украина моментално се соочува со недостиг на странска помош од околу 53 до 59 милијарди долари следната година, додаде тој.

Западните земји ја поддржаа земјата разурната од војна и со директна буџетска поддршка и со воена помош од целосната инвазија на Русија пред речиси четири години, но претстојниот период може да биде различен.

Соединетите Држави сигнализираа дека најверојатно нема да испратат повеќе пари, ставајќи ја обврската врз ЕУ и другите земји од Г7 да се засилат - и тоа да го сторат наскоро.

Околу 140 милијарди евра (165 милијарди долари) руски државни средства се чуваат во белгиската компанија за финансиски пазари „Еуроклеар“, додека дополнителни 25 милијарди евра руски државни средства се чуваат во банки низ цела ЕУ, главно во Франција, но и во белгиска приватна банка, Кипар и Германија.

Заемот за репарација е дел од поширок финансиски пакет во вредност до 210 милијарди евра, според Европската комисија. Ова исто така вклучува 45 милијарди евра што ќе се користат за отплата на заем од Г7 за Украина од 2024 година.

Додека повеќето од 27-те членки на ЕУ се за користење на средствата за поддршка на заемот, Белгија се плаши дека планот би можел да го направи правно ранлив, а други земји, вклучително и Италија, исто така изразија сомнежи.

Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, изјави дека нема да го напушти самитот без договор за тоа како да се финансира Украина во следните две години.

Германскиот канцелар Фридрих Мерц издаде остро предупредување претходно оваа недела, велејќи дека неуспехот би значело дека „способноста на Европската Унија да дејствува ќе биде сериозно оштетена со години, ако не и подолго, и дека ние ќе му покажеме на светот дека не сме способни да стоиме заедно и да дејствуваме во толку клучен момент во нашата историја“.

Во борбен говор на годишниот настан на Министерството за одбрана на 17 декември, Путин се обиде однапред да ги обвини Европа и Украина за секој неуспех на мировните напори, велејќи дека Русија ќе земе повеќе земја со сила ако Киев и европските лидери што ги опиша како „млади свињи“ не го прифатат правилниот пристап кон предлозите на САД.

„Ако спротивната страна и нивните странски покровители одбијат да се вклучат во суштински дискусии, Русија ќе го постигне ослободувањето на своите историски земји со воени средства“, рече Путин, истурајќи „ладна вода“ на секој предлог што бара од Москва да направи територијални отстапки.

Москва моментално контролира речиси една петтина од Украина, а руските претставници постојано велат дека нема да прават компромиси за петте украински региони за кои Путин неосновано тврди дека се руски.

Посебна пречка во неколкунеделните преговори во кои учествуваат САД, Украина, Европа и Русија е делот од регионот Донецк што украинските сили сè уште го држат под контрола.