Високиот претставник на Европската унија (ЕУ) Жозеп Борел изјави во неделата дека сега е време Косово и Србија да стават крај на кризата и тензиите и да преминат напред во „нова европска ера“ со спроведување на договорот за нормализација на односите.
На 17 март, ден пред годишнината од договорот во Охрид меѓу Косово и Србија, Борел рече дека „жалосно е што и покрај сеопфатните напори на ЕУ и меѓународната заедница, Косово и Србија досега постигнаа многу мал напредок, ограничен за спроведување на обврските што ги прифатија во овој договор“.
На 27 февруари 2023 година Косово и Србија го постигнаа Основниот договор во Брисел, додека на 18 март во Охрид беше постигнат договор за Анексот за спроведување на договорот.
„Договорот нуди подобра иднина за граѓаните на Косово и Србија и за целиот регион“, заклучи тој.
Видете и ова: Средба на преговарачите на Србија и Косово на 19 мартВо 11-члениот договор, меѓу другото, се предвидува нивото на самоуправување на српската заедница на Косово и меѓусебното признавање на државните симболи, а Приштина и Белград се обврзани да ги спроведат сите досегашни договори постигнати во текот на дијалогот.
Брисел ги обвини двете страни дека не го спроведуваат договорот.
Шефот на европската дипломатија рече дека очекува од лидерите на Косово и Србија да покажат „одговорност, визија и лидерство, без одлагање да бележат напредок во спроведувањето на договорот“.
Високите функционери на Косово и Србија постојано искажуваа позиции кои укажуваат дека не се подготвени да го почитуваат договорот.
Косовскиот премиер Аљбин Курти инсистира на потпишување на договорот, бидејќи, според него, тоа би било гаранција дека и Србија ќе ги исполни своите обврски.
Тој во средината на јануари годинава рече и дека Заедницата на општини со српско мнозинство „не е приоритет“ за нормализација на односите со Србија и дека тоа не треба да се нагласува.
Српскиот претседател Александар Вучиќ претходно изјави дека нема да потпише никаков договор што би значело признавање на Косово или негово членство во Обединетите нации.
Премиерката на Србија, Ана Бернабиќ на 14 декември испрати официјално писмо до седиштето на Европската унија, во кое изрази резервираност во однос на обврските кои произлегуваат од договорот и анексот за негова имплементација.
Борел рече дека во време на „невидени војни на нашиот континент“, постигнувањето договор кој ветува мир, стабилност и добрососедски односи „е историско достигнување“.
Тој ги предупреди Косово и Србија дека нивната европска иднина зависи од спроведувањето на овој договор и дека тоа за нив е обврска во согласност со меѓународното право.
„Недостигот од имплементација не само што ја загрозува европската интеграција на партиите, туку и штети на нивниот углед како доверливи партнери“, рече тој.
Тензиите меѓу Косово и Србија се зголемија од 1 февруари, кога стапи на сила декретот на Централната банка на Косово, со кој еврото е единствена валута за плаќање во готовина и се забранува српскиот динар.
Српската држава доделува милиони евра на Србите во Косово откако ќе им плати во динари - преку паралелен систем - плати, пензии и дополнителна помош.
ЕУ најави дека на 19 март во Брисел на ниво на главните преговарачи Косово и Србија ќе разговараат за прашањето за динарот.
Европскиот блок, но и САД, ја критикуваа одлуката за динарот, наведувајќи дека таа е донесена без претходна консултација и без да се земат предвид негативните ефекти што ги има врз српската заедница.
Вашингтон побара од Косово да ја одложи и суспендира одлуката, но Владата на Косово засега не покажува знаци за повлекување од оваа регулатива.