ДОМНА, Русија - Покрај војската, нема многу можности во оваа сиромашна населба на околу 35 километри југозападно од Чита, административниот центар на јужниот сибирски регион Забаикалје.
„За нас воениот рок е главниот начин за заработка“, вели локалниот жител Алексеј. „Сега, тие регрутираат нови доброволци. Речиси сите веќе отидоа во војна.
Предвоеното население на Домна од околу 6 000 граѓани е сериозно исцрпено по целосната инвазија на Русија врз Украина во февруари 2022 година. Многу млади луѓе доброволно се пријавија или беа мобилизирани, додека други исчезнаа откако претседателот Владимир Путин прогласи мобилизација во септември минатата година.
Постои древна легенда дека Домна била основана на местото каде што една девојка плачела за убиениот воин. Локалните жители велат дека градот оттогаш плаче.
„Многу момци беа мобилизирани“, рече Алексеј, чие име е сменето заради негова заштита. „Тие беа однесени во автобуси. Мојот брат беше одведен... Тој е млад, има само 20 години... И тие исто така донесоа мобилизирани војници овде од други региони. Тие беа обучени овде, а потоа беа испратени во војна.
Во населбата доминира голем воен аеродром кој е домашна база на 120-тиот гардиски борбен авијациски полк и сервисен центар за руски воени транспортни авиони.
„И парите помагаат“
Домна има лоша репутација.
„Речиси е невозможно да се оди таму навечер“, рече локален таксист.
„Мештаните се ѓубриња што ќе те удрат по глава само така. Таму нема нормална работа. Сè се врти околу железницата или воените единици. Единствениот начин да се дојде до работа е преку поткуп... Штом почна војната, речиси сите локални луѓе беа однесени во Украина“.
Друг таксист, Сергеј Ануфриев, рече дека во последно време многу вози меѓу Чита и Домна додека војниците се враќаат од Украина на одмор.
„Ги возите и слушате приказни од кои ви се крева косата“, вели тој.
„Тие велат дека многу наши момци умираат таму. И многу ранети кои се вратени назад. И тие се млади момци, но не се гледа никаков живот во нивните очи“.
Александар Рјабченко (22) беше мобилизиран кон крајот на септември 2022 година и се врати во Домна на кратко отсуство. Пред тоа работел како работник во воздухопловната база.
„Наполнивме артилериски гранати“, рече тој. „Тоа беше нормална работа, и јас бев задоволен. Добивав 25 000 рубљи (275 долари) месечно, а тоа беше доволно за леб и цигари. Но потоа дојдоа и ме повикаа.
„И требаше ли да бегам кога мојата татковина беше во опасност? тој ме праша.
„Не, јас сум патриот. Отидов да го бранам. Секако дека помагаат и парите“.
Рјабченко се најде во Украина во ноември 2022 година, еден од повеќето од 800 војници од регионот Забаикалје. Тој се присети на неговото доаѓање во борбената зона.
„Тие ни ветија дека ќе одиме на обука во Ростов“, раскажа тој, мислејќи на јужниот руски регион што граничи со Украина.
„Но, тоа не се случи. Дури не пуштија да пушиме во авионот. Тоа беше затоа што половина од нас немаше да се вратат живи. Полицајците зборуваа за тоа отворено пред нас. Ги слушавме и ги испушивме цигарите. Беше застрашувачко“, раскажува Рјабченко.
Новите војници, рече тој, биле префрлени директно од авионот во автобуси и однесени во Украина.
„Првиот пат бевме гранатирани веднаш штом пристигнавме“, се сеќава тој.
„И осум мажи беа убиени на самото место. Паднав на земја и, само половина жив, си помислив: Еве каде ќе умрам“.
„Мора да јадете“
„Се приклучив на платеничката група „Вагнер“ во 2016 година“, рече 48-годишниот Игор, „бидејќи во Домна немаше нормална работа, а треба да јадете. Не можев да одам да работам во рудник затоа што одлежав затвор“.
Игор стоел пред локалното училиште, каде има споменик на загинатите во Втората светска војна. Минатиот октомври, црна плоча беше прикачена на споменикот посветен на споменот на загинатите „во специјалната воена операција за ослободување на Донбас“, бидејќи Кремљ бара еуфемистички да се опише нејзината инвазија на Украина. Училницата во училиштето е именувана по локален човек кој бил убиен во војната.
Многу локални жители имаат криминални досиеја, рече една жена.
„Скоро секое лице овде е однесено во полициска станица“, рече таа.
„Многу од нив одлежаа за кражба. Мора некако да се живее. Сите нормални луѓе заминуваат во Чита, а не се враќаат“.
Игор е ентузијастички поддржувач на војната, повторувајќи ги владините наративи дека Русија „го спасува светот од американското и западното влијание“.
„На што е изградена нашата земја? Семејството и неговиот развој. Погледнете што се случува во странство: сите се геј. Но, ние имаме традиционални семејства: татко, мајка, деца. Се вратив на одмор и гледам млади луѓе како талкаат низ Домна“, продолжи тој.
Јас им велам: „Што правиш овде, треба да ја браниш татковината“.
Игор додаде дека наскоро се враќа во Украина.
„Овде закопуваме многу луѓе“
На почетокот на оваа година, практично целото село излезе на погребот на вагнерскиот борец Алексеј Лукјанов, кој беше убиен во близина на источниот украински град Бахмут, местото на некои од најтешките борби во војната. На неговото семејство никогаш не им биле соопштени деталите за неговата смрт.
„Таму имаше многу луѓе“, вели Кристина, пријателка на семејството.
„Немаше некои посебни знаци на војна. Се обидуваме да ги закопаме момците без знамиња. Така стојат работите. Некој може да го сквернави гробот. На крајот на краиштата, не сите ја поддржуваат војната. И ние закопаме многу луѓе овде“. вели Кристина.
„Никој не знае зошто Лукјанов се пријави со Вагнер“, додаде таа.
Можеби патриотизам, можеби за да се заработи за живот“, вели таа.
„Луѓето мислат дека е подобро таму да умре херој отколку да умре од дрога како што половина град овде. Сите негови пријатели умреле од предозирање или нешто друго поврзано со дрога“, вели Кристина.
Еден месец по погребот на Лукјанов, Домна погреба еден негов пријател, познат по името Кругли.
„Се самоуби. А пред тоа, уште во октомври, се обеси уште еден дечко од неговата компанија. Нема да навлегувам во детали, но дрогата беше виновна“, рече Александар, еден од школските другари на Кругли.
Александар вели дека осум мажи од неговото училиште умреле од причини поврзани со дрога од почетокот на војната, покрај оние што биле убиени во Украина.
„Еден по друг си заминуваат“, заклучува Александар.
