Со ретки и зачудувачки сцени, демонстрациите започнаа на 25 ноември и оттогаш се проширија на најмалку 16 места низ Кина, вклучувајќи го главниот град Пекинг и неговиот финансиски центар Шангај.
Изливот на несогласување е насочен кон кинеската рестриктивна „нулта ковид“ политика, наредена од владејачката Комунистичка партија која остави милиони затворени во своите домови и карантински центри или со забрана да патуваат додека ги подложуваат луѓето на бескрајни тестирања, заклучување и надзор.
Но, бранот на граѓанска непослушност, исто така, ги одразува годините на затворена фрустрација од социјалните и економските цени на политиката која има сè помалку смисла за секојдневните граѓани како што остатокот од светот излезе од ограничувањата во врска со пандемијата.
Како што протестите брзо се шират, демонстрантите во Шангај може да се слушнат на видеа како извикуваат „Си Џинпинг! Повлечете се! ККП (Кинеска комунистичка партија)! Тргнете се!“ додека други видеа покажуваат демонстранти кои повикуваат на поголеми демократски права и поголема слобода на изразување.
„Ова ја менува играта за Комунистичката партија“, изјави за РСЕ Алиша Гарсија-Хереро, главен економист за Азија и Пацифик во инвестициската банка Натиксис. Овој отворен предизвик од страна на луѓето означува клучна точка на пресврт за Кина. Не само што претставува растечки јавен гнев кон врвните власти во земјата, туку доаѓа и бидејќи случаите на ковид-19 продолжуваат да растат со постуденото време и постоењето на повеќе преносливи варијанти.
Како ќе одговори Си, со оглед на тоа што луѓето сè повеќе им пркосат на поекстремните мерки на владата да го држи вирусот под контрола?
Што ги поттикнува протестите?
Гневот поради правилата за ковид-19 врие со месеци, но непосреден катализатор за изливот на несогласување се чини дека е смртта на 10 луѓе, вклучително и три деца, во пожар во висока зграда во Урумчи, главниот град на западниот кинески регион Ксинџијанг.
Британското МНР го повика кинескиот амбасадор по приведувањето на новинар на Би-Би-Си
Жителите ги обвинија мерките поврзани со заклучувањето за попречување на напорите за спасување и спречување на противпожарните служби да се приближат до зградата.
На 25 ноември, официјалните лица негираа дека ограничувањата се фактор за смртните случаи и се чини дека ги обвинуваат жителите, велејќи дека нивната „способност да се спасат е премногу слаба“. Тој одговор поттикна гнев на кинеските платформи за социјални медиуми и протестите започнаа во Урумчи.
Додека пожарот се чини дека е пресвртна точка, строгите политики на Кина за ковид-19 веќе некое време се извор на растечка тензија.
Во септември, автобус кој превезувал луѓе во карантинскиот центар во Гуижоу се урна при што загинаа 27 луѓе.
Ова беше проследено со тековните судири меѓу илјадници работници и полицајци во Женгжу во фабриката за iPhone на Apple во кои работниците уриваа барикади и бараа да се укинат правила за ковид-19.
Кинеските власти ја бранат својата стратегија за нулта-ковид политика за да се спречи преносот на коронавирус што е можно поскоро.
Кина спроведе кампања за вакцинација со домашни вакцини кои се покажаа помалку ефикасни против позаразната варијанта Омикрон и властите стравуваат дека олеснувањето на ограничувањата ќе го надмине здравствениот систем. Пристапот, исто така, остави ниско ниво на природен имунитет на нејзиното население од 1,4 милијарди.
Значењето на несогласувањето
Тековните демонстрации избија во многу кинески градови, а некои универзитетски кампуси служат и како клучни места за протести. Толпи се собраа на Академијата за ликовни уметности во Ксиан, држејќи ги телефоните како дел од бдение за оние што загинаа во Урумчи, според објавите на социјалните мрежи.
На друго место, веб-страниците покажаа студенти како полагаат цвеќе и држат празни парчиња хартија, што стана своевиден симбол.
Нови 196 случаи на ковид во изминатата недела, нема починати лица
Протестите во Кина не се ретки, со ограничени демонстрации за прашања поврзани со банкарскиот сектор, локалната корупција и правата на работниците кои се случуваат низ целата земја.
Но, експертите забележуваат дека обемот и ширењето на сегашните демонстрации им даваат поинаков карактер.
„Основната причина за овие протести е директното незадоволство од ковид-политиката на централната влада и Си Џинпинг - не некое локално прашање“, вели Сари Архо Хаврен, експерт за Кина во Европскиот центар за безбедносни студии Џорџ К. Маршал со седиште во Германија.
„Спонтаното ширење на протестите низ големите градови е јасен предизвик за [Комунистичката] партија“. Владата изгради силен систем на репресија заснован врз полиција, надзор и цензура.
По продемократските протести во 2019 година што го зафатија Хонг Конг, сегашните се едни од најголемите забележани на континентална Кина од демонстрациите во 1989 година кои се проширија низ целата земја и завршија со крвава репресија и масакр околу плоштадот Тјенанмен во Пекинг.
„Многу луѓе во Кина немаат идеализиран поглед на демократијата во западен стил“, вели за РСЕ Кери Браун, директор на Институтот Лау Кина на Кралскиот колеџ во Лондон, додавајќи: „Но, тие сакаат влада која ги исполнува своите ветувања за политики насочени кон луѓето, кои сега не се реализираат“.
Реакција на властите
Сите очи се свртени кон тоа како владата ќе одговори на гневот на јавноста и дали ќе се обиде да ги промени своите строги ковид-политики.
„Ако протестите наскоро не згаснат сами по себе и наместо тоа почнат да се шират уште повеќе, можеме да очекуваме тешка репресија како одговор“, вели Хаврен.
Напис во државниот „Пиплс дејли“ на 27 ноември повика на „непоколеблива посветеност“ на тековните правила за ковид-19, а на брифинг истиот ден, официјални лица во Урумчи рекоа дека јавниот превоз делумно ќе продолжи како дел од напорите за постепено укинување на заклучувањето.
Утрото на 28 ноември, властите во Шангај беа видени како поставуваат високи бариери долж патот каде што се одржуваа протестите. Некои демонстрации беа мирно растурени низ Кина, додека други беа разбиени од полицијата. Некаде кинеските локални власти молчат за протестите или целосно го негираа нивното постоење.
Портпаролот на кинеското Министерство за надворешни работи изјави дека Кина не знаела за какви било протести во странство кои повикуваат на прекин на нулта-ковид политиката, додавајќи дека Кина верува оти борбата против ковид-19 ќе биде успешна.
Може ли „нулта-ковид“ политиката да заврши?
Други аналитичари разгледуваат под кои околности владата би можела да се оддалечи од својата стратегија за ковид-19 за да ги смири демонстрантите.
Инвестициската банка Голдман Сакс во неодамнешната анализа смета дека Кина има 30 отсто шанси за повторно отворање пред вториот квартал на 2023 година.
„Доколку „нулта-ковид“ продолжи, би требало да видиме уште побавен раст во Кина следната година. Тоа би било лоша вест за светот, бидејќи ќе ја забави глобалната економија“, вели Гарсија-Хереро. Но, сегашната цел на владата за гаснење на ширењето на вирусот во моментов е неодржлива без строги мерки.
Рекорден број на заразени со ковид-19 во Кина
Како што беше забележано во анализата на Блумберг, отфрлањето на сите ограничувања ќе доведе до драматичен пораст на коронавирусот и потенцијално ќе стави 5,8 милиони луѓе на интензивна нега.
Аналитичарите како Гарсија-Хереро очекуваат претстојната акција за вакцинација како услов за потенцијалното олеснување во иднина.
„Ќе има и политичка пресметка за Си за тоа ако попушти пред јавните протести и да отстапи од политиката што тој ја застапуваше“, вели Хаврен.
Таа вели дека националните власти би можеле да бараат да ја префрлат вината врз локалните власти за инцидентите што предизвикаа гнев со надеж дека ќе ги смират протестите.
„Тоа би можело да биде начинот на кој Си Џинпинг - авторот на нулта-ковид политиката - може да ја отфрли вината на друго место. Некои градови веќе ги олеснија своите правила и се чини дека фокусот на официјалниот наратив е врз грешките направени на локално ниво“, рече таа.
Браун од Кралскиот колеџ, кој исто така служел во Кина како британски дипломат, додава дека Пекинг ќе се обиде да балансира помеѓу задушувањето на несогласувањето и да ги натера демонстрантите да чувствуваат дека се слушнати од властите.
„Ако владата заземе крајно репресивен став, тогаш работите најверојатно ќе ескалираат и ќе има повеќе насилство“, рече тој, додавајќи: „Но, се сомневам дека владата ќе има за цел да се прегрупира така што ќе го прави она што вообичаено го прави: делумно да ги смирува луѓето, а делумно да ги репресира“.
